Журнал «Интернаука»
№ 31 (254), 2022 г.
21
Құрылыс экономиканың жарақат алу қаупі бар
салаларына жатады. Құрылыстағы жарақаттану
жиілігінің коэффициенті 5-ке тең, ал құрылыстың
жекелеген салаларында (жер және жер асты
жұмыстары, монтаждау жұмыстары және т.б.) бұл
көрсеткіштен де асып түседі.
Құрылыстағы өліммен аяқталатын жазатайым
оқиғаларды талдау жазатайым оқиғалардың жиі
кездесетін түрлерін анықтауға мүмкіндік береді:
• зардап шегушінің биіктіктен құлауы (24,3%),
жол-көлік оқиғалары (22,1%),
•
құлау,
опырылу,
жердің,
заттардың,
материалдардың, опырылуы (14,1%).
Құрылыс ұйымдарындағы өліммен аяқталатын
жазатайым оқиғалардың себептерін зерделеу
кезінде
себептердің
60%-дан
астамы
ұйымдастырушылық сипатта болатыны анықталды.
Жалпы құрылыс кешенінің кәсіпорындарындағы
жазатайым
оқиғалардың
себептерін
талдау
құрбандардың жалпы санының 14% -ы жол-көлік
оқиғаларынан, 25% - биіктіктен құлаудан, 20% -
опырудан, опырудан зардап шеккенін көрсетеді.
Заттардың, материалдардың, жердің 13% -
қозғалатын, ұшатын, айналмалы заттардың әсерінен,
4% - экстремалды температура әсерінен.
Жазатайым оқиғалардың себептері:
• 11% – жол ережесін бұзу;
• 11% - жұмыстың қанағаттанарлықсыз
ұйымдастырылуымен;
• 10% - технологиялық процесс бұзылған
жағдайда;
• 15% - еңбек және өндірістік тәртіпті бұзу;
• 5% - жеке қорғаныс құралдары пайдаланыл-
маған жағдайда;
• 5% - қауіпсіз жұмыс әдістеріне дайындық
жеткіліксіз болғанда;
• 6% - көлік құралдарын пайдалану кезінде
қауіпсіздік талаптарын бұзған жағдайда.
Статистикалық
деректер
соңғы
жылдары,
2000 жылдан бастап Қазастанның құрылыс кешенінің
кәсіпорындарында өндірістік жарақат алудың
төмендегенін көрсетеді.
1000 жұмысшыға шаққандағы өндірістік
жарақат деңгейі 2000 жылы 7,9 болса, 2004 жылы
3,1 болды.
Тексеру
нәтижелері
мен
жазатайым
оқиғалардың себептерін талдау кейбір басшылардың
еңбекті қорғау мәселелеріне тиісті көңіл бөлмейтінін
және қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету
үшін учаске басшыларынан дұрыс ұйымдастыруды
талап етпейтінін көрсетеді. Құрылыс ұйымдарында
еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелерін
ұйымдастыру мен басқарудағы негізгі кемшіліктер
мыналар болып табылады:
* көптеген компаниялар басшыларының еңбек
қауіпсіздігін қамтамасыз ету және еңбекті қорғау
мәселелері жөніндегі қызметтің негізгі бағыттары
туралы жеткіліксіз хабардар болуы;
* Өнеркәсіптік қауіпсіздік пен еңбекті қорғауды
басқару жүйесі жоқ. Негізінен апаттар мен
жазатайым оқиғаларды тергеу кезінде басшылықтың
заңды қорғалуын қамтамасыз ету үшін қадағалау
органдарының талаптары орындалады. Мұндай
тергеудің басты міндеті - апатқа әкелген себептерді
емес, кінәлілерді анықтау;
* өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау
қызметі
бастықтарының
еңбек
қауіпсіздігін
қамтамасыз ету бойынша қажетті шешімдер
қабылдау үшін жеткілікті әкімшілік өкілеттіктері
жоқ;
* жеке қорғаныс құралдары толық көлемде
берілмейді және оларды жұмыс орындарында
қолдануы нашар бақыланады;
* жазатайым оқиғаларды жасыру - бұл құрылыс
ұйымдарындағы еңбекті қорғау туралы заңнаманы
бұзудың кең таралған тәжірибесі: жұмыс берушілер
үшін бұл тиімді, ал зардап шеккен жұмысшылар
әдетте кінәлі деп санайды және жазатайым
оқиғалардың
себептерін
тергеуді
бастауға
ешқандай әрекет жасамайды;
* ҚЕ және ЕҚ саласындағы есептілік тәртібі
түзету іс-қимылдарын қабылдауды талап ететін
ұйым қызметіндегі "тар жерлерді" анықтауға
мүмкіндік бермейді.
