|
Iqtisodiyot va innovatsion
|
| bet | 3/7 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 100,05 Kb. | | #251402 |
Bog'liq 3 Yunusova Насимовдан 18-27Kirish
Tijorat bankining raqobatbardoshligini, shuningdek, uning izchil va samarali rivojlanish imkoniyatlarini belgilovchi asosiy sifat belgilaridan biri bu bank o‘z mijozlariga taklif qilayotgan real va potentsial mahsulot va xizmatlar majmuidir. Bir necha yuzlab bank xizmatlari mavjud. Ular xilma-xil bo‘lib, banklarning raqamli transformatsiyalashuv sharoitida ularning soni tobora ortib bormoqda. Ilgari vaqtdagi turli ananaviy xizmatlar birlashib, transformatsiya qilinib ular majmuasi yangi bank mahsulotlarini yuzaga keltirmoqda. Bank xizmatlari va faoliyatning turli yo‘nalishlari o‘rtasidagi aloqa imkoniyatlarini oshirish orqali yangi bank xizmatlarini yaratish va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan risklarni oqilona boshqarishni talab etadi. Shu bilan birga, bank xizmatlari sohasini diversifikatsiya qilish tendentsiyasi kuchaymoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 23 martdagi “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-3620-sonli qaroriga ko‘ra bank xizmatlar bozorini samardorligini oshirishda ko‘plab vazifalar belgilab berildi. Birinchidan bank faoliyatining ilg‘or xalqaro tajribasini o‘rganish hamda bank xizmatlari va mahsulotlarining yangi turlarini joriy etish vazifasi qo‘yilgan [1]. Ushbu bandga ko‘ra bank amaliyotlari boʻyicha ilgʻor jahon amaliyotini tahlil qilish va bank xizmatlari va mahsulotlarining innovatsion toifalarini oʻz ichiga olish chakana bank xizmatlarini sotishni kengaytirishda muhim rol oʻynaydi. Soha tendentsiyalari yetakchisi boʻlib, mijozlarga yangi va moslashtirilgan moliyaviy yechimlarni taklif qilish orqali chakana bank xizmlatlarda kengroq mijozlarni jalb qilish va ushlab turish, buning natijasida bank xizmatlari amaliyotlari orqali mijozlar ehtiyojini qondirishni oshirishga xizmat qiladi.
Mavzuga oid manbalar tahlili
Chakana bank ishi, ba’zan chakana bank sektori deb ataladi, moliya tizimining muhim tarixiy va iqtisodiy tarkibiy qismidir. Bank faoliyatining ushbu segmenti yakka tartibdagi mijozlar va kichik korxonalarga moliyaviy xizmatlar ko‘rsatishga yo‘naltirilgan bo‘lib, uning rivojlanishi qadim zamonlarga borib taqaladigan chuqur tarixiy ildizlarga ega [2].
Chakana bank faoliyatining muhim xususiyati uning iqtisodiyotga ta’siri edi. Kreditlar berish, to‘lovlarni rasmiylashtirish va jamg‘arma hisoblarini taqdim etish tadbirkorlik va sarmoyani rivojlantirishga yordam berdi. Bundan tashqari, chakana bank faoliyati moliyaviy infratuzilmaning asosiy qismiga aylanib, iqtisodiy tizimlar barqarorligiga hissa qo‘shdi [3].
Bank nazariyasi kontekstida mahsulotga yondashuv yanada kengroq va yaxlitdir, chunki u ishlab chiqarish va bank xizmatlarini ko‘rsatishning ikkala aspektini, shuningdek, moliyaviy samaradorlik, risklar, mablag‘lar manbalari va mijozlar ehtiyojini qondirish tahlilini o‘z ichiga oladi [4].
A.V.Povarov va M.S.Maramyginlarning ta’kidlashicha, mohiyatan tijorat bankini bank
mahsulotlari majmuasi, shuningdek, ularning sotilishini va normal ishlashini ta’minlovchi tizim sifatida ko‘rish mumkin. Bu shuni anglatadiki, bank kreditlar, depozitlar, to‘lov tizimlari, investitsiya imkoniyatlari va boshqalar kabi turli xil bank mahsulotlari va xizmatlarini taqdim etadi, shuningdek, ushbu mahsulotlarni mijozlarga etkazib berishni ta’minlash uchun ularni samarali boshqarish imkonini beradigan ichki jarayonlar va tuzilmalarga ega. Natijada, bank ikki tomonlama funktsiyani bajaradi: moliyaviy mahsulotlar bilan ta’minlash va ularni ta’minlash va boshqarish bilan bog‘liq jarayonlarni tashkil etish [5].
Shuni ta’kidlash kerakki, bank mahsulotlari mijozlarning o‘ziga xos shartlari va ehtiyojlariga qarab farq qilishi mumkin. Bularga turli xil bank xizmatlari kiradi, masalan, kreditlar berish, depozitlarni qabul qilish, to‘lovlarni rasmiylashtirish va bank mijozlarga taqdim etadigan boshqa operatsiyalar. Ushbu mahsulotlar turli xil xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin, masalan, muddatlar, stavkalar, komissiyalar va boshqa parametrlar va ular bank standartlari va qoidalariga muvofiq chiqarilishi kerak [6].
Axborot texnologiyalarining rivojlanishi bilan chakana bankning nazariy jihatlari ham bank xizmatlarini raqamlashtirish, internet-banking, mobil ilovalar va ularning mijozlarga xizmat ko‘rsatish va banklarning raqobatbardoshligiga ta’siri bilan bog‘liq mavzularni qamrab oladi [7]. Chakana bank nazariyasi bank mahsulotlari va banklarni tanlashga ta’sir qiluvchi iste’molchilarning xatti-harakatlarini tahlil qilishni o‘z ichiga olishi mumkin [8].
Chakana bank tadqiqotlari banklar va tartibga soluvchilarga xizmatlarni qanday samarali taqdim etish, risklarni boshqarish va o‘zgaruvchan bozor sharoitlariga moslashishni tushunishga yordam beradi [9].
|
| |
