3.2. Ishchi jismning holat parametrlarini aniqlash.
Siklning xarakterli nuqtalaridagi (1-5) parametrlari quyidagi ketma-ketlikda aniqlanadi: bosim P, solishtirma hajm v, temperatura T vaentropiya S hisoblanadi.
, ekanligidan
,
bu yerda:273 – absolyuttermodinamik temperatura;
22.4 – normal holat sharoitidagi 1 kmol gaz egallagan hajm,
1-2 adiabat jarayonning 2 – nuqtadagiparametrlar quyidagi nisbatlar orqali aniqlanadi:
,
,
,
Izoxor jarayonning (2-3) ishchi nuqtalaridagi parametrlar quyidagi nisbatlar orqali aniqlanadi:
,
,
,
.
3-4 izobar jarayon uchun 4 – nuqtadagiparametrlar quyidagi nisbatlardan aniqlanadi:
,
,
,
.
Adiabat kengayish (4-5) jarayonidan 5 – nuqtadagiparametrlar aniqlanadi:
,
,
,
Olingan natijalar 3 – jadvalholiga keltiriladi va PV hamda TS diagrammalar holiga keltiriladi.
Ishchi jism parametrlari
3 – jadval
Parametrlar
|
Sikl nuqtalari
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
P, MPa
|
|
|
|
|
|
v, m3/kg
|
|
|
|
|
|
T, K
|
|
|
|
|
|
S, kJ/kg·K
|
|
|
|
|
|
4. Sikl jarayonlari hisobi.
Kurs ishining ushbu bo‘limida siklni tashkil qilgan barcha jarayonlarning hisobi bajariladi: C issiqlik sig‘imi, ichki energiyaning o‘zgarishi, entalpiyaning o‘zgarishi, keltirilgan va olib ketilgan issiqlik miqdori q kengayish yoki siqish ishi l hisoblanadi.
Masalan, 1-2 adiabat siqish jarayoni uchun:
C=0
q=0
2-3 izoxorik issiqlik keltirish jarayoni uchun:
=0
3-4 izobarik issiqlik keltirish jarayoni uchun:
4-5 adiabat kengayish jarayoni uchun:
C=0
q=0
5-1 izoxorik issiqlik olib ketish jarayoni uchun:
l=0
Jarayonlar hisobi 4-jadval holiga keltiriladi.
Siklning javayonlarihisobi
4-jadval
Jarayon tavsiflari
|
Sikl jarayonlai
|
1 – 2
|
2 – 3
|
3 – 4
|
4 – 5
|
5 – 1
|
C, kj/kg*K
|
|
|
|
|
|
kj/kg
|
|
|
|
|
|
kj/kg
|
|
|
|
|
|
q kj/kg
|
|
|
|
|
|
l kj/kg
|
|
|
|
|
|
5. Siklning tavsiflarihisobi.
Sikl jarayonlarining quyidagi tavsiflari hisoblanadi: keltirilgan va olib ketilgan issiqlik miqdori foydali ishga aylangan issiqlik miqdori , kengayish ishi , , o‘rta bosim va termik F.I.K . Hisoblar quyidagi ketma-ketlikda olib boriladi.
2-3 va 3-4 jarayonlarda issiqlik keltiriladi va 5-1 jarayonda issiqlik olib ketishini e’tiborga olsak, u holda:
3-4 va 4-5 jarayonlarda ishchi jism kengayadi, 1-2 jarayonda siqiladi, shuning uchun:
Siklning o‘rtacha bosimiva termik F.I.K ni quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi:
Olingan natijalarni to‘g‘riligini tekshirish uchun termik F.I.K ni quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
Hisob-kitoblar natijasida nisbiy hatolik 0,5-1,5% bo‘lsa, demak hisoblar to‘g‘ri bajarilgan bo‘ladi.
Siklning tavsiflari hisobi 5-jadval shakliga keltiriladi.
Siklning tavsiflari hisobi natijalari.
5-jadval
Sikl tavsiflari, kj/kg
|
|
|
|
|
|
|
, MPa
|
, %
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6. Issiqlik aralash holda keltiriladigan siklning tadqiqoti vatahlili.
Tadqiqotning mohiyati siqish darajasi , bosimni ortish darajasi va dastkabki kengayish darajasi ni siklning termik F.I.K ga ta’siri o‘rganiladi.
Buning uchun siqish darajasi oralig‘idao‘zgartirib ( va o‘zgarmas) termik F.I.K ning oltita qiymati aniqlanadi.
Huddi shunday qilib ( va o‘zgarmas) va
( va o‘zgarmas) hisoblanadi.
Termik F.I.K ni siklning asosiy parametrlariga bog‘liqligi
6-jadval
Termik F.I.K.
|
Sikl parametrlari
|
,
|
,
|
|
, %
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6-jadval asosida , , grafik chiziladi va ularning tahlili qilinadi.
Termodinamik tahlilda quyidagi savollarga to‘liq javob beriladi:
- termik F.I.K ni ko‘rsatilgan parametrlarga ( ) bog‘liqligi qanday;
- nima sababdan termik F.I.K ortadi yoki kamayadi;
- termik F.I.K ni oshirish uchun nima qilish zarur;
- larnio‘zgarishi qanday salbiy hisoblarga olib keladi.
7. Adabiyotlar
Kurs ishining bu qismida tushuntiruv matnida keltirilgan havolalarga mos foydalanilgan adabiyotlar keltiriladi.Adabiyotlarni yozilishi standart talablarga mos kelishi kerak.
8. Ilovalar
Ilovalar hisob-tushuntiruv matnining davomi sifatida rasmiylashtiriladi. Tanlangan materiallarga mos ravishda issiqlik aralash keltiriladigan I.Yo.D ning PV – va TS – diagrammalari va , va bog‘liqliklar grafigi chiziladi.
ILOVALAR
Ishchi jism komponentlarining tavsiflari.
2-jadval
Gaz
|
Kimyoviy formulasi
|
Molyar massasi
|
Zichligi
|
Gaz doimiysi
|
Xavo
|
-
|
29
|
1,293
|
287,0
|
Azot
|
|
28
|
1,251
|
296,8
|
Kislorod
|
|
32
|
1,429
|
259,8
|
Vodorod
|
|
2
|
0,089
|
4124,0
|
Karbonatuglerodi
|
|
28
|
1,1997
|
296,9
|
Duoksiduglerodi
|
|
44
|
1,287
|
188,9
|
Suv bug‘i
|
|
18
|
0,804
|
461,0
|
№
|
Ishchi suyuqlik komponentlarining fraktsiyalari, %
|
|
|
|
P1,
MPa
|
T1,
K
|
CO2
|
CO
|
H2O
|
N2
|
O2
|
1
|
8,5
|
5,5
|
16
|
70
|
-
|
11,0
|
2,0
|
1,7
|
0,1
|
293
|
2
|
9,0
|
5,0
|
15
|
71
|
-
|
11,5
|
1,9
|
1,6
|
0,1
|
293
|
3
|
9,5
|
4,5
|
14
|
72
|
-
|
12,0
|
1,5
|
1,5
|
0,1
|
293
|
4
|
10,5
|
4,0
|
13
|
73
|
-
|
12,5
|
1,7
|
1,4
|
0,1
|
293
|
5
|
10,5
|
3,5
|
12
|
74
|
-
|
13,0
|
1,7
|
1,3
|
0,1
|
293
|
6
|
10,0
|
4,0
|
11
|
75
|
-
|
13,5
|
1,5
|
1,7
|
0,1
|
293
|
7
|
9,5
|
4,5
|
10
|
76
|
-
|
14,0
|
1,4
|
1,6
|
0,1
|
293
|
8
|
9,0
|
5,0
|
11
|
75
|
-
|
14,5
|
1,5
|
1,5
|
0,1
|
293
|
9
|
8,5
|
5,5
|
12
|
74
|
-
|
15,0
|
1,4
|
1,6
|
0,1
|
293
|
10
|
8,0
|
6,0
|
-
|
73
|
13
|
11,0
|
2,0
|
2,8
|
0,1
|
293
|
11
|
7,5
|
6,5
|
-
|
72
|
14
|
12,0
|
1,9
|
2,7
|
0,1
|
293
|
12
|
7,0
|
7,0
|
-
|
71
|
15
|
13,0
|
1,8
|
2,6
|
0,1
|
293
|
13
|
6,5
|
7,5
|
-
|
70
|
16
|
14,0
|
1,7
|
2,5
|
0,1
|
293
|
14
|
6,0
|
8,0
|
-
|
71
|
15
|
15,0
|
1,6
|
2,4
|
0,1
|
293
|
15
|
6,5
|
7,5
|
-
|
72
|
14
|
16,0
|
1,5
|
2,3
|
0,1
|
293
|
16
|
7,0
|
7,0
|
-
|
73
|
13
|
17,0
|
1,4
|
2,2
|
0,1
|
293
|
17
|
7,5
|
6,5
|
-
|
74
|
12
|
18,0
|
1,5
|
2,1
|
0,1
|
293
|
18
|
8,0
|
6,0
|
-
|
75
|
11
|
19,0
|
1,4
|
2,0
|
0,1
|
293
|
19
|
8,5
|
6,5
|
10
|
75
|
-
|
18,5
|
1,5
|
2,0
|
0,1
|
293
|
20
|
9,0
|
6,0
|
11
|
74
|
-
|
17,0
|
1,4
|
1,9
|
0,1
|
293
|
21
|
9,5
|
5,5
|
12
|
73
|
-
|
17,5
|
1,4
|
1,8
|
0,1
|
293
|
22
|
10,0
|
5,0
|
13
|
72
|
-
|
18,0
|
1,6
|
1,7
|
0,1
|
293
|
23
|
10,5
|
4,5
|
14
|
71
|
-
|
16,0
|
1,7
|
2,0
|
0,1
|
293
|
24
|
10,5
|
5,0
|
15
|
70
|
-
|
15,5
|
1,8
|
1,8
|
0,1
|
293
|
25
|
9,5
|
5,5
|
16
|
69
|
-
|
15,0
|
1,9
|
1,7
|
0,1
|
293
|
26
|
9,0
|
6,0
|
15
|
70
|
-
|
14,5
|
2,0
|
1,6
|
0,1
|
293
|
27
|
8,5
|
6,5
|
14
|
71
|
-
|
14,0
|
2,1
|
1,5
|
0,1
|
293
|
28
|
10,0
|
5,5
|
15
|
70
|
-
|
14,0
|
1,4
|
1,5
|
0,1
|
293
|
29
|
8,0
|
6,0
|
16
|
70
|
-
|
15,0
|
1,5
|
1,8
|
0,1
|
293
|
30
|
6,0
|
8,0
|
20
|
66
|
-
|
16,0
|
1,5
|
2,0
|
0,1
|
293
|
|
