Issiqlik texnikasi

SI da shved fizigi Selsiy shkalasi (xalqaro temperatura shkalasi) keng qo’llaniladi: normal bosim ostidagi muzning erish temperaturasi va suvning qaynash temperaturasining farqi 100 teng qismga bo’lingan va unga (yaьni shkalaning 0, 01 qismiga) Selsiy gradusi ( 0S) deb nom berilgan .

Absolyut termodinamik shkala (Kelvin shkalasi) va Selsiy shkalasi bo’yicha olingan temperaturalar orasidagi bog’lanish quyidagi ifoda bo’yicha aniqlanadi :

T=273,15 + t

Bosim. Idishdagi gaz molekulalari to’xtovsiz va xaotik harakatda bo’ladi, ular bir-biri bilan to’qnashib, idish devoriga uriladi va devorga gaz molekulalari zarbiy kuchining ta’siri seziladi. Bosim-yuza birligiga normal ravishda ta’sir etuvchi kuch bilan xarakterlanuvchi kattalik.

Ham o’zaro, ham atrofdagi muhit bilan ta’sirlashib turuvchi material jismlar to’plamini termodinamikaviy sistema deb, ko’rib chiqilayotgan sistema chegarasidan tashqarida bo’lgan boshqa barcha material jismlarni atrofdagi yoki tashqi muhit deb atash qabul qilingan. Termodinamikaviy sistemaga tsilindrda joylashgan va tashqi muhitdan porщenь bilan ajratilgan ishchi jism misol bo’la oladi.

Tashqi muhit bilan energiya almashish natijasida termodinamikaviy sistemaning bir muvozanat holatdan boshqasiga o’tishi (holat parametrlaridan birortasi o’zgarsa ham) termodinamikaviy protsess deyiladi. Muvozanat holat deganda jismning barcha nuqtalarida bosim, temperatura, solishtirma hajm va boshqa fizik xususiyatlari bir xil bo’lgan, ya’ni berilgan tashqi sharoitlarda termodinamikaviy sistema intiladigan holat tushuniladi. Har qanday real protsess ma’lum darajada muvozanatdagimas holatda bo’ladi. Protsessning amalga oshirilish tezligini pasaytirish yo’li bilan bu muvozanatlikni kamaytirish mumkin. Protsessda parametrlarning o’zgarishini tasvirlovchi chiziq protsessning egri chizig’i deb ataladi. Protsess egri chizig’ining har qaysi nuqtasi sistemaning muvozanatdagi holatini xarakterlaydi. Faqat sistema muvozanatdagi holatlarining uzluksiz ketma-ketligidan iborat protsesslar, ya’ni muvozanatdagi protsesslarnigina grafikaviy tasvirlash mumkin.