Jiyanbekov Xurshidbek Ravshanbekovich

Jiyanbekov Xurshidbek Ravshanbekovich. 
hurshidj@gmail.com
  
1-ma’ruza. 
Operatsion tizim vazifalari, funksiyalari va 
rivojlanish bosqichlari. Operatsion tizim sinflari. 
Operatsion tizimlarni o’rnatish va sozlash. 

 
Operatsion tizim - bu maxsus dastur bo’lib, bu 
dasturning asosiy vazifasi - kompyuter ishini boshqarish, 
kompyuter va foydalanuvchi o’rtasida muloqotni o’rnatish, 
tashqi qurilmalar ishlash holatlarini sozlash va ular bilan 
muloqotni o’rnatish, har xil dasturlarni ishga tushirish va 
ularning ishlash holatlarini ta‘minlash.
Operatsion tizimlardan eng taniqlilari bu Microsoft 
firmasining MS-DOS, Windows operatsion tizimlari, 
Apple firmasining Macintosh – MacOS operatsion tizimi, 
Unix va Linux operatsion tizimlari. 

Operatsion tizimlarning asosiy vazifalariga:

- fayl tizimini boshqarish (yozish, o’zgartish, fayllardan nusxa 
ko’chirish, erkin foydalanishni nazorat qilish);

- dasturlar bajarilishini boshqarish (protsessor vaqtini taqsimlash, 
dasturlarni diskdan tezkor

xotiraga yuklash, yashirin xavfli ta‟sirni tutib olishvah.q.);

- 
xotirani 
boshqarish 
(keshlash, 
taqsimlash, 
ma‟lumotlarbutliginazorativah.k.);

-foydalanuvchi bilan muloqot (klaviaturadan, sichqonchadan 
buyruqlarni o’qish, axborotni ekranga, printerga chiqarish va 
h.k.)kiradi.

Operatsion tizim funksiyalari. 
Operatsion tizim (OT) tushunchasi qisqacha izohlanadigan bo‘lsa, bu boshqaruv dasturidir. OS bu kompyuterning fizik va 
dasturiy resurslarini taqsimlash va ularni boshqarish uchun ishlatiladigan dastur. 
Kompyuter resurslari ikki xil: fizik va dasturiy resurslarga bo'linadi.
Fizik resurslarga: 
— xotira; 
— vinchester; 
— monitor; 
— tashqi qurilmalar; 
— va shu kabilar kiradi. 
Dasturiy resurslar bu: 
— kiritish va chiqarishni boshqaruvchi dasturlar; 
— kompyuter ishlashini ta’minlaydigan boshqaruvchi dasturlar; 
— berilganlarni tahlil qiluvchi dasturlar; 
— drayverlar; 
— virtual ichki va tashqi xotirani tashkil qiluvchi va boshqaruvchi dasturlar va shu kabilardir.