sezilarli darajada oshiradi. Optik tola tarkibida ON ionlari birni yuz milliondan kam
qismini
tashkil
etish
kerak.
Zamonaviy optik tolalarda mikroqo‘shimchalar miqdori juda kichikligi uchun tashqi
yutilish shovqinlari minimal bo‘lib, ularni xisobga olmasa
xam bo‘ladi. Lekin ON
konsentratsiyasi birdan million qismni tashkil etganda, 1390 nm to‘lqin uzunligida
yo‘qotishlar
50
dB
bo‘lishi
mumkin.
Nurni sochilishidan xosil bo‘ladigan yo‘qotishlar ichki yo‘qotishlar xisoblanib, optik
tola o‘zagining defektlari
: xavo puffakchalari, yoriqlar, tolani bir turda emasligi,
ya’ni qo‘shimchalar qo‘shilishidan shisha zichligini tasodifiy o‘zgarishi tufayli yuzaga
keladi. Bu omillar yorug‘lik oqimi yo‘nalishini o‘zgartirib, og‘ishiga olib keladi,
natijada sinish burchagi
oshib, yorug‘lik nuri qobiqdan tashqariga sochilib ketadi.
Bundan tashkari optik tolani bir turda emasligi, ya’ni qo‘shimchalar mavjudligi
yorug‘lik oqimini ma’lum qismini teskari tomonga aks etishiga
- teskari sochilishga
olib
keladi
[7].
1550 nm to‘lqin uzunligida Releyevsk sochilishlari umumiy yo‘qotishlarning asosiysi
hisoblanadi. Releyevsk sochilishi to‘lqin uzunligiga teskari proporsional bo‘lib,
to‘lqin uzunligi oshishi bilan yo‘qotishlar kamayadi.
16
Optik toladagi xususiy yo’qotishlar qaysi tashkil etuvchilardan tarkib topadi
va ular qanday miqdoriy munosabatlar bilan aniqlanadi?
Javob:
yuqoridagi 15- savolda batafsil malumot keltirilgan.
17. Optik tolada yuz beradigan dispersiya hodisasiga ta’rif bering. Uning qanday
turlari mavjud? Natijaviy dispersiya qanday munosabat bilan aniqlanadi ?
Javob:
Optik tolada signallarni uzatish sifatiga ta’sir
qiluvchi eng muhim
omillardan biri dispersiya hisoblanadi. Dispersiya bu yorug‘lik impulslari oxirlarini
cho‘zilishi, ya’ni impulslarni kengayishidir. Impulslar kengayib, bir birini qoplaydi,
simvollararo buzilishlar yuzaga keladi va qabul qilishda impulslar ketma-ketligidan
uzatilgan foydali informatsiyani ajratib bo‘lmay qoladi
18
. Ko’p modali optik tolada yuz beradigan modalararo dispersiyaga ta’rif
bering. Pog’onali va gradientli optik tolalar uchun bu turdagi dispersiya
qanday miqdoriy munosabatlar bilan aniqlanadi ?
Javob:
Ko‘p modali optik tolada yuzaga keladigan modalar soni
N ni
normallashtirilgan chastotani qo‘llagan holda ham baholash mumkin. U
N=V
2
/{2/(1+2/M)} formuladan aniqlanadi, bu yerda M - n
1
profilining egri
o‘zgarishining daraja ko‘rsatkichi (∞
-
pog‘onali profil uchun va 2
-gradientli profil
uchun), yoki
