Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarining rivojlanish jarayonini
tahlil qilish.
Reja
:
Iqtisodiyotda AKT ning paydo bo’lishi va uning
o`rni
AKT ning rivojlanish jarayonida iqtisodiyotda
ham katta burilish, raqamli iqtisodiyotga
o’tish, uning afzalliklari, kamchiliklari va
O’zbekistondagi holati.
Raqamli sektorning iqtisodiy ahamiyati
texnologiyalari sohasi respublikamizning rivojlanishida muhim o‘rin tutib kelmoqda
hukumati tomonidan yurtimizda axborot texnologiyalarini keng joriy qilish va
natijalarini ko‘rsatmoqda.
kommunikatsiya texnologiyalari sohasining asosiy ko‘rsatqichlari
tashlanadigan bo‘lsak, o‘tgan yildagi natijalarni ijobiy deb baholasa bo‘ladi. AKT
so‘mgacha yetib, 104% o‘sishini ko‘rsatdi. Aloqa va axborotlashtirish xizmatlari
xizmatlari hajmi 2019 yil natijalari bo‘yicha 119 foizgacha o‘sdi va 1,078 milliard
xizmatlar eksporti hajmi 15,8 million dollargacha oshdi va 158 foiz o‘sish dinamikasini
haqi o‘sish dinamikasi ham 119 foizni ko‘rsatdi. Hozirgi kunda mazkur sohada
umumrespublika bo‘yicha ish haqi — 2,3 million so‘m);
ishtirokidagi korxonalar soni yildan-yilga oshib boryapti: 2019 yil natijalari
bơyicha ishlar amalga oshirildi.
Internet tarmog‘ining milliy segmenti “UZ” domenida ro‘yxatdan ơtgan
saytlarni tashkil etish orqali iste'molchilarga qulay xizmatlar
ko‘rsatish, yoshlarning onlayn tarzda bilim olishlari va aholiga elektron
savdo tizimlari orqali xizmatlar ko‘rsatish yơlga qo‘yildi.Onlayn
tizimidagi ishlar ham yahshi ko‘rsatqichlar bilan yakunlandi, ya‘ni 2019
to‘lov tizimlari orqali 299,3 million tranzaktsiyalar amalga
oshirildi va jami 6,5 trillion o to‘lov so‘mni tashkil etdi.
Aholi va tadbirkorlik sub’ektlarining davlat organlari bilan kontaktsiz
aloqa shakllarini yanada rivojlantirish maqsadida Yagona interaktiv davlat
kelishi va rivojlanishini belgilovchi ichki va tashqi omillar mavjud bo’lib, ular
bo’lish turlari, xosalari, axborot
jamlash uzatish, saqlash va h.k.
texnologiyasining texnika – uskunaviy
vazifalarni amalga oshirishni bildiradi.
resurslaridan oqilona foydalanishning yeng muhim omillaridan biri bo’lib
o’tdi.1 – bosqich. XIX asirning 2 – yarmigacha davom yetgan. Bu bosqichda «
vositasi pero,siyoxdon, kitob. Kommunikatsiya ya’ni aloqa odamdan – odamga
oshirilgan.2 - bosqich. XIX asirning oxiri, unda «mexanik» texnologiya rivoj topgan
kabilardan iborat.3 – bosqich. XX asirning boshlariga mansub bo’lib, «yelektromexanik
asosiy vositasi sifatida telegraf va telefonlardan foydalanilgan. Bu bosqichda
. Unda asosiy urg’u axborotni tasvirlash shaklidan uning mazmunini shakllantirishga
Axborot texnologiyasining vujudga kelishi va rivojlanishini belgilovchi ichki va tashqi omillar mavjud
bo’lib,
ular
quyidagilar:
Ichki omillar.Tashqi omlilar.Ichki omillar- bu axborotni poydo bo’lish turlari, xosalari, axborot
lar
bilan
turli
amallarni
bajarish,
uni
jamlash
uzatish,
saqlash
va
h.k.
Tashqi
omillar
–
bu
axborot
texnologiyasining
texnika
–
uskunaviy
vositalari
orqali
axborot
bilan
turli
vazifalarni
amalga
oshirishni
bildiradi.
Axborot texnologiyalari jamiyat axborot resurslaridan oqilona foydalanishning yeng muhim omillaridan biri
bo’lib, hozirgi vaqtga qadar bir necha bosqichlarni bosib o’tdi.1 – bosqich. XIX asirning 2 – yarmigacha
davom yetgan. Bu bosqichda «qo’llik» axborot texnologiyalari taraqqiy yetgan. Uning vositasi
pero,siyoxdon, kitob. Kommunikatsiya ya’ni aloqa odamdan – odamga yoki pochta orqali xat vositasida
amalga oshirilgan.2 - bosqich. XIX asirning oxiri, unda «mexanik» texnologiya rivoj topgan. Uning asosiy
vositasi yozuv mashinkasi, arifmometr kabilardan iborat.3 – bosqich. XX asirning boshlariga mansub bo’lib,
«yelektromexanik» texnologiyalar bilan farq qiladi. Uning asosiy vositasi sifatida telegraf va telefonlardan
foydalanilgan. Bu bosqichda axborot texnologiyasining maqsadi ham o’zgardi. Unda asosiy urg’u axborotni
tasvirlash shaklidan uning mazmunini shakllantirishga ko’chiliriladi. 4 – bosqich. XX asir o’rtalariga to’g’ri
kelib, «yelektron» texnologiyalar qo’llanilishi bilan belgilanadi. Bu texnologiyaning asosiy vositasi YEXM lar
va ularning asosida tashkil yetiladigan avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari va axborot izlash
tizimlaridir.
5 – bosqich. XX asirning oxiriga to’g’ri keladi. Bu bosqichda kompyuter texnologiyalari taraqqiy yetdi.
Ularning asosiy vositasi turli maqsadlarga mo’ljallangan turli dasturiy vositalarga ega bo’lgan shaxsiy
kompyuterlardir. Bu bosqichda kundalik turmush, madaniyat va boshqa sohalarga mo’ljallangan texnik
vositalarning o’zgarishi ro’y berdi. Lokal va global kompyuter tarmoqlari ishlatila boshlandi
interaktiv davlat xizmatlari portali tizimi orqali hozirgi davrda aholiga 176 ta davlat xizmatlari ko‘rsatiladi. 2019 yil yakunlari bo‘yicha
milliona ta ariza-buyurtma bilan ish olib borildi.Yagona idoralararo ijro intizomi tizimi bo‘yicha hozirgi vaqtda tizimga 4,4 mingdan ortiq
organlari va tashkilotlar, 30 mingdan ortiq foydalanuvchilar ulandi.Tadbirkorlarning, shu jumladan, chet el investorlari murojaatlari
ishlashni tashkil etish sifati va tezkorligini oshirish, ular bilan ochiq va to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqotni ta’minlash, ularning qonuniy
amaliy va samarali ro‘yobga chiqarish va muammoli masalalarini hal etish maqsadida Bosh vazirning tadbirkorlar murojaatlarini
chiqish virtual qabulxonasi “business.gov.uz” portali ishga tushirildi. Bugungi kunda ushbu portal orqali 34,7 mingta murojaat kelib
shulardan 33,6 mingtasi ko‘rib chiqilgan.Tadbirkorlar murojaatlarini ko‘rib chiqish yagona interaktiv portali faoliyati natijalariga
o‘tgan yili jami 34,7 mingta murojaat to‘shgan bo‘lsa, ulardan 33,6 mingtasi ko‘rib chiqildi.Saylov jarayonini boshqarish axborot tizimi
(“saylov.gov.uz”) joriy qilindi. Manfaatdor vazirlik va idoralar bilan hamkorlikda 20,5 mln. dan ortiq fuqarolardan iborat Saylovchilarning
elektron ro‘yxati shakllantirilib, Saylov jarayonini boshqarish axborot tizimi bilan integratsiya qilindi.
Xitoyning yirik kompaniyalari bilan hamkorlikda 1 bosqichda Toshkent shahrida to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb etgan
Xavfsiz shahar” loyihasining yagona texnologik platformasini yaratish ishlari amalga oshirilmoqda.
texnologiyalari: rivojlanishning kelib chiqishi va bosqichlari, maqsadlar va usullar."Ishning mavzusini tanlashning dolzarbligi bu
aytilganligi bilan izohlanadi iqtisodiy faoliyat Insoniyat dunyo va milliy iqtisodiyotlar sub'ektlari uchun muhim ahamiyat kasb etadi.
sharoitlarda ma'lumot, shuningdek, alohida havolalarga ta'sir ko'rsatmaydigan ishlab chiqarish jarayonlarini tubdan qayta qurish
tubdan qayta qurish, ammo umuman moddiy ishlab chiqarish jarayonida. Rossiya Federatsiyasida ushbu shakllanish uchun tashkiliy,
qonuniy shart-sharoitlarni yaratmoqda axborotni qo'llab-quvvatlash Milliy Iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini boshqarish: qonuniy
etilmoqda, axborot xizmatlarini boshqarish, axborot muhitini (shu jumladan mahalliy ishlab chiqarish orqali) texnik jihatdan
quvvatlanmoqda (shu jumladan mahalliy ishlab chiqarish orqali) takomil qo'llab-quvvatlanmoqda, jamiyatdagi barcha tashkilotlarning
tarkibiy qismi rivojlanmoqda. Ushbu tadbirlar natijasida axborot bozori resurslarining "dastlabki to'planishi" jarayoni yoqildi va keyingi
"O'YINLAR" ning madaniy qoidalarini hal qilish jarayoni bo'lishi kerak. Shu munosabat bilan yuqori samarali, funktsional rivojlanish
axborot texnologiyalari (bundan keyin u).Shu sababli, bizning faoliyatimizning maqsadi axborot bozorini tartibga solish uchun
rivojlanishning hozirgi bosqichida axborot texnologiyalari to'g'risidagi ma'lumotlarni siqish tizimizatsiyaga aylandi.Yozish ishining maqsadi
quyidagi vazifalarni bajaramiz:Axborot texnologiyalari tushunchasini bering va ularning shakllanish tarixini ko'rib chiqing;Axborot
buxgalteriya hisobi, shuningdek, individual optimallashtirish kabi individual ravishda hal qilish
tranzistorlarda ishlab chiqarila boshlandi, ularning o'lchamlari kamroq, energiya sarfini kamaytirdi
yo'lga qo'yildi. Transtistchilar va chiplar asosida kompyuter texnologiyalari ikkinchi
avlod kompyuterlari kichik va o'rta darajadagi integratsiyalashuvning elektron anjomlaridan
kompyuterlar paydo bo'ldi va 1971 yilda - birinchi mikroprotsessor. Shu vaqtdan boshlab
, ammo ko'plab tarkibiy qismlar kompyuter texnologiyalari Dasturiy ta'minotni qo'llash
texnologiyalarining ajralmas qismi hisoblanadi.70-yillarning o'rtalarida, to'rtinchi avlod kompyuterlari
palladan foydalangan holda to'rtinchi avlod kompyuterlari ishlab chiqilgan. Bunday
diskka o'tkaziladi, yoqilganda esa yuk yuklanadi.1982 yildan beri beshinchi avlodga yo'naltirilgan
bilimlarni qayta ishlash faqat odam tomonidan tavsiflanadi deb ishonilgan. Boshqaruv
tomonidan hal qilinadi iqtisodiy vazifalarShaxsiy muammolarni hal qilishga ob'ektga yo'naltirilgan
ongli interfeys, ongli interfeys, foydalanuvchining interfaol ishlashi, foydalanuvchining
tizimlar mavjud . Hisob-kitoblar, aloqa va ofis uskunalari, hisoblash uskunalari (https://fayllar.org/8
aloqa va orgtexnika vositalarini anglatadiAxborot texnologiyalari tushunchasi.Tarixning
sinxronlashtirish uchun kodlangan aloqa signallari talab qilingan. Inson miyasi bu vazifani
bilimning birinchi tashuvchisi edi. Bilimlar to'plangan va avloddan og'iz hikoyalari
o'tkazish uchun tabiiy imkoniyatlar. Axborot tashuvchilarini takomillashtirish jarayoni
Axborot texnologiyalarining birinchi tarixiy bosqichiga aylandi. Axborot texnologiyalarining
ETIBORINGZ ECHUN
| 