Международный научный журнал № 6 (100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» январь, 2023 г
897
WEB - FREELANCE- INTERNET ORQALI DAROMAT OLISH
Nazarova Oltinoy
Andijon davlat pedagogika insituti matematika va informatika
yo'nalishi 2-bosqich talabasi
Annotatsiya: Bu maqola orqali avvalo freelance haqidagi tushunchalarga freelance
faoliyati uning afzalliklari va kamchiliklari haqidagi bilimlarga ega bo'ldik. Hamda freelance
saytlaridan eng samaralisini tanlab olish haqida ham bir qancha tushunchalarga ega
bo'ldik.
Kalit so'zlar: Web- freelance, 3D model, Copyrighter (kopirayter) , Freelance web-
saytlari,
So'ngi paytlarda insonlarning ko'pchiligi erkin faoliyat yuritish , ish joyiga muqim
bog'lanib qolmaslik, qo'shimcha daromat topish kabi istaklar paydo bo'la boshladi. Erkin
faoliyat yuritish bu imkon qadar o'ziga mos grafikni o'zi tuzishi va o'ziga yoqqan
sharoitlarda ishlash demakdir. Oqibatda bugungi kunda rivojlangan mamlakat larda
freelancerlik ommalashib bormoqda. Internet tizimlari orqali daromat topishni xohlovchi
odam bu so'zni bir marotaba eshitgan. U holda, freelance so'zi nimani anglatadi?
O'rta asrlarda yollanma jangchi ( erkin nayzaboz) lar freelancer nomi bilan atalgan.
Ular yuk tashishgan, nufuzli odamlarni qo'riqlashgan, janglarda qatnashgan va bajargan
ishlari uchun mo'maygina haq olishgan. Bu atama ilk bor 1819-yilda Valter Skotting "
Ayvengo" asarida " o'rta asr yollanma jangchisi" ga nisbatan qo'llanilgan. Freelancer (ingl.
Free- erkin ; lancer- nayza) - erkin ishchi bo'lib , asosan , bir martalik yoki mavzumiy
xizmatlarni bajarish uchun yollangan , buyurtma asosida qandaydir ish yoki xizmatni
kelishilgan haq evaziga belgilangan vaqt davomida amalga oshirib beruvchi shaxs.
Freelancerlar , asosan norasmiy ravishda faoliyat yuritishadi va o'z xizmatlariga xaridorlarni
o'zlari izlab topishadi yoki buyurtmachilar taklifiga ko'ra mehnat qilishadi. Bir paytning
o'zida bir necha buyurtmachi bilan hamkorlik qilishi ham mumkun. Biror korxona
ro'yhatida rasman hisobda turmaydi. Freelancerlikning ustunlik jihati - bu dunyoning
istalgan joyidan turib istalgan mamlakatdagi loyiga bo'yicha haq evaziga xizmat ko'rsatish
imkoniyatining mavjudligidir. Bunda ish beruvchi uchun ishchining qayerda faoliyat
yurutishining mutlaqo ahamiyati yo'q. Turli shahar , mamlakat , hatto qit' alarda
yashayotgan odamlar ham hech bir monoliksuz mehnat munosabatlariga kirishishlari
mumkin.
Internetning butun jahon bo'yicha keng rivojlanishi freelancerlik faoliyatining
ommalashishiga sababchi bo'ldi. Hozirda internet orqali masofadan turib ishlash bilan
daromat topadigan freelancerlarning barqaror qatlami paydo bo'ldi. Ularga oddiy ishlardan
tortib yuksak bilim, malaka talab etiladigan ishlar bo'yicha talab va ehtiyoj ortib bormoqda.
Международный научный журнал № 6 (100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» январь, 2023 г
898
Bundan tashqari freelancerning bir qancha afzalliklari ham mavjud masalan : Mablag'
tejash yani offisni ijaraga olish, kunlik transport xarajatlari, ko'chada ovqatlanishga pul
sarflashning hojati yo'q, jamiyat hayotida ko'proq ishtirok etish imkoniyati, katta daromat
olish imkoniyati ya'ni ko'plab mijozlar , buyurtmachilar orttirgan freelencer barqaror
daromad manbayiga ega bo'ladi , unga korxona yopilishi , xodimlar soni qisqarishi va
boshqa shu singari omillar xavf solmaydi. Eng qulay sharoitlaridan biri shaxsiy ish joyi,
kiyim-kechak, harorat, oziq ovqat va boshqalar. Ish va oila o'rtasida eng maqbul
muvozanatni yaratish. Faqat o'ziga maqul bo'lgan buyurtmalar bilan ishlash, masalan ,
mehnatga yuqori haq to'lanadigan davlatlardagi mijozlar bilan hamkorlik qilish, shuningdek
qiziqmaydigan noqulay loyihalarni amalga oshirishdan bosh tortish. Faqat o'ziga yuklatilgan
vazifanigina bajarish va shu kabilardir. Har bir narsaning oq va qora tomoni bo'lganidek
internet orqali daromat olishnig ham kamchilik tomonlari yo'q emas. Quyida bularning bir
nechtasi bilan tanishib chiqsak:
- Yangi buyurtmalarni doimiy ravishda izlash, ularga vaqt sarflash , ba'zan freelance-
sayt va reklamalari uchun pul sarflash.
-Doimo aloqada bo'lish va internet va mobil aloqaning uzluksiz ishlashini kuzatib
borish.
-Daromatning beqarorligi ya'ni oy davomida katta hajmdagi ishni bajarish, keyinchalik
buyurtmalarning ozayishi tufayli daromadning kamayib ketishi.
-O'z o'zini rag'batlantirish va vaqtni boshqarilardan iborat.
Freelancerlik faoliyatini boshlash ham 7 bosqichga bo'linadi va biz ularni quyida
keltirib o'tamiz.
1. Ish joyini tayyorlash. Masofadan turib ishlash uchun barcha vositalar muhayyo
bo'lishi zarur. Buning uchun kompyuter , buyurtmalarni vaqtida olish va topshirish uchun
yuqori tezlikda ishlaydigan internet, telefon zarur bo'ladi. So'nggi kunlarda noutbuk
yordamida ixtiyoriy joyda ishlash imkoniyati bo'lganligi sabali , freelancerlar kompyuterda
emas balki notubukda ishlashni maqul ko'rishmoqda. Ish haqini olish uchun elektron
hamyonlarni tayyorlash talab etiladi.
2. Aloqa vositalarini o'rnatish. Buyurmachilar bilan aloqa qilish hamda buyurtmalarni
bajarish uchun zarur barcha dasturiy vositalarni o'rnatish talab etiladi: alohida elektron
pochta manzili ochish, Skype kabi videoaloqa dasturlari , grafik dasturlar va hakazo
3. Xizmat turini tanlash. O'zi uchun qiziqarli hamda kerakli ko'nikma va malaka talab
qilinadigan faoliyat turini tanlash.
4. Xizmat narxini belgilash. Xizmat narxi buyurtmani olish yoki bajarishdan oldin
belgilanadi. Odatda yangi ish boshlaganlar uchun kam haq to'lanadi. Buning uchun faoliyat
yuritayotgan freelancerlar takliflari, narxlarini o'rganish, ular bilan o'z mahorat darajasini
taqqoslash va shular asosida o'z xizmatlari narxini belgilash kerak bo'ladi . Shunigdek
ishning murakkabligi va qanvha vaqt ketishi hisobga olinadi. O'zini kuchli jihatlarini aniqlab
, buyurtmachilar bilan muloqotda shularga urg'u berish lozim.
Международный научный журнал № 6 (100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» январь, 2023 г
899
5. Portfolioni yaratish. Buyurmachilar bilan hamkorlik qilish uchun bajara olishi
mumkin bo'lgan ishlar ro'yhati tayyorlanadi, shuningdek bazi buyurtmalar bepul va bazilari
esa arzon narxda ko'rsatiladi. Odatda kam haq talab etilsa mijoz topish muommo
bo'lmaydi. Bajarilgan ish soniga qarab xuzmat narxini oshirish mumkun.
6. Buyurmalarni qidirish. Freelancer bo'lib ishlashga qaror qilgan shaxs birinchi
buyurtmani tanishlar yoki maxsus birjalardan olgani ma'qul. Buning uchun o'zi haqidagi
zarur ma'lumotlar internetga joylanadi va xizmatlar taklif etiladi. Ish jarayonida foydali
aloqalar ro'yhati ortib boradi va freelancerlarni endi Buyurmachilarning o'zlaru yoki
tanishlari tavsiyalari asosida topadilar. Shuningdek bazi buyurmachilar takroran murojat
etishlari ham mumkin. Masofaviy ishlarni maxsus saytlardan ham topsa bo'ladi. Doimiy
buyurtmachilarni topish uchun freelancerlar birjasiga ro'yhatdan o'tish zarur. Ro'yhatdan
o'tish jarayonida ko'proq ma'lumot ko'rsatish va xatosiz yozish lozim, chunki buyurtmachi
buyurma berishdan avval shaxsiy anketa va portfoilionni ko'rib chiqadi.
7. Soliqlarni o'z vaqtida to'lash. Ma'lumki har qanday daromat soliqqa tortiladi.
Shuning uchun agar freelance usuli asosiy daromat topish manbai hisoblansa , soliq
organlarida ro'yhatdan o'tib, soliqlarni o'z vaqtida to'lab borish zarur. Shu bilan birga ,
potensial buyurtmachilarni kengaytirish uchun to'lovlarni bank o'tkazmasi orqali ham olish
mumkun. Freelancerlik bu- shaxs ko'proq bo'sh vaqtga ega ekanligi anglatmaydi. Odatda,
freelancerlar doimiy buyurtmalarda ko'proq vaqt ishlashi ham mumkun. Shu sababli tartibli
va mas'ulyatli bo'lish lozim.
Freelance web-saytlar - ish qidirayotgan va ish beruvchi o'z takliflarini joylashtiradigan
platformalar. Ushbu web- saytlardan foydalanish mustaqil karyera yaratish uchun
mustahkam poydevor qo'yish birinchi mijozni topish va ish beruvchilar ishonchiga kirishga
yordam beradi. Shuningdek , freelancer har xil ish beruvchilardan turli loyihalarni olib o'z
mahoratini doimiy ravishda oshirib borishi mumkun. Natijada, portfolio boyiydi va ish
bo'yicha tushgan takliflar ko'payadi.
Internet freelancerlik bilan shug'ullanuvchi sohalarga dasturchilar, dizaynerlar , smm
marketingni yurutuvchi mutaxaslar , kontent menejerlar , web- dizaynerlar va
sahifalovchilar , administratorlar , matnlar bilan ishlash bo'yicha mutaxassislar va
murabbiylarni misol tariqasida keltirishimiz mumkun
| 