Inventarizatsiya va uning natijasini rasmiylashtirish

10 
amalga oshiriladigan inventarizatsiya rejali hisoblanadi.
Rejasiz inventarizatsiya esa quyidagi hollarda olkaziladi:
-moddiy javobgar shaxs o„zgarganda; moddiy javobgarlikning brigade usulida;
-50 % brigada a‟zolari o„zgarganida;
-brigada boshlig„I o„zgarganida;
- yong„in, tabiiy ofatlar ro„y berganda, ular tugatilgan zahoti;
-o„g irlik haqida m a‟lumot olingan zahoti;
-mulkchilik shakli o„zgarganda;
-inventarizatsiya o„tkazilishi haqida moddiy javobgarlik brigada a ‟zolaridan ariza 
olinganda;
- boyliklar buzilishi aniqlanganda;
- boyliklar qayta baholanishi amalga oshirilganda;
-asosiy vositalar ijarasi ro„y berganda (asosiy vositalar inventarizatsiyasi);
-korxona tugatilayotganda.
Inventarizatsiyani yuqoridagi o„tkazish tartibiga ko„ra turga bolishdan tashqari, 
quyidagi xususiyatiga qarab ham turga ajratish
mumkin. M ablaglarning qancha qismini inventarizatsiya qilishigako‟ra ikki xil 
to‟liq va qisman boiadi:
To‟liq inventarizatsiyada korxona mulklarining barchasi qayta ro„yxatdan 
o‟tkaziladi. Bunday inventarizatsiya 1 yilda bir bor o‟tkazilishi shart (yillik hisobot 
tuzilishidan oldin).
Qisman inventarizatsiya korxona mulklarining m a‟lum bir qismigina 
inventarizatsiya obyekti bo„lishi bilan ahamiyatlidir.
Inventarizatsiyaning qanday turi o„tkazilayotganligidan qat‟iy nazar, uni o„tkazish 
haqida korxona rahbarining buyrug„i tuzilishi shart. Bu buyruqda quyidagi 
rekvizitlar aks ettirilgan bo„lishi lozim:
-buyruq tartib raqami;
- korxona nomi; buyruq yozilgan muddat;
-inventarizatsiya o„tkazilishi lozim bo„lgan bo„lim;
-inventarizatsiya obyekti (moddiy boylik va moliyaviy majburiyat);

11 
-inventarizatsiyaning boshlash va tugatish muddatlari;
-inventarizatsiya o„tkazish sababi;
-inventarizatsiya hujjatlarining buxgalteriyaga topshirish muddati;
-rahbarning ismi va imzosi;
-korxona muhri.
Korxonalarda inventarizatsiya o„tkazish haqidagi buyruqlar bajarilishi ustidan 
nazoratni ta‟minlash maqsadida «Inventarizatsiya o „tkazish haqida buyruqlar 
bajarilishini nazorat kitobi» nomli kitob yuritiladi. Undagi rekvizitlar 
quyidagilardan iborat: korxona nomi, inventarizatsiyaning boshlanish muddati, 
tugatish muddati, inventarizatsiya o„tkaziladigan korxona, ombor, sex, bo„lim 
nomi va hokazo, moddiy javobgar shaxs familiyasi, buyruqning tartib raqami va 
muddati, inventarizatsiya komissiyasi a‟zolarining ismi-sharifi, buyruqning 
olinganligini tasdiqlovchi imzo, inventarizatsiya etiladigan boylik nomi, 
inventarizatsiya o„tkazish muddati (buyruqqa ko„ra, haqiqatda), tugatilish muddati 
(buyruqqa ko‟ra, haqiqatda), inventarizatsiya qatnashchilari haqida belgi va 
ma‟lumotlar, dastlabki natija (muddat, yetishmovchilik, ortiqcha 
summalar),so„nggi natijalar (muddat, yetishmovchilik ortiqcha summalar), natijalar 
tasdiqlangan muddat yetishmovchilikbo„yicha qabul qilingan tadbir muddati, 
yetishmovchilikni qoplash, ishni tergov organlariga berish, belgi qo„yish qatori. 
Buyruqni olib, u olinganligi haqida ro„yxatga imzo chekkan komissiya a‟zolari, 
belgilangan obyektga borganlaridan so„ng inventarizatsiya boshlashdan 
oldininventarizatsiyamuddatiga, kirim va chiqim hujjatlari yoki moddiy boyliklar 
va pul mablag'larning harakati haqida hisobotlaming oxirgilarini olishlari shart.
Inventarizatsiya komissiyasining rahbari hisob reyestrlari (hisobotlari) ilova 
qilingan hamma kirim va chiqim hujjatlariga imzo qo„yadi. Bu hujjatlar 
buxgalteriyada inventarizatsiya boshlangunga qadar hisob bo„yicha moddiy 
boyliklar qoldig'ini hisoblashga asos bo„ladi. Inventarizatsiya qilinayotgan boylikni 
keltirish bo„yicha hisobdorlik summalariga ega yoki uni qabul qilish uchun 
ishonchnomaga ega bolgan shaxslardan ham tilxat olinishi lozim.
Inventarizatsiya o„tkazish tartibi 0„zbekiston Respublikasi Buxgalteriya Hisobi 

12 
Milliy Standartining 19-sonli «Inventarlashni tashkil etish va o „tkazish» nomli 
standartida ketirilgan. Moddiy boyliklar va hisoblangan moliyaviy 
majburiyatlaming haqiqiy holati haqidagi m alum otlar inventarizatsiya vozuvi 
yoki inventarizatsiya dalolatnomalariga ikki nusxadan kam bo'lmagan miqdorda 
rasmiylashtiriladi. Inventarizatsiya komissiya a‟zolari inventarizatsiya 
obyektlarining oxirgi qoldiqlarini to'liq va aniq aks ettirishlari, inventarizatsiya 
ma‟lumotlarini o„z vaqtida va to„g„ri rasmiylashtirishlari lozim.
Korxonalarda inventarizatsiya qilinayotgan mulklaming haqiqiy qoldiglari 
o‟lchash, tortish, sanash orqali aniqlanadi. Shuning uchun ham korxona rahbari 
inventarizatsiya belgilangan muddatda boshlanishini va oqilona tashkil etilishini 
ta‟minlash shart-sharoitlarini yaratishi zarur. Bunday shart-sharoitlarga yordamchi 
ish kuchlari tortish va oMchash asboblari hamda ulami texnik sozligini ta‟minlash 
kabilar kiradi.
Korxonalaming tovar-moddiy zahiralari inventarizatsiya qilmayotganda. ular mol 
yetkazib beruvchilar omborlarida saqlanayotgan bo‟lsa, tanlov usulida tekshirish 
ishlari olib borilishi mumkin. Tanlov usulida boyliklaming ba‟zi birlarigina 
olchanishi,sanalishi mumkin, agar hisobdagilardan farqlar aniqlansa, moddiy 
boylikning hammasi inventarizatsiyadan o „tkazilishi shart boladi.
Ko„p miqdorda tortiladigan tovarlar inventarizatsiyasi olib borilayotganda 
inventarizatsiya komissiya a‟zolaridan biri moddiy javobgar shaxs bilan tortish 
vedomostlariga m a‟lumotlami aks ettirib boradi. Kun oxiri yoki olchash oxiriga 
borganda ushbu vedomostlar m a‟lumotlari umumlashtirilib, jami ko„rsatkichlar 
inventarizatsiya ro„yhatida aks ettiriladi.O lchash dalolatnomalari, texnik hisoblash 
va tortish vedomostlari inventarizatsiya ro„yxatiga ilova qilinishi shart. Korxona 
mulklarining haqiqiy miqdori inventarizatsiya orqali aniqlanayotganda, moddiy 
javobgar shaxsning qatnashishi lozim.Inventarizatsiya dalolatnomalari va 
inventarizatsiya ro„yhatlari yozma ravishda, shuningdek, hisoblash texnikasi va 
yozuvmashinalari orqali toldirilishi mumkin. Ushbu hujjatlarni toldirishda o„chirib 
yozishlar va bo'yashlarga yo„l qo„ymaslik zarur. Inventarizatsiya qilinayotgan 
tovar moddiy boyliklari va boshqa obyektlari inventarizatsiya yozuvlarida aks 

13 
ettiriladi. Inventarizatsiya obyektlari u analitik hisobi ro„yhati bo„yicha 
inventarizatsiya ro„yxatiga tartib raqami, oichov birligi, miqdorida aks ettirilib 
boriladi.Agar xatolik bilan aks ettirilgan yozuvlar aniqlansa, ustidan chizib, to„g„ri 
yozuv aks ettiriladi va bu komissiya a‟zolari hamda moddiy javobgar shaxs imzosi 
bilan tasdiqlanadi. Agarda inventarizatsiya yozuvi va ro„yxatlarida, solishtirma 
vedomostlarida bo„sh qatorlar bo‟lsa, chiziq tortilishi kerak. Bu bilan qo„shimcha 
yozuvlar orqali inventarizatsiya m a‟lumotlari haqiqatdan chetlanishining oldi 
olingan boiadi.
Inventarizatsiyaning rasmiylashtirilishi bilan bog‟liq inventarizatsiya 
dalolatnomasi va inventarizatsiya ro„yhatini inventarizatsiya komissiya 
a‟zolarining barchalari va moddiy javobgar shaxs imzolari bilan tasdiqlashlari 
kerak.Hisob va inventarizatsiya malum otlari solishtirma vedomostlarida 
taqqoslaniladi.Ortiqcha yoki yetishmovchiliklami miqdor va qiymat ko„rinishida 
aks ettirish shu solishtirma vedomostlarida amalga oshiriladi.Korxona 
mulklarining inventarizatsiyasida qollaniladigan hujjatlar ro„yhati quyidagilardan 
iborat: .asosiy vositalar inventarizatsiya yozuvi - korxona asosiy vositalarining 
inventarizatsiya ma‟lumotlarini rasmiylashtirishdaqollaniladi. Aktivlar joylashgan 
o‟rni hamda saqlanishiga, moddiy javobgar shaxslar bo„yicha alohida bir nusxada 
toldirilib, komissiya a‟zolari va moddiy javobgar shaxs tomonidan imzolanadi, 
so„ngra buxgalteriyaga topshinladi; .inventarizatsiya yorlig„i. Ushbu hujjat ishlab 
chiqarish sharoitlariga ko„ra inventarizatsiya komissiyasi a‟zolari korxona 
omborlaridagi xom ashyo, tayyor mahsulot, tovar va boshqa moddiy boyliklami 
darhol sanab chiqa olmaganlarida va inventarizatsiya ro„yxatida aks ettira 
olmaganlarida qo„llaniladi. Inventarizatsiya yorlig'i komissiya a‟zolari tomonidan 
to„ldirilib, hisoblangan Tovar moddiy boyliklari bilan birga ular joylashgan yerida 
saqlanadi; .tovar-moddiy boyliklarining inventarizatsiya ro„yxati. Korxonadagi 
xomashyolar, materiallar, tayyor mahsulotlar, tovarlar va boshqalami haqiqatdagi 
qoldig„ini aks ettirishda qo‟llanilib,moddiy boyliklar joylashgan o„rni, o„rnatilgan 
moddiy javobgarligi bo„yicha alohida tuziladi. Inventarizasiya ro„yxati komissiya 
a‟zolari va moddiy javobgar shaxs imzo chekkanlaridan so„ng, solishtirma 

14 
vedomostini tuzish uchun buxgalteriyaga yuboriladi; .jo„natilgan tovarlar 
inventarizatsiya dalolatnomasi. Ushbu dalolatnoma korxonalarga jo „natilgan 
tovarlar haqiqiy qiymatini aniqlashda qollaniladi. To„lash muddati o „tib ketgan va 
toiash muddati yetmagan jo„natilgan tovarlar bo„yicha alohida bir nusxadan 
to„ldirilib, komissiya a‟zolari imzolab, buxgalteriyaga topshiradilar. mas‟ul 
saqlashga qabul qilingan (berilgan) tovar moddiy boyliklar inventarizatsiya 
ro„yxati. Ushbu inventarizatsiya ro„yxati ma‟sul saqlashga olingan (berilgan) tovar 
moddiy boyliklaming haqiqiy qiymatini aniqlashda qo„llaniladi. Inventarizatsiya 
ro'yxati bir nusxada to„ldirilib komissiya a‟zolari, moddiy javobgar shaxs imzo 
chekkanlaridan so„ng, solishtirma vedomostini tuzish uchun buxgalteriyaga 
yuboriladi.Yo„ldagi materiallar va tovarlar inventarizatsiya dalolatnomasi. Ushbu 
dalolatnoma inventarizatsiya mobavnida yo„lda bo„lgan mahsulotlar hamda 
tovarlaming haqiqiy miqdori va qiymatini aniqlashda foydalaniladi. Material va 
tovarlar yo„lda ekanligini tasdiqlovchi hujjatlar asosida dalolatnoma bir nusxada 
to„ldirilib, komissiya a‟zolari tomonidan imzo bilan tasdiqlanib, korxona 
buxgalteriyasiga topshinladi.Inventarizatsiya shakllar ko„rinishidagi 
inventarizasiya dalolatnomalari ro„yxatlari o„rniga buxgalteriya jurnal-order 
vedomostlari shaklida qo„llanilishi mumkin.
Asosiy vositalaming tugallanmagan ta‟mirlash ishlari inventarizatsiya 
dalolatnomasi bino, inshoot, texnik-ta‟minot vositalari,asbob-uskunalar va boshqa 
asosiy vositalaming obyektlarini tugallanmagan kapital ta‟mirlash ishlari 
inventarizatsiyani o „tkazishda qo„llaniladi. Bajarilgan ishlar holati tekshiruvi 
asosida bir nusxada to„ldirilib, komissiya a ‟zolari, moddiy javobgar shaxslar 
tomonidan imzolanadi va buxgalteriyaga topshiriladi.
Kelgusi davr xarajatlarining inventarizatsiya dalolatnomasi korxonalar kelgusi davr 
xarajatlari hisobi yuritiladigan schyot ma‟lumotlarini tekshirish asosida tuzilib, 
imzolanadi va buxgalteriyaga topshiriladi.
Pul mablaglari inventarizatsiya dalolatnomasi kassadagi naqd pullar haqiqiy 
miqdorini aniqlash maqsadida o„tkazilayotgan inventarizatsiya ma‟lumotlarini aks 
ettirishda qoilaniladi. Komissiya a ‟zolari qimmatbaho qog„ozlar, limitlashtirilgan 

15 
chek daftarchalari, naqd pullar miqdorini sanash orqali aniqlab, dalolatnomani ikki 
nusxada to„ldiradilar. Ushbu dalolatnomaga komissiya a ‟zolari va moddiy 
javobgar shaxs imzo chekadi hamda bir nusxasi buxgalteriyaga topshiriladi, 
ikkinchi nusxasi esa moddiy javobgar shaxsda qoladi.
Moddiy javobgar shaxs o„zgarayotganda o„tkaziladigan inventarizatsiya shakli uch 
nusxada toidiriladi. Biri buxgalteriya, ikkinchi, uchinchi nusxalari esa moddiy 
javobgarlikni topshirayotgan va qabul qilib olayotgan shaxslarga beriladi. Ushbu 
hujjat qimmatbaho qog‟ozlar va qat‟iy hisobdagi hujjatlar haqiqiy miqdorini 
aniqlash maqsadida o„tkaziladigan inventarizatsiya m a‟lumotlarini 
rasmiylashtirishda qoilaniladi. Qat‟iy hisobdagi hujjat blankalariga benzin 
talonlari, yo„l chiptalari va boshqalar misol bo„ladi.
Inventarizatsiya yozuvi ikki nusxada to„ldirilib, birini saqlash uchun 
buxgalteriyada, ikkinchisi esa qimmatbaho qog„ozlami qat‟iy hisobdagi blankalari 
moddiy javobgar bo„lgan shaxsda qoladi.
Xaridorlar bilan hisoblashish inventarizatsiya dalolatnomasi xaridorlar, mol 
yetkazib beruvchilar va boshqa turli debitorlar hamda kreditorlar bilan hisoblashish 
inventarizatsiya m a‟lumotlarini rasmiylashtirishda qollaniladi. Dalolatnoma bir 
nusxada, tegishli schyot m a‟lumotnomalari asosida aniqlangan qoldiq summalari 
aks ettirilgan holda rasmiylashtirilib, komissiya a‟zolari tomonidan imzo bilan 
tasdiqlanib, buxgalteriyaga topshinladi.
Ma‟lumotnoma buxgalteriya hisobi tegishli sintetik schyotlar bo„yicha alohida 
rasmiylashtiriladi. Ushbu m a‟lumotnoma korxonadagi debitorlik va kreditorlik 
qarzlari yuzasidan hisoblashishda bo„lgan turli korxonalar, tashkilotlardan 
olinadi.Solishtirma qaydnoma asosiy vositalar inventarizatsiya natijalarini 
rasmiylashtirishda qollanib, bir nusxada to„ldiriladi va buxgalteriyada belgilangan 
muddatgacha saqlanadi. Solishtirma qaydnoma hisob m a‟lumotlaridan 
chetlashishlar aniqlangan Tovar moddiy boyliklar inventarizatsiya natijalarini 
rasmiylashtirish uchun qo„llaniladi. Ushbu solishtirma qaydnoma ham bir nusxada 
rasmiylashtirilib, buxgalteriyada belgilangan muddatgacha saqlanadi.
Korxona xo„jalik mulklari inventarizatsiya m a‟lumotlari va anilqlangan natijalari 

16 
yuqoridagi hujjatlarda rasmiylashtirilgach. korxona rahbari tasdig„idan so„ng, 
buxgalteriya schyotlarida tegishli yozuvlar amalga oshiriladi.
Inventarizatsiya natijasida quyidagilar aniqlanadi:
-hisob va inventarizatsiya m a‟lumotlari teng;
-hisob m a‟lumotlaridan inventarizatsiya natijasida aniqlangan ma‟lumotlar 
yuqoriligi (ortiqcha xo„jalik m ablaglari aniqlanishi);
-hisob m a‟lumotlari ko„rsatkichlari yuqoriligi (xo'jalik mulklari 
yetishmovchiligining aniqlanishi).
Buxgalteriya hisobida sodir bolayotgan jarayonlar o„sha vaqtning o„zidayoq 
maxsus hujjatlarda rasmiylashtiriladi. Bu hujjatlar buxgalteriya hisobi hujjatlari 
deb aytiladi. Buxgalteriya hisobining yana bir xususiyati, unda xo„jalik 
jarayonlarining hujjatlaslitirilishidir. Buxgalteriya hisobi tizimida qayd qilinadigan 
har bir op-Inventarizatsiya shakllar ko„rinishidagi inventarizasiya dalolatnomalari 
ro„yxatlari o„rniga buxgalteriya jumal-order vedomostlari shaklida qoilanilishi 
mumkin.Asosiy vositalaming tugallanmagan ta‟mirlash ishlari inventari- zatsiya 
dalolatnomasi bino, inshoot, texnik-ta‟minot vositalari,asbob-uskunalar va boshqa 
asosiy vositalaming obyektlarini tugallanmagan kapital ta‟mirlash ishlari 
inventarizatsiyani o „tkazishda qo„llaniladi. Bajarilgan ishlar holati tekshiruvi 
asosida bir nusxada to‟ldirilib, komissiya a ‟zolari, moddiy javobgar shaxslar 
tomonidan imzolanadi va buxgalteriyaga topshiriladi.
Kelgusi davr xarajatlarining inventarizatsiya dalolatnomasi korxonalar kelgusi davr 
xarajatlari hisobi yuritiladigan schyot ma‟lumotlarini tekshirish asosida tuzilib, 
imzolanadi va buxgalteriyaga topshiriladi.
Pul mablagiari inventarizatsiya dalolatnomasi kassadagi naqd pullar haqiqiy 
miqdorini aniqlash maqsadida o„tkazilayotgan inventarizatsiya m a‟lumotlarini aks 
ettirishda qoilaniladi.
Komissiya a‟zolari qimmatbaho qog„ozlar, limitlashtirilgan chek daftarchalari, 
naqd pullar miqdorini sanash orqali aniqlab, dalolatnomani ikki nusxada 
toidiradilar. Ushbu dalolatnomaga komissiya a‟zolari va moddiy javobgar shaxs 
imzo chekadi hamda bir nusxasi buxgalteriyaga topshiriladi, ikkinchi nusxasi esa 

17 
moddiy javobgar shaxsda qoladi.
Moddiy javobgar shaxs o„zgarayotganda o „tkaziladigan inventarizatsiya shakli 
uch nusxada toidiriladi. Biri buxgalteriya, ikkinchi, uchinchi nusxalari esa moddiy 
javobgarlikni topshirayotgan va qabul qilib olayotgan shaxslarga beriladi. Ushbu 
hujjat qimmatbaho qog„ozlar va qat‟iy hisobdagi hujjatlar haqiqiy miqdorini 
aniqlash maqsadida o„tkaziladigan inventarizatsiya malumotlarini 
rasmiylashtirishda qoilaniladi. Q at‟iy hisobdagi hujjat blankalariga benzin 
talonlari, yo‟l chiptalari va boshqalar misol bo‟ladi.
Inventarizatsiya yozuvi ikki nusxada toidirilib, birini saqlash uchun 
buxgalteriyada, ikkinchisi esa qimmatbaho qog„ozlami qat‟iy hisobdagi blankalari 
moddiy javobgar boigan shaxsda qoladi.
Xaridorlar bilan hisoblashish inventarizatsiya dalolatnomasi xaridorlar, mol 
yetkazib beruvchilar va boshqa turli debitorlar hamda kreditorlar bilan hisoblashish 
inventarizatsiya m a‟lumotlarini rasmiylashtirishda qo„llaniladi. Dalolatnoma bir 
nusxada, tegishli schyot m a‟lumotnomalari asosida aniqlangan qoldiq summalari 
aks ettirilgan holda rasmiylashtirilib, komissiya a ‟zolari tomonidan imzo bilan 
tasdiqlanib, buxgalteriyaga topshiriladi.Ma‟lumotnoma buxgalteriya hisobi tegishli 
sintetik schyotlar bo„yicha alohida rasmiylashtiriladi. Ushbu m a‟lumotnoma 
korxonadagi debitorlik va kreditorlik qarzlari yuzasidan hisoblashishda bo‟lgan 
turli korxonalar, tashkilotlardan olinadi.
Solishtirma qaydnoma asosiy vositalar inventarizatsiya natijalarini 
rasmiylashtirishda qollanib, bir nusxada to„ldiriladi va buxgalteriyada belgilangan 
muddatgacha saqlanadi. Solishtinna qaydnoma hisob ma‟lumotlaridan 
chetlashishlar aniqlangan Tovar moddiy boyliklar inventarizatsiya natijalarini 
rasmiylashtirish uchun qo„llaniladi. Ushbu solishtirma qaydnoma ham bir nusxada 
rasmiylashtirilib, buxgalteriyada belgilangan muddatgacha saqlanadi.
Korxona xo„jalik mulklari inventarizatsiya ma‟lumotlari va aniqlangan natijalari 
yuqoridagi hujjatlarda rasmiylashtirilgach. korxona rahbari tasdig„idan so„ng, 
buxgalteriya schyotlarida tegishliyozuvlar amalga oshiriladi.
Inventarizatsiya natijasida quyidagilar aniqlanadi.

18 
-hisob va inventarizatsiya maTumotlari teng;
-hisob m a‟lumotlaridan inventarizatsiya natijasida aniqlangan ma‟lumotlar 
yuqoriligi (ortiqcha xo„jalik mablaglari aniqlanishi);
-hisob m a‟lumotlari ko„rsatkichlari yuqoriligi (xo„jalik mulklari 
yetishmovchiligining aniqlanishi).
Buxgalteriya hisobida sodir bo„layotgan jarayonlar o„sha vaqtning o „zidayoq 
maxsus hujjatlarda rasmiylashtiriladi. Bu hujjatlar buxgalteriya hisobi hujjatlari 
deb aytiladi. Buxgalteriya hisobining yana bir xususiyati, unda xo„jalik 
jarayonlarining hujjatlashtirilishidir. Buxgalteriya hisobi tizimida qayd qilinadigan 
har bir operatsiya dastlab hujjatlashtirilishi kerak. Hujjat buxgalteriya hisobi 
ma‟lumotlarining yagona manbai hisoblanadi. Shu sababli buxgalteriya hisobida 
hujjatsiz ma‟lumotlar axborot sifatida tan olinmaydi. Buxgalteriya hisobi hujjatiari 
bo„lib o„tgan voqea-hodisalar to„g„risidagi yozma guvohdir, ya‟ni hujjatlar o „tgan 
davr to„g„risida ma‟lumot beradi.
Hujjatlar bir necha xususiyatlarga ko„ra turkumlarga ajratiladi, bunday guruhlashga 
sabab, hujjatlashtirish ishlarini, ulardan hisob ishlarida foydalanishni hamda ular 
aylanishini, saqlashini osonlashtirishdir. Hujjatlar tuzilishi tartibiga, vazifasiga, 
xo„jalik jarayonini aks ettirishiga, qayerda tuzilishi xususiyatlariga ko„ra 
turkumlarga ajratiladi.
Hujjat aylanishi - birlamchi hujjatlami tuzilib, ulami qayta ishlab va 
umumlashtirib, guruhlashdan so„ng, arxivga topshirilguncha bo„lgan harakatidir. 
Buxgalteriyaga kelib tushgan hujjatlar majburiy tekshiruvdan o„tishi kerak. 
Korxona bo„yicha hujjat aylanishining o„z vaqtida bajarilishi bosh buxgalter 
tomonida nazorat qilib boriladi. Korxonada mavjud bo„lgan mulklar saqlanishini 
ta‟minlash, ular nazoratini yaxshilash maqsadida, yuritilayotgan hisob 
ma‟lumotlari nechog„lik haqiqiyligi, to„g„riligini tekshirish maqsadida 
inventarizatsiya o„tkaziladi.

19 

Download 415,88 Kb.