|
Jalolov jahongirmirzoning kompyuter tarmoqlari fanidan,,axborot uzatish muhiti
|
| bet | 2/7 | | Sana | 16.02.2024 | | Hajmi | 3,54 Mb. | | #157528 |
Bog'liq KURS ISHI TAYYOR 1.-Anketa--talabalar-, Atom quramı, Ariza (javob olish) 2023, 8-SINF QISQARTMA, Analitik va fizik kimyoviy taxlil usullari fanidan yakuniy nazorat, 2023-24 Sillabus Oila pedagogikasi, 1-Maruza (2), КРОССВОРД ПО ИСТОРИЯ, Oripov .E. Nasrullayev.A.O. Bioorganik kimyo, Vino kislotasi-www.hozir.org, Virtual tarmoqlarni yaratish va sozlash(VLAN)., Tarmoq protokollari R X Djurayev Sh Y Djabborov M M Umirzakov, USB SupportList, Registr kompiyutero‘rama juft kabel
5
koaksial (coaxial cable)
fiber-optical-cabel
6
koaksial (coaxial cable)
optic tolali kabel
7
o‘rama juft kabel BB
8
coaxial cable FRLS
Ekranlanmagan, o‘ralmagan juftliklar tashqi elektromagnit ta’siridan kam
himoyalanganliklari bilan tavsiflanadi, shuningdek eshitib qolishliklardan kam
himoyalangan, masalan, sanoat shpionaji maqsadida uzatilayotgan axborotni ushlab olish (eshitish) kontakt usuli yordamida (kabelga tiqilgan ikki nina yordamida), hamda kontakt usulida (kabel tarqatayotgan elektromagnit maydonlarini radio орqаli ushlab olish) mumkin bo‘ladi. Bu kamchiliklarni yo‘qоtish uchun ekranlash qo‘llaniladi. Ekranlangan STR o‘rama juftlik holatida har bir o‘ralgan juft kabel nur sochishini kamaytirish uchun, tashqi elektromagnit hаlаqitlardаn himoyalanish va juft simlarning bir-biroviga crosstalk – chorraxali qoplashlar o‘zaro ta’sirini kamaytirish uchun metallic ekran – qobiqlariga joylashtiriladi. Tabiiyki, ekranlangan o‘rаmа juftlik ekranlanmaganga qaraganda ancha qimmat, uning ishlaganda esa maxsus ekranlangan raz’yom ishlatilishi kerak, shuning uchun ekranlanmagan o‘ralgan juftlikni asosiy ustunliklari – kabel uchlaridagi raz’yomlar oddiy o‘rnatiladi, shuningdek bоshqа turdagi kabellarga qaraganda har qаndаy buzilishlar oddiy ta’mirlanadi. Ularning barcha qolgan ko‘rsatkichlari bоshqа kabellarga qaraganda ancha yomon. Masalan, berilgan uzatish tezligida signalni so‘nishi (kabelda yurishi bo‘yicha uning darajasini, miqdorini pasayishi) koaksial kabellarga qaraganda ancha yuqori.
9
Agar yana halaqit qiluvchilardan past himoyalanganligini hisobga olsak, tushunarli bo‘ladi. Nima uchun o‘ralgan juftliklarga asoslangan аlоqа liniyalari ancha qisqa bo‘ladi (odatda 100 m atrofida). Bugungi kunda 100 Mbit/s gacha uzatish tezligini oshirish bo‘yicha ishlar olib borilayapti. EIA/TIA 568 standarti bo‘yicha ekranlanmagan o‘ralgan juftliklar (UTP) asosida kabellarning 5 kategoriyasi mavjud:
• 1 kategorli kabel – oddiy telefon kabeli bo‘lib (juftliklar o‘ralmagan), bularda
ma’lumotlarni emas, fаqаt so‘zlashishlarni uzatish mumkin. Bunday kabel turlarining ko‘rsatkichlari ancha tarqoq (to‘lqin qarshiliklari, o‘tkazish polosasi, chorraxali kоplаshlari) bo‘ladi.
• 2 kategoriyali kabel – o‘ralmagan juftliklardan kabel bo‘lib polosa chastotasi 1
MGs gacha bo‘lgan ma’lumotlarni o‘tkazish uchun ishlatiladi. Kabel chorraxali qoplashlar darajasiga testlanmaydi. Bugungi kunda u juda kam ishlatiladi. EIA/TIA 568 standarti va 2 kabel kategoriyalarni farqga bormaydi.
• 3 kategoriyali kabel – polosasi chastotasi 16 MGs gacha bo‘lgan ma’lumotlarni
uzatish uchun kabel kerak bo‘ladi. Kabel uzunligining har bir metrida simlar to‘qqiz marta aylantirilib o‘ralgan juftlik hosil qilingаn. Kabel barcha ko‘rsatkichlarga testlashtirilgan va to‘lqin qarshiligi 1000 m dan iborat. Bu kabel turlari ichida eng oddiysi bo‘lib, local tarmoqlar uchun standart tomonidan tavsiya etilgan. Hozir u eng ko‘p tarqalgangan.
• 4 kategoriyali kabel – pоlоsа chastotasi 20 MGs gacha bo‘lgan ma’lumotlarni
uzatuvchi kabeldir. Onda-sonda ishlatiladi, chunki 3 kategoriyali kabeldan uncha fаrq qilmaydi. 3 kategoriyali kabel o‘rniga 5 kategoriyali kabelga o‘tish standart tomonidan tavsiya etiladi. 4 kategoriyali kabel barcha ko‘rsatkichlarga testlanadi va to‘lqin qarshiligi 100 Om dan iborat. U IEEE 802.5 standarti bo‘yicha tarmoqlarda ishlatish uchun loyihalashtirilgan. • 5 kategoriyali kabel – bugungi kunda eng takomillashgan kabel bo‘lib, 100 MGs gacha bo‘lgan chastota polosasida ma’lumotlarni uzatishga hisoblangan o‘ralgan juftliklardan iborat bo‘lib, har bir metr uzunligida 27 marta aylantirilgan (har bir FUTga 8 ta aylama).
Bu kategoriyali kabellarni Fast Ethernet va TPFDDI turdagi zamonaviy yugori tezlikdagi tarmoqlarda qo‘llash tavsiya etiladi. 5 kategoriyali kabel 3 kategoriyaga nisbatan 30-50% qimmat yuradi.
• 6 kategoriyali kabel – bu perspektiv turdagi kabel b o‘lib, polosa chastotasi 200 MGs gacha bo‘lgan ma’lumotlarni o‘tkazadi.
• 7 kategoriyali kabel – bu perspektiv turdagi kabel b o‘lib, polosa chastotasi 600 MGs gacha bo‘lgan ma’lumotlarni o‘tkazadi.
EIA/TIA 568 standartiga mos ravishda eng mukammal 3,4 va 5 kategoriyali kabellarning to‘liq to‘lqin qarshiligi 1 MGs chastotadan kabelning maksimal chastotasigacha bo‘lgan diapazonda 100 Om +15% ni tashkil topishi shart. Ko‘rib turganimizdek talab unchalik qat’iy emas: to‘lqin qarshiligining o‘lchami 85 dan 115 Om gacha bo‘lgan diapazonda bo‘lishi mumkin.
10
Bu erda shuni aytish mumkinki, ya’ni ekranlangan STP o‘ralganjuftliklarning to‘lqin qarshiligi standart bo‘yicha 150 Om +15% ga teng bo‘lishi kerak. Kabel impedanslarining kelishuvi uchun va qurilmalarning mos kelmasligi holatida kelishilgan transformatorlar (Balun) qo‘llaniladi. Yana 100 Om to‘lqin qarshiligiga ega ekranlangan o‘ralgan juftliklar ham uchrab turadi, lekin bu kamdan-kam holat. Standartda berilgan ikkinchi zarur parametri – bu har xil chastotali kabel bo‘yicha
uzatiladigan signalning maksimal so‘ndirilishi. Atrof muhitning 20°С normal haroratida 1000 fut (305 metr) masofadagi 3,4 va 5 kategoriyali kabellarining so‘nish kattaliklarining qiymatlari keltirilgan.
Jadvalda keltirilganidek, chastotali o‘chish kattaliklari barcha kabellar uchun juda zarur ya’ni uncha katta bo‘lmagan masofadagi signallar o‘n va yuz martagacha zaiblashadi va signal qabul qiluvchilarga yuqori talab qo‘yadi.
Standartlarda aniqlangan yana bir maxsus parametri – bu yaqin chegaradagi
chorrahali tashqin deb ataluvchi kattalik (NEXT –r End Crosstalk). U kabeldagi simlarning bir-biriga ta’sirini ifodalaydi. Quyidagi jadvalda 3,4 va 5 kategoriali kabellar uchun yaqin chegaradagi chorrahali tashqinlarning signallarining aniq chastotali qiymatlari keltirilgan. Tabiiyki, birqancha sifatli kabellar chorrahali tashqinlarning eng kichik kattaliklari bilan ta’minlaydi.
11
Standart 4,5-kategoriyali kabellardagi har bir o‘rama juftliklari ish hajminining yo‘l qo‘yilgan maksimal kattaliklarini aniqlaydi. U 20°С haroratli atrof muhitida va 1 kGs chastotali signalda 305 metrdagi (1000 fut) 17 nF dan oshmasligi shart. O‘ram juftliklarini birlashtirish uchun telefonlarda ishlatiladigan (R J-11), lekin o‘lchami bo‘yicha birqancha katta bo‘lgan (shuning uchun ham ular telefon ulanish joyliga to‘g‘ri kelmaydi) barcha ma’lum ulagichlarga (raz’emlar) uxshash bo‘lgan 5-turdagi ulagichlar (konnektorlar) ishlatiladi. R J-45 ulagichlari R J-11 ulagichdagi to‘rttasining o‘rniga sakkizta kontakt bo‘ladi. Ulagichlar kabellarga maxsus qisqichlar yordamida birlashtiriladi.
12
13
14
Ikkinchi sinfli ikki repiterli konsentratorlar yordamida ikki abonentlarni ulashda farq qilinadiki, konsentratorlarni ulash uchun uzunligi 5 m oshmagan har doim elektr kabeli ishlatiladi. Ikkinchi sinfli konsentratorlarni ushlab qolishi kam bo‘lgani uchun ular ikkita bo‘lishi mumkin.
15
Model 1 ta muvofiq uch konsentratorlardan foydalanishga aslo yo‘l
qo‘yilmaydi. Konsentralorli ikki konfiguratsiyalarda kabellar ishlatilganda elektr kabelni muzunligini kamaytirish hisobiga kabelni uzunligini oshirish mumkin. Bunda elektr kabelni uzunligini 1 m. ga kamaytirish optiktolali kabelni 1,19 m. ga ko‘payishiga to‘g‘ri keladi. Masalan, TX kabelni 10 m. ga kamaytirib FX kabelni 11,9 m.ga ko‘paytirish mumkin va uning oxirgi uzunligi ikki konsentratorlar bo‘lganda 128,1 m. tashkil qiladi, tarmoqni oxirigi o‘lchamlari ham ko‘payadi (bizning misolda 1,9 m ga). Agar ikkita optiktotolali kabel ishlatilsa ikkinchi kabel hisobiga birinchi kabelni kamaytirsa bo‘ladi. Birinchi kabelni 10m ga kamaytirilsa, ikkinchisi ham 10 m ga uzaytirish mumkin. Agar ikki elektr kabeli ishlatilsa, bunda birinchi ikkinchisini hisobiga ko‘paytirish man etiladi, chunki kabelda signalni so‘nish hisobiga ularning uzunligi 100 m dan oshmasligi kerak.
II sinfli konsentrator aslida TX/FX va T4 har xil уsуllari bilan Kodlash segmentlarni bir vaqtda ushlab tura olmaydi. Shuning uchun 13,14 jadvaldagi pastki ikki qatorga tegishli variantlar hech qachon аmаliyotdа аmаlgа oshmaydi, negadir standart ular uchun ham raqamlarni beradi. Barcha sanab o‘tilgan holatlarda tarmoq o‘lchamlari deganda, konflik zonalarining o‘lchamlari tushuniladi. (kolliziya sohalari collision domain). Shuni hisobga olish kerakki, tarmoqga bir kommutatorni kiritilishi to‘liq tarmoq o‘lchamlarini ikki marotaba ko‘paytirishga olib keladi.
16
Birinchi modelga asoslanib o‘ralgan juftlik uchun maksimal konfiguratsiyali Fast Ethernet tarmog‘i misoli.
Bu erda konflikt zonasining maksimal o‘lchamlari A, B va C segmentlardan yig‘iladi, ya’ni: 100+5+100=205 m iborat, bu esa tarmoqning ishlash imkoniyatlarining shartlariga qoniqtiradi (14-jаdvаlninng yuqori qatori). Belgilab qo‘yaylik, D segmenti ham konflikt zonasiga kiradi. Chunki kommutator ham tarmoq paketlarining to‘liq huquqli uzatuvchi (peredatchik) bo‘ladi. Shuning uchun D segmentining uzunligi 100 m dan oshmasligi kerak, A, B va D segmentlarining yig‘indi uzunligi o‘sha 205m dan oshmasin. Ko‘rilayotgan konflikt zonasidan kommutator bilan ajratilgan segmentlar uning ishlash qobiliyatiga hech qanday ta’sir ko‘rsatmaydi. Fast Ethernet tarmog‘i uchun ikkinchi model, Ethernet ga o‘xshab, tarmoqda ikki marotaba signal yurish vaqtining yig‘indisini hisoblashga asoslangan.
17
Ethernet konfiguratsiyasini baholash uchun ishlatiladigan ikkinchi modelga qaraganda, kadrlar orasidagi interval miqdorini qisqartirish uchun hisoblashlar bu yerda keltirilmaydi. (paketlar orasidagi darchalar, IPG). Bu shunga bog‘liqki, Fast Ethernet da yo‘l qo‘yiladigan repiter va konsentratorlarning maksimal soni ham, aslida, kadrlar orasidagi intervalni yo‘l qo‘yilmaydigan qisqartirishga olib kelmaydi. Ikkinchi modelga o‘xshab hisoblashlar uchun avval Tarmoqda maksimal ikki marotaba yuradigan yo‘lini va kompyuterlar orasidagi orasidagi maksimal repiterlar (konsentratorlar) sonini, tandlash kerak, ya’ni eng uzun bo‘lgan yo‘l. agar bunday yo‘llar bir nechta bo‘lsa, уndа hisob ularninng har qaysisi uchun olib borilishi kerak. Tarmoq segmenti uchun to‘liq ikki marotabali yurishi vaqtini hisoblashda, jadvalning ikkinchi ustunidan olingan har bir metr uzunlikka ushlab qolinish miqdorini segment uzunligiga ko‘paytirish kerak. Agar segment imkoni boricha eng katta uzunlikgа ega bo‘lsa, bunda shu segment uchun eng yuqori ushlab qolish miqdorini jadvalni uchunchi ustunidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri olish mumkin. So‘ng maksimal uzunlik yo‘liga kiradigan segmentlar ushlab qolinishini yig‘ib olish kerak va bu yig‘indiga ikki abonentlarning qabul qilish uzatish uzellari uchun ushlab qolish miqdorini (jadvalning uch yuqoridagi qatorlani) va shu yo‘lgа kiradigan (jadvalning uch pastki qatorlari) Barcha repiterlar (konsentratorlar) uchun ushlab qolish miqdorlarni qo‘shish kerak. Uumiy ushlab qolish yig‘indisi 512 bitli intervallardan kam bo‘lishi kerak. Bunda shuni esda tutish kerakki, IEEE 802.3 standarti shkaflar ichidagi ulanadigan kabellar va o‘lchashda yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar uchun, 1-4 bitli intervallar miqdorida zahira (zapas) qoldirish kerak, ya’ni 512 bitli intervallar bilan emas, balki ushlab qolish yig‘indisini 508 bitli intervallar bilan solishtirish yaxshiroq. 15-jadvalda keltirilgan barcha ushlab qolishlar eng yomon holat uchun keltirilgan. Agar alohida kabellar, konsentrator va adapterlarning, vaqt tavsiflari ma’lum bo‘lsa, bunda amalda har doim faqat ularni ishlatish yaxshiroq. Ko‘pincha bu ruxsat etiladigan tarmoq o‘lchamlariga sezilarli qo‘shimchani berishi mumkin.
|
| |
