“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 9, 2023. DECEMBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
363
S65-24 1/1 W-8.96, Z-2.20
2-rasm. Qo‘qon – 2 paxta tozalash korxonasida ishlab chiqarilgan
tolaning sifat ko‘rsatkichlar.
Iqtisodiy samaradorlik pirovardida ijtimoiy mehnat unumdorligini o‘sishida
nomoyon bo‘ladi. Demak, ijtimoiy mehnat unumdorligining darajasi butun ishlab
chiqarish samaradorligining asosiy mezonidir.
Ijtimoiy mehnat samaradorligi mutloq va qiyosiy iqtisodiy samaradorligini
ajrata bilish kerak. Mutloq (absolyut) samaradorlik har bir ob’yekt uchun yoki yangi
texnika uchun alohida-alohida topilishi mumkin. Bunda sarf qilingan xarajatlarning
umumiy qaytarish miqdori bilan ifodalanadi. Qiyosiy samaradorlik esa ikki va undan
ortiq ishlab chiqarish yoki xo‘jalik misolida bu variantlarni taqqoslash yo‘li bilan
aniqlanadi. Demak, qiyosiy samaradorlik bir variantining
boshqa variantlardan
ustunligini va tanlab olingan variantning muqobilligini ko‘rsatadi. Qiyosiy
samaradorlik hisobiy rejalashtirish bosqichida va ko‘riladigan
obektlarni
loyihalashtirishda maqsadga muvofiq variantlarini tanlab olish uchun yuritiladi.
Ob’yekt qurilib bitirilgandan keyingina mutloq samaradorlikni bilish mumkin [10-
14].
Samaradorlikni tavsiflaydigan asosiy ko‘rsatkichlar jumlasiga quyidagilarni
kiritish mumkin: kiritilgan mablag‘larni solishtirma birligi mahsulot tan narxi,
