|
Sımsız sensorlı tarmaqlardı úlgi arxitekturaları hám topologiyaları
|
| bet | 12/20 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 231,35 Kb. | | #241381 |
Bog'liq IOT ozbetinshe jumis Saribaeva ASımsız sensorlı tarmaqlardı úlgi arxitekturaları hám topologiyaları.
Sımsız sensorlı tarmaqlar, yaǵnıy IoT (Internet of Things) texnologiyası dáslepki qararlarda jasap atırǵan adamlarǵa xizmet kórsetiw ushın avtomatlastırılgan qurılmalar hám qurallardı jumısqa túsiriwde zárúrli áhmiyetke iye. Bul tarmaqlar, hár qanday yamasa naǵıymet túri (sensorlar, sensorlar, datchiklar hám basqa qurılmalar) ushın maǵlıwmat alıw, uzatıw hám qabıllawǵa múmkinshilik beretuǵın aqli qurılmalar kompleksin ańlatadı.
Arxitektura hám tapologiyalar bolsa, tarmaqlar dúzılıw hám olarǵa baylanıslı qurılmalarınıń ornatilish usılların ańlatadı. Mısalı, simtrik, jarma, jazıwlı, meshli hám basqalar sıyaqlı túrli tarmaq tapologiyalari ámeldegi bolıwı múmkin. Bul tapologiyalar tarmaqtı qanday etip birlestirilishi, maǵlıwmatlar uzatılıwı hám sisteması isletiwge mólsherlengen. Sonıń menen birge, tarmaqtı qanday tóplanǵan maǵlıwmatlardı birlestiriw hám uzatıw tapologiyasi maqul bolıp tabıladı.
Eń keń tarqalǵan sımsız sensorlı tarmaq arxitekturası OSI arxitektura modeline sáykes keledi. WSN arxitekturası bes qatlam hám ush óz-ara iskerlik qatlamdı óz ishine aladı. Kóbinese n/w sensorında bizge besew qatlam kerek, yaǵnıy programma, transport, n/w, maǵlıwmatlar siltemesi hám fizikalıq qatlam. Ush óz-ara iskerlik tiklik - bul quwattı basqarıw, jıldamlıqtı basqarıw hám basqarıwdı basqarıw. WSN dıń bul qatlamları ushın n/w ni jabıw hám sensorlardıń jalǵanıwdı támiyinlew ushın járdem ushın.
Sımsız sensor tarmaǵın sımsız baylanıslar arqalı kuzatilayotgan maydannan jıynalǵan maǵlıwmatlardı uzatıwı múmkin bolǵan qurılmalar tarmaǵı retinde anıqlaw múmkin. Maǵlıwmatlar bir neshe túyinler arqalı uzatıladı hám shlyuz járdeminde maǵlıwmatlar sımsız Ethernet sıyaqlı basqa tarmaqlarǵa jalǵanadı.
WSN sımsız tarmaq bolıp, ol tayansh stanciyalar hám túyinler sanınan (sımsız sensorlar) ibarat. Ush tarmaqları dawısları, temperatura sıyaqlı fizikalıq yamasa átirap -ortalıq sharayatların hám suwretde kórse, tarmaq arqalı maǵlıwmatlardı bir orında ótkeriw ushın.
WSN tarmaq tapologiyalari
Radioaloqa bólimleri ushın WSN strukturası tómende kórsetilgen sıyaqlı túrli tapologiyalarni óz ishine aladı.
Juldızlı tapologiyalar
Juldızlı tapologiya - bul túyin tórinen-to'g' hár shlyuzga ol bir baylanıs tapologiyasi. Bir shlyuz bir neshe uzaq túyinlerge xabarı yamasa qabıl etiliwi múmkin. Instar tapologiya túyinlerge bir-birine xabar jiberiwge ruxsat berilmaydi. Bul aralıqtan túyin hám shlyuz (tayansh) ortasında tómen keshigiwli baylanıslardı ámelge asıratuǵın stanciya beredi.
Tarmaqtı basqarıw ushın bir túyinge baylanıslılıǵı sebepli, shlyuz barlıq túyinlerdiń radio uzatıw diapazonında bolıwı kerek. Ábzallıq aralıqtan túyinlerdiń quwatın minimal dárejede hám ápiwayıǵana qadaǵalaw astında ustap turıwdı óz ishine aladı. Tarmaqtıń ólshemi orayǵa etilgen qurılmalar sanına baylanıslı. Anıqlaw bolıwı ushın, eń ataqlı tarmaq arxitekturası hám tapologiyalaridan geyparaların keltirip ótemiz:
Star Tapologiyasi: Bul tarmaqtıń ortasında tiykarǵı hub (yig'uvchi qurılma) ámeldegi bolǵan tapologiyadur. Barlıq qurılmalar bul hub menen baylanısadı. Bul tapologiya ápiwayı hám qolaylı esaplanadı, biraq bas hub noqatında bolǵan boslig'i bolıwı múmkin hám sonıń menen birge, bas hub bolǵan tarmaqtıń islewin tásir etiwi múmkin.
Ring Tapologiyasi: Bul tapologiyada hár qanday qurılma ózin aldındaǵı hám arqasındaǵı qurılmalar menen baylanısadı. Bunday tapologiyada maǵlıwmatlar bir tárepinen jiberiledi hám qabıl etilgen qurılma tárepinen qaytarıladı. Bul tapologiyada bas hub yamasa baslanǵısh noqatız sistemalar joq, sol sebepli mashqalasızliklar demde anıqlanıwı múmkin.
Mes Tapologiyasi: Mes tapologiyasida hár bir qurılma barlıq basqa qurılmalar menen baylanısadı. Bul tarmaqta maǵlıwmatlar kóp ortalıq jallar arqalı jiberiledi. Usınıń sebepinen, bolǵan qurılmanı joq etip yamasa uchmasdan qolda qurılma yamasa noqat joq, degen qıyınshılıqlar qısqa ótkeriledi. Sonıń menen birge, qawipsizligi joqarı dárejede.
Bus Tapologiyasi: Bus tapologiyasida barlıq qurılmalar bir kabel járdeminde baylanısadı. Kabel yamasa bus, barlıq qurılmalar menen jalǵanadı. Bunda bir qurılma maǵlıwmatlardı jiberedi hám basqa qurılmalar onı qabıl etedi. Bul tapologiyada bir qurılmanıń islewin bozishi basqa qurılmanıń islewin tásir ete almaydı.
Tree Tapologiyasi: Shaxobcha tapologiyasi dep da ataladı. Bul tapologiyada bas hub tiykarǵı kabelga jalǵanǵan bolıp, onı menen baylanısqan qurılmalar taǵı filial qurılmalar menen baylanısadı. Sonıń menen birge, filial qurılmaları da taǵı filial qurılmalar menen baylanısadı. Bul tapologiyada, hár bir qurılma ózine baylanısqan qurılmalar menen baylanısda bolıwı múmkin.
Bul tapologiyalar barlıǵı tarmaqtı dúzılıw hám dúziw formaların ańlatadı hám qandayda bir tarmaqtı maqset hám talaplarǵa maslastırıw imkaniyatın beredi. Cifrlı krizislar, esaplaw mashinaları, texnika monıtoringi hám basqa tarawlarda tabıslı islep shıǵılǵan tarmaqlar túrli-tumanlıǵı ámeldegi bolıwı múmkin.
|
| |
