Mustaqil bajarish uchun topshiriq – 9 (1):
Zanjirning to’la qarshiligini aniqlang. Vektorlar diagrammasini chizing. Quvvatlar balansini tuzing.
-
№
|
Var
|
R (Ω)
|
L (mGn)
|
r (Ω)
|
C (µF)
|
U (B)
|
(Hz)
|
|
1
|
60
|
45
|
---
|
8
|
20
|
159,24
|
|
6
|
30
|
20
|
---
|
50
|
17,95
|
318,47
|
|
11
|
350
|
796
|
50
|
7,95
|
120
|
100
|
|
16
|
45
|
20
|
---
|
5
|
21,2
|
796,18
|
|
21
|
15
|
159
|
---
|
132,6
|
12
|
50
|
|
26
|
20
|
120,6
|
10
|
55
|
100
|
497,6
|
Mustaqil bajarish uchun topshiriq – 9 (2):
Zanjirning to’la qarshiligini aniqlang. Vektorlar diagrammasini chizing. Quvvatlar balansini tuzing.
№
|
Var
|
R (Ω)
|
L (mGn)
|
r (Ω)
|
C (µF)
|
U (B)
|
(Hz)
|
|
2
|
500
|
1270
|
-
|
3,18
|
10
|
50
|
|
7
|
200
|
320
|
-
|
335
|
60
|
49,76
|
|
12
|
5
|
3
|
4
|
200
|
10
|
159,24
|
|
17
|
6
|
0
|
-
|
330
|
12
|
80,41
|
|
22
|
100
|
300
|
-
|
10
|
20
|
796,17
|
|
27
|
40
|
20
|
30
|
10
|
20
|
318,47
|
Mustaqil bajarish uchun topshiriq – 9 (3):
Zanjirning to’la qarshiligini aniqlang. Vektorlar diagrammasini chizing. Quvvatlar balansini tuzing.
№
|
Var
|
R (Ω)
|
L (mGn)
|
r (Ω)
|
C (µF)
|
U (B)
|
(Hz)
|
|
3
|
30
|
50
|
-
|
10
|
200
|
50
|
|
8
|
25
|
30
|
5
|
4
|
120
|
100
|
|
13
|
50
|
40
|
-
|
20
|
250
|
200
|
|
18
|
15
|
36
|
10
|
12
|
160
|
80
|
|
23
|
20
|
24
|
-
|
6
|
120
|
90
|
|
28
|
36
|
32
|
-
|
8
|
100
|
75
|
Mustaqil bajarish uchun topshiriq – 9 (4):
Zanjirning to’la qarshiligini aniqlang. Vektorlar diagrammasini chizing. Quvvatlar balansini tuzing.
№
|
V
|
R (Ω)
|
L (mGn)
|
r (Ω)
|
C (µF)
|
U (B)
|
(Hz)
|
|
4
|
30
|
80
|
10
|
40
|
80
|
79,62
|
|
9
|
20
|
50
|
-
|
0,2
|
100
|
79,62
|
|
14
|
40
|
68
|
12
|
39,8
|
100
|
50
|
|
19
|
46
|
45
|
-
|
34
|
120
|
200
|
|
24
|
30
|
64
|
10
|
14
|
80
|
75
|
|
29
|
24
|
26
|
-
|
14
|
60
|
65
|
Mustaqil bajarish uchun topshiriq – 9 (5):
Zanjirning to’la qarshiligini aniqlang. Vektorlar diagrammasini chizing. Quvvatlar balansini tuzing.
№
|
V
|
R (Ω)
|
L (mGn)
|
r (Ω)
|
C (µF)
|
U (B)
|
(Hz)
|
|
5
|
4
|
3180
|
3
|
265
|
40
|
200,29
|
|
10
|
6
|
3000
|
-
|
30
|
60
|
65
|
|
15
|
40
|
215
|
-
|
40
|
80
|
75
|
|
20
|
25
|
200
|
5
|
50
|
100
|
100
|
|
25
|
20
|
180
|
-
|
60
|
120
|
110
|
|
30
|
30
|
140
|
-
|
70
|
140
|
125
|
Mustaqil topshiriqni bajarish namunasi:
C – kondensator, R – rezistor, L – induktiv g’altakdan iborat tarmoqlangan elektr zanjirining U – o’zgaruvchan kuchlanish manbaiga ulanish sxemasi tasvirlangan. Zanjir elementlarining son qiymatlari quyidagicha berilgan bo’lsin:
R=40 Ω, r =12 Ω, C=39,8 µF, L=68 mGn, U=100 V,
ν =50 Hz
Hisoblashlar:
1) O’zgaruvchan tokning doiraviy chastotasi: = 2, =314 s-1;
kondensatorning sig’im qarshiligi: , ;
g’altakning induktiv qarshiligi: XL= L, XL= 21,352 Ω;
parallel ulangan zanjirlarda kuchlanish umumiy bo’lganligi uchun to’la qarshilikni hisoblash uchun zanjir qismlaridagi elektr o’tkazuvchanliklardan foydalanish qulayroq bo’ladi.
a) zanjirning birinchi qismidagi aktiv va sig’im o’tkazuvchanliklari:
, g = 0,005
, = 0,01
b) zanjirning ikkinchi qismidagi aktiv va induktiv o’tkazuvchanliklar:
= 0,02
bL=XL/(r2+X2L) bL= 3,56· 10-2
zanjirning har bir elementidagi tok kuchlari:
a) R – rezistorda IR = U g IR = 0,5A
b) С – kondensatorda Is = U bs Is = 1A
v) G’altakning aktiv qismida Ir = U gr Ir = 2A
g) G’altakning induktiv qismida IL = U bL IL = 3,56A
Tok kuchlarining yuqorida aniqlangan qiymatlaridan foydalanib, , MU= 1V/mm masshtab bilan vektor diagramma chizamiz:
Vektor diagrammadan foydalanib zanjirdagi umumiy tok kuchi topiladi:
Im = 3,58A
Zanjirning umumiy o’tkazuvchanligi:
To’la qarshilik:
Z = 27,95 Ω
10) Zanjirning har bir qismidagi kuchlanishlar:
a) kondensatordagi kuchlanish: UC = IC XC UC = 80 B
b) rezistordagi kuchlanish: UR = IRR UR = 20 B
v) g’altakning aktiv qismidagi kuchlanish: Ur = Irr Ur = 24 B
g) induktiv g’altakdagi kuchlanish: UL = ILXL UL = 76 B
11) Diagrammadan foydalanib, zanjirning birinchi qismida tok kuchi va kuchlanishlar orasidagi 1 – faza siljishi topiladi:
1 = 63,435
12) Zanjirning birinchi qismi uchun quvvatlar balansini
tekshirish:
a) aktiv quvvat PR = 50 W
b) reaktiv quvvat Qs = 100 VAR
v) to’la quvvat S1 = 111,8 V·A
g) to’la quvvat S1 = 112 V·A
13) Zanjirning ikkinchi qismida tok kuchi va kuchlanishlar orasidagi 2 – faza siljishini aniqlash:
2 = 60,673
14) zanjirning ikkinchi qismi uchun quvvatlar balansini
tekshirish:
a) aktiv quvvat Pr = 200 W
b) reaktiv quvvat QL = 356 VAR
v) to’la quvvat S2 = 408,3 V·A
g) to’la quvvat S2 = 408,3 V·A
15) zanjirdagi umumiy – faza siljishini aniqlash:
= 45,6790
16) To’liq zanjir uchun quvvatlar balansini tekshirish:
a) aktiv quvvat P = I U cos P = 250,124 W
b) reaktiv quvvat Q = I U sin Q = 256,13 VAR
v) to’la quvvat S = 358 V·A
g) to’la quvvat S = I U S = 358 V·A
Oxirgi natijadan ko’rinadiki, vektor diagrammadan foydalanib topilgan to’la quvvat bilan zanjirdagi umumiy tok kuchi va kuchlanishlarning ko’paytmasi bilan aniqlanadigan to’la quvvatning aynan tengligi quvvatlar balansiga erishganlikdan dalolat beradi. Zanjirda tok kuchi tebranishlari kuchlanish tebranishlariga nisbatan faza jihatidan orqada qolayotganligini vektor diagrammadan ko’rish mumkin. Shuning uchun tok kuchi va kuchlanishlarning vaqt bo’yicha sinusoidal o’zgarish tenglamalarini quyidagicha ifodalaymiz.
i = 3,58 sin ( t – 60,67) (4) u = 100 sin t (5)
Adabiyotlar.
J. A. Toshxonova, J.Kamolov. Fizikadan praktikum. Elektr va magnetizm. O‘quv qo‘llanma- Toshkent: 2006 y.
S. Tursunov S. “Elektr va magnetizm”, 1996 y.
И. В. Савельев “Умумий физика курси”, 2-том, 1985y.
A. Ahmadjonov «Fizika kursi, Optika, atom va yadro fizikasi» T. 1983y.
|
