|
Issiqlik mashinalari va dvigatellari
|
| Sana | 17.04.2024 | | Hajmi | 17.41 Kb. | | #199170 |
Bog'liq Issiqlik mashinalari va dvigatellari Raxmanova U, Сув тозалаш УМК (1), сейтмуратов байрамбай 2021 10 22 tayını, ELEKTROTENIKA HAM ELEKTRONIKA, kimyo, 1666731973, slaid jumis, Ayjamal kurs jumisi {}, Rengen[1], 1-Lekciya, A\'jinyaz Qosibay uli, O\'zbek tilining sohada qo\'llanishi.ppt, Gidroturbinalar, SARVINOZ ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИНГ МУЛКИЙ АСОСЛАРИ, Berdiyeva Durdona. Fitopreparat test
Issiqlik mashinalari va dvigatellari
Rejasi
1 Issiqlik mashina
2 Issiqlik dvigateli
3 Issiqlik dvigatelining turlari
4
Issiqlik mashinalari nazariyasini organuvchi texnik termodinamika XIX asrning oxirida fan sifatida shakllandi. Muhandislik masalalar yechimini va amaliyotdagi texnika tadbiqini topishda issiqlik texnikasi fan bolib shakllanib bordi. Bunga 1774-yili yaratilgan Jeyms Uattning bug' mashinasi, 1883-yili de-Laval yaratgan mukammallashgan bug‘ turbinasi misol boa oladi. Aslida texnik termodinamika avvalroq, 1597-yilda Galileo Galiley yaratgan birinchi simobli termometr yasalishi bilan yuzaga kelgan deyish mumkin. Bu sanani texnik termodinamikaning paydo bolgan va rivojlana boshlagan vaqti, deb hisoblasa boladi. Termometr yasalgandan so‘ng 200—250 yil davomida bu sohada deyarli rivojlanish bolmadi.
XIX asrda termodinamikaning fan sifatida shaklanishiga R. Mayyer (1842-y.), J.Jo u l (843—846-y.y.), E. X. Lens (1844-y.), G. Gelmgols (1847-y.) kabi olimiarning ishlari beqiyos bolgan. Ular energiyaning aylanish va saqlanish qonuni mohiyatini nazariy jihatdan tushuntirib berganlar. Shu olimlar qatorida, S. Karno (1824-y.), R. Klauzius (1845-y.) va V. Tomson-lord Kelvin (1856-y.) termodinamikaning ikkinchi qonunini ta'riflab bergan bo'lsalar, oradan yarim asr o‘tgandan so‘ng V. Nernst (1906-y.) termodinamikaning uchinchi qonunini taTiflab berdi. Issiqlik texnikasi qurilmalarining takomillashganligi sababli qo‘ng‘ir ko'mir, yonuvchi slaneslar, torf va h. k. yoqilg‘ilardan unumli foydalanilyapti. Keyingi chorak asr mobaynida issiqlik texnikasi apparatlari qatoriga suniy va tabiiy gaz yoqilg'isini yoqa oladigan, fizik yuqori bo'lgan asbob-uskunalar, qurilmalar qo'shildi. Shamol energiyasidan ham jahonning juda ko‘p mamlakatlarida foydalanilmoqda. Gelioenergetika ham samarali rivojlanib bormoqda. Yerda va kosmonavtikada issiqlik texnikasi qurilmalari (issiqxonalar, isitkich uskunalari, elektr tokini ishlab chiqarishda va sh. k.) yordamida Quyosh nuridan samarali foydalanilmoqda. Atom energetikasida aktinoidlarguruhidagi Uran—235 va 238, Toriy—232, Plutoniy—239 yadrolari issiq va jadal neytronlar ta’sirida parchalanishida ajralgan issiqlikdan foydalanilmoqda. Atom yoqilg'isining zaxirasi juda kam, insoniyat undan abadiy foydalana olmaydi. Bu energiya turidan foydalanishda atrof-muhitni muhofaza qilishda, ya'ni ekologik musaffolikni saqlashda ayrim muammolar yuzaga keladi. Shunday bo‘lsa-da, hozirgi kunda rivojlangan mamlakatlarda atom energetikasidan samarali foydalanilmoqda. Issiqlik mashinalari, qurilma va uskunalari qo'llaniladigan texnikaning hamma tarm oqlarida issiqlik texnikasi qonunqoidalariga rioya qilinmasa, issiqlik mashinasidan foydalanib bolmaydi.
Issiqlik dvigateli - issiklik energiyasi mexanik energiyaga aylantiriladigan qurilma. Birlamchi dvigatellar ichida I. d. eng katta guruhni tashkil etadi. I. d. da kimyoviy yoki yadro yoqilgʻisi koʻrinishidagi tabiiy energetik resursdan foydalaniladi. I. d. ning porshenli (qarang Porshenli mashina), rotorli (qarang Vankel dvigateli) va reaktiv (qarang Reaktiv dvigatel) xillari bor. Ular ichki yonuv dvigatellariga va tashki yonuv dvigatellari (qarang Bugʻ mashinasi, Yadro kuch qurilmasi) ga ham boʻlinadi.[1]
|
| |
