M = P't2 /
(co,i)
=m2-I22 ■ r,
/ (co, .v) =
= m2 ■sE2 •/-,/[ cy ,(r
22 +s
2x^)]. (12.15)
Motor validagi mexanik yukning o‘zgarishi bilan magnit oqim o‘zgarmaydi,
shu sababli E, ~ const deb hisoblash mumkirr. (12.8) formuladan topilgan momentdan sirpanish bo‘yicha birinchi hosila olgandan keyin, uni 0 ga tenglab (dM/ds= 0), kritik sirpanish s
kr ni topish mumkin, ya’ni s
kr= +r
2/x
2. U holda maksimal moment quyidagiga teng bo‘ladi:
Mn,ax =±m2E22 l(lco^x2). (12.16)
(12.15) ni (12.16) ga bo‘lib ixchamlashtirishdan keyin nisbiy birliklarda hisoblashga qulay bo'lgan quyidagi soddalashgan formulaga ega boMamiz:
M / M
raiiw 2 / (s
kr/s + s /s^). (12.17)
Bu formulani
Kloss formulasi deyiladi va u ba'zan amaliyotda taxminiy hisoblar uchun qoMlaniladi.
(12.17) formula bo‘yicha hisoblashda aniqlik past boMadi, chunki stator chulg‘amidagi kuchlanish pasayishini hisobga olmaydi. Ammo asinxron motoming bitta rejimini tekshirishda, ya’ni sirpanishning kichik qiymatlarida (s = 0 dan s
kr gacha) magnit oqim juda kam o‘zgaradi va bu formula amaliyotda dastlabki tahlil uchun tezkor natijani beradi.
Asinxron motorning turg'un ishlash shartlari. Motor ishining turg‘unligi deb validagi mexanik yukning qisqa muddat ichida keskin oshishi va stator chulg‘amiga berilayotgan tarmoq kuchlanishi qiymatining kamayishida barqaror aylanish chastotasini tiklay olish qobiliyatiga aytiladi.
Mexanikadan maMumki, motor rotoriga qo‘yilgan momentlaming muvozanat tenglamasi quyidagicha yoziladi:
M = M
a — J dco / dt, (12.18)
bu yerda: M — motorning elektromagnit momenti; M
sl=M
0+M, — valdagi teskari ta’sir etuvchi statik moment; J dra/ dt — aylanuvchi massalar inersiyasi J va rotoming tezlanishi dco /
dt larga bogMiq boMgan dinamik moment.
M = M
sl boMganda rotor tezlanishi 0 ga teng:
dco / dt = (M — M
sl)/ J = 0, (12.19)
ya’ni rotor barqaror chastotada aylanadi. Agar M
> M
st boMsa, rotorning
12.4-rasm. Ba'zi bir ishlab chiqarish mexanizmlarining mexanik xarakteristikalari (a): I — yuk ko‘tarish mexanizjmlari (kran, lift); 2 — ventilatorlar, markazdan qochirma nasoslar; 3 — beton- qorgichlar, sharli tegirmonlar; 4 — tortish elektr yuritmasi; b — asinxron motor statik turg ‘unligini aniqlash uchun grafiklar.
aylanish chastotasi tezlashadi, M < M
st boMganda esa — sekinlashadi.
Turg‘unlik asinxron motor ishlayotgan konkret shartlardan bog‘liq bo‘ladi, xususan, motorning va u yuritayotgan ishlab chiqarish mexanizmlari mexanik xarakteristikalarining o‘zgarish shakliga bog‘liq bo‘ladi.
Aylanish chastotaning oshishi bilan yuk momenti M
st kamayadigan (12.4,6-rasmda, 2-mexanik xarakteristika) ishlab chiqarish mexanizmini yuritayotgan asinxron motorning ishini koTib chiqamiz. Bu holda M = M
si sharti A va B nuqtalarda aylanish chastotalari mos ravishda n
A va n
v bo'lganda bajariladi. Ammo B nuqtada motor turg‘un
ishlay olmaydi, chunki yuk momenti M
st ozgina o'zgarganda aylanish chastotasi barqaror qiymatidan og‘ishi natijasida bu farqni oshiradigan ortiqcha sekinlashtiruvchi yoki tezlashtiruvchi moment ± (M — M
st) vujudga keladi. Masalan, tasodifan statik moment M
sl oshganda motor rotorining aylanish chastotasi
n kamayadi. Mashina 1-mexanik xarakteristika (M
max- n
0 qismi)ning “B” nuqtasida ishlaganida elektromagnit moment M ning kamayishiga, demak, M - M
st ayirmaning
oshishiga olib keladi va, natijada rotorning sekinlashishi uning to‘la to'xtagunicha davom qiladi.
Agar statik moment M
sl tasodifan kamaysa, rotorning aylanishi tezlashadi va elektromagnit moment yana oshadi. Bu jarayon mexanik xarakteristikasi (l)ning “A” nuqtasida M=M
a muvozanat hosil boMguna qadar shunday davom qiladi. Bu nuqtada rejim turg‘un bo'ladi, chunki bu holda tasodifan M
st oshsa va rotoming aylanish chastotasi
n kamaysa motorning
elektromagnit momenti M oshib, yuk momenti M
st ning yangi qiymatiga teng bo'lganda yana barqaror ishlaydi, lekin bunda aylanish chastota biroz kam bo‘ladi.