Islom Karimov nomidagi Toshkent Davlat Texnika universiteti Qo’qon filiali 3-21 guruh talabasi Vahobov Shaxzodbekning Fizika fanidan “Elektr maydonga kitilgan o’tkazgichdagi zaryadning taqsimlanishi. Elektrostat” mavzusida tayyorlagan mustaqil

Elektr maydon.

1-rasm

2-rasm

Elektr zaryadlar bir-biriga bevosita emas, balki bilvosita taʼsir etadi. Har bir zaryad d oʻz atrofidagi fazoda Elektr maydon harakat qiladi va shu maydon orqali boshqa maydonga taʼsir etadi. Demak, Elektr maydonning asosiy xususiyatlaridan biri mavjud boʻlgan Elektr maydonga zaryad kiritilganda unga Gʻ kuch taʼsir etishidir. Elektr maydon elektr maydon kuchlanganligi Yo va maydon potensiali f bilan tavsiflanadi. Elektr zaryadlar bir-biriga bevosita emas, balki bilvosita taʼsir etadi. Har bir zaryad d oʻz atrofidagi fazoda Elektr maydon harakat qiladi va shu maydon orqali boshqa maydonga taʼsir etadi.

Demak, Elektr maydonning asosiy xususiyatlaridan biri mavjud boʻlgan Elektr maydonga zaryad kiritilganda unga Gʻ kuch taʼsir etishidir. Elektr maydon elektr maydon kuchlanganligi Yo va maydon potensiali f bilan tavsiflanadi. Elektr maydon kuchlanganligi maydonning kuch xarakteristikasi boʻlib, u miqdor jihatdan maydonning muayyan nuqtasidagi birlik musbat zaryadga maydon tomonidan taʼsir etadigan elektr kuchlanishi bilan oʻlchanadi. Kuchlanish vektor kattalik boʻlib, yoʻnalishi musbat zaryadga taʼsir etuvchi kuch yoʻnalishi bilan bir xil.

Barcha nuqtalarda Elektr maydon kuchlanganligi ham yoʻnalish, ham miqdor jihatdan bir xil boʻlgan magnit maydon bir jinsli maydon deb ataladi. Maydon potensiali skalyar kattalik, u Elektr maydonning energetik xarakteristikasi hisoblanadilektr maydon kuchlanganligi maydonning kuch xarakteristikasi boʻlib, u miqdor jihatdan maydonning muayyan nuqtasidagi birlik musbat zaryadga maydon tomonidan taʼsir etadigan elektr kuchlanishi bilan oʻlchanadi. Kuchlanish vektor kattalik boʻlib, yoʻnalishi musbat zaryadga taʼsir etuvchi kuch yoʻnalishi bilan bir xil. Barcha nuqtalarda Elektr maydon kuchlanganligi ham yoʻnalish, ham miqdor jihatdan bir xil boʻlgan magnit maydon bir jinsli maydon deb ataladi. Maydon potensiali skalyar kattalik, u Elektr maydonning energetik xarakteristikasi hisoblanadi

Elektrostatik induksiya nima. Supero'tkazuvchilarda elektrostatik induktsiya Elektr maydonining ta'siri barcha moddiy narsalarga: biz shug'ullanadigan makroskopik jismlardan tortib to tarqaladi kundalik hayot, va moddalarni tashkil etadigan eng kichik zarralar - elektron, proton, ionlarga. Bu zarralarning haqiqiy o'zaro ta'siri elektr maydoni moddaning elektr xususiyatlarini bir butun sifatida aniqlaydi. Jismoniy jismlarning elektr xususiyatlari elektronlar, protonlar va ionlar bilan aniqlanadi.

Elektr maydonining eng keng tarqalgan sinf bilan o'zaro ta'sirini ko'rib chiqing o'tkazgichlar - metallar.Ikkita metall tsilindrni oling va ularning har birini er osti elektrometrining tayanchiga ulang. Biz silindrlarni parallel metall plitalar orasiga joylashtiramiz, shunda ular bir-biriga tegib, bir tanani hosil qiladi . Zaryadlar plitalarga etkazilishi bilanoq, elektrometrlarning qo'llari siljiydi va silindrlarda zaryad paydo bo'lishini aniqlaydi. Agar plitalar zaryadsizlangan bo'lsa, u holda silindrlarda zaryad yo'qoladi. Shunday qilib, tsilindrlarda zaryadlarning paydo bo'lishi elektr maydonining harakati bilan bog'liq.

Elektr maydonidagi o'tkazgichlarda zaryadlarning paydo bo'lishi fenomeniga aytiladi elektrostatik induktsiya. Elektrostatik induktsiya nemis bo'lmagan fizik J.K tomonidan kashf etilgan. Uilke 1757 yilda Oldingi tajribani takrorlaymiz, ammo shundan keyin biz silindrlarni ajratamiz va plitalarni bo'shatamiz. Elektrometrlar har bir silindrda zaryadlarning mavjudligini ko'rsatadi. Tsilindrlarning zaryadlarini mech tomonidan o'ralgan zanglagan tayoq yordamida o'rganish silindrlarning turli xil zaryadlanganligini ko'rsatadi. Fenomen elektrostatik induktsiya elektron vakillik asosida tushuntirish mumkin.Metall o'tkazgich kristalli tuzilishga ega. Kristall panjarasining tugunlarida musbat metall ionlari va ular orasida elektron gaz bo'ladi. Bu amalda atomlar bilan bog'lanmagan va doimiy termal harakatda bo'lgan juda ko'p miqdordagi elektronlarning yig'indisidir.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!