|
IoT texnologiyasında maǵlıwmatlar uzatıw standartları hám protokolları
|
| bet | 3/20 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 231,35 Kb. | | #241381 |
Bog'liq IOT ozbetinshe jumis Saribaeva AIoT texnologiyasında maǵlıwmatlar uzatıw standartları hám protokolları
Maǵlıwmatlardı uzatıw protokolı - bul túrli programmalar ortasında maǵlıwmatlar almasınıwın anıqlaytuǵın, logikalıq dárejedegi interfeystiń arnawlı bir qaǵıydaları yamasa kelisimleri kompleksidur. Bul qaǵıydalar xabarlardı uzatıw hám qáteler menen islewdiń birden-bir usılın belgileydi.
Signal protokolı jalǵanıwdı basqarıw ushın isletiledi, mısalı, baylanıstı sazlaw, qayta mánzillew, úziw. Protokolǵa mısallar: RTSP, SIP. Maǵlıwmatlardı uzatıw ushın RTP sıyaqlı protokollar qollanıladı.
Tarmaq protokolı - tarmaqqa kiritilgen eki yamasa odan artıq qurılmalar ortasında jalǵanıw hám maǵlıwmatlardı almaslaw imkaniyatın beretuǵın qaǵıydalar hám háreketler (háreketler izbe-izligi) kompleksi.
Hár qıylı protokollar kóbinese birdey túrdegi baylanıstıń tek túrli táreplerin xarakteristikalaydı. Protokol hám protokollar steki atları protokoldı ámelge asıratuǵın programmalıq támiynat qanday ekenligin kórsetedi.
Internet ushın jańa protokollar IETF tárepinen, basqa protokollar bolsa IEEE yamasa ISO tárepinen belgilenedi. ITU-T telekommunikatsiya protokolları hám formatları menen shuǵıllanadı.
Tarmaq protokolların klassifikaciyalawdıń eń keń tarqalǵan sisteması OSI modeli dep ataladı, oǵan muwapıq protokollar maqsetine kóre 7 dárejege bólinedi - fizikalıq (elektr yamasa basqa signallardı qáliplestiriw hám teńib alıw) den ámeliyge shekem (qosımshalar tárepinen maǵlıwmatlardı uzatıw ushın qosımshalardı programmalastırıw interfeysi).
Tarmaq protokolları tarmaqqa jalǵanǵan kompyuterlerdiń islew qaǵıydaların belgileydi. Olar kóp dárejeli princip tiykarında qurılǵan. Hár bir dárejedegi protokol texnikalıq baylanıs qaǵıydalarınan birin belgileydi. Házirgi waqıtta tarmaq protokolları OSI (Open System Interconnection - ashıq sistemalardıń óz-ara baylanısı, OTA) tarmaq modelinen paydalanadı.
OSI modeli tarmaq islewiniń 7 dárejeli logikalıq modeli bolıp tabıladı. Ol bir neshe dárejelerde islengen protokollar hám baylanıs qaǵıydaları toparı tárepinen ámelge asıriladı:
fizikalıq dárejede baylanıs liniyalarining fizikalıq (mexanik, elektr, optikalıq) qásiyetleri anıqlanadı;
kanal dárejesinde tarmaq túyinleri boyınsha fizikalıq dárejeden paydalanıw qaǵıydaları anıqlanadi;
tarmaq dárejesi xabarlardı mánzillew hám jetkiziw ushın juwapker bolıp tabıladı;
transport qatlamı xabar komponentlerin ótkeriw rejimin basqaradi;
seans dárejesi túrli jumıs stanciyalarında isleytuǵın eki ámeliy programma ortasındaǵı baylanıstı muwapıqlastıradı;
usınıw dárejesi maǵlıwmatlardı kompyuterdiń ishki formatınan uzatıw formatına aylandırıw ushın isletiledi;
ámeliy dáreje - paydalanıwshınıń tarmaq programmaları ushın qolay baylanıs interfeysin támiyinleytuǵın ámeliy programma hám basqa qatlamlar arasındaǵı shegara esaplanadı.
Ulıwma klassifikaciyada protokollar tómen dárejeli protokollar, joqarı dárejeli protokollar hám orta dárejedegi protokollarǵa bólinedi. Aralıq dáreje baylanıs hám autentifikatsiya protokolların óz ishine aladı. Joqarı dáreje protokolları ámeliy, seanslı hám usınıw protokolları bolıp tabıladı. Fizikalıq, kanal, tarmaq hám transport protokolları tómen dárejedegi protokollar retinde klassifikaciyalanadı
Basqa model - TCP / IP protokolı stegi - 4 dárejeni óz ishine aladi:
kanal dárejesi (link layer),
tarmaq dárejesi (Internet layer),
transport dárejesi (transport layer),
programma dárejesi (application layer).
Tarmaq protokollarına mısallar
TCP / IP - bul oǵan tiyisli eki protokol atı menen atalǵan maǵlıwmatlardı uzatıw protokolları kompleksi: TCP (anglichan: Transmission Control Protocol - uzatıwdı basqarıw protokolı) hám IP (anglichan: Internet Protocol - Internet protokolı).
Internette isletiletuǵın eń ataqlı protokollar:
HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) - gipertekstni uzatıw protokolı. HTTP protokolı birdey tarmaqqa jalǵanǵan kompyuterler ortasında Web-betlerdi jiberiw ushın isletiledi.
FTP (File Transfer Protocol) - bul arnawlı fayl serverinen paydalanıwshı kompyuterine fayllardı uzatıw protokolı. FTP abonentke tarmaqtaǵı qálegen kompyuter menen ekilik hám tekstli fayllardı almaslaw imkaniyatın beredi. Aralıqtan kompyuter menen baylanıs ornatǵannan keyin, paydalanıwshı fayldı aralıqtan kompyuterden óz kompyuterine nusqalashi yamasa fayldı kompyuterinen aralıqtan kompyuterge nusqalashi múmkin.
POP3 (Post Office Protocol) - standart pochta jalǵanıw protokolı. POP serverleri kiretuǵın xatlardı basqaradi hám POP protokolı klient pochta posılkalarınan xat alıw sorawların orınlaw ushın mólsherlengen.
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - pochta posılkaları ushın qaǵıydalar kompleksin belgileytuǵın protokol. SMTP serveri yamasa qabıl etkenlik tuwrısında tastıyıqni, yamasa qáte tuwrısında xabarın qaytaradı, yamasa qosımsha maǵlıwmat so'raydi.
TELNET - aralıqtan kirisiw protokolı. TELNET abonentke ózi menen bir tarmaqta bolǵan hár qanday kompyuterde, yaǵnıy programmalardı jumısqa túsiriw, jumıs rejimin ózgertiw hám taǵı basqalarda islew imkaniyatın beredi. Ámelde, múmkinshilikler aralıqtan mashina administratorı tárepinen ornatılatuǵın kirisiw dárejesi menen sheklengen.
Basqa protokollar:
DTN - NASA tárepinen isletiletuǵın IPN uzaq kosmik tarmaqları ushın mólsherlengen protokol.
|
| |
