Uc vektor faza jihatdan I tok vektoriga mos tushmaydi; I vektori Uc vektoridan biror burchakka oldinda o‘zgaradi. URUcU uchburchak kuchlanishlar uchburchagi deyiladi:
Aktiv qarshilikli va indiktivlikli tarmoqlangan o‘zgaruvchan tok zanjiri. (6 rasm) uchun:
Tarmoqlangan zanjirlarni malum bo‘lishi uchun har qaysi tarmoqdagi tokni tashkil etuvchilarga ajratamiz. Bitta qo‘shiluvchi aktiv Ia tok kuchi kuchlanish bilan faza bo‘yicha mos keladi.
3. Ketma-ket ulangan R aktiv qarshilik, L induktivlik va S kondensatordan iborat bo‘lib, elektr zanjiriga kuchlanish beradigan bo‘lsin. Bu kuchlanishning pasayishi aktiv qarshilikda –Ua,qIR, induktiv qarshilikda -UqIwL va sihim qarshilikda Uc qIxc.(7-rasm).
Kuchlanishning induktiv tashkil etuvchisi UL ni faza jihatdan I tokdan 900 oldinga bo‘ladigan, kuchlanishning sihim tashkil etuvchisi Uc ni tokdan faza jihatidan 900 orqada qoladigan qilib ko‘ramiz. Uc, Uc, UL vektorlarini geometrik qo‘shib, zanjirga berilgan U kuchlanish vektorini hosil qilamiz. Ux vektor U kuchlanishning reaktiv tashkil ztuvchisi:
4. Tarmoqlangan zanjirning qisqichlaridagi (uchlari) kuchlanish, sinusoidal bo‘lganda birinchi parallel tarmoqdagi haltakdagi tok:(8-rasm).
Umumiy tokni tarmoqdagi toklarning geometrik yihindisi sifatida topamiz:
Umumiy tok JLJc bo‘lganda kuchlanishdan burchakka orqada qolishi, yoki ilgari yurishi va kuchlanish bilan bir fazada o‘zgarishi mumkin. Shunda toklar rezonansi sodir bo‘ladi. (rasm 8).
Agar g aktiv qarshilik, L induktivlik va S sihimdan iborat tarmoqlanmagan zanjir bo‘ylab ikImsinwt tok o‘tayotgan bo‘lsa, bu zanjir qisqichlaridagi kuchlanish uchta tashkil etuvchidan: (rasm 9):
Shunday qilib, induktivlikdagi kuchlanish UL va sihimdagi unga teng Uc kuchlanish xcqx1 r bo‘lganda zanjir qisqichlaridagi U kuchlanishlar x dan necha marta katta bo‘lsa, shuncha marta katta bo‘ladi. Kuchlanishlar rezonansi vaqtida zanjirning ayrim uchastkalarida tarmoqdagi kuchlanishdan ancha katta bo‘lgan kuchlanishlar hosil bo‘lishi mumkin ekan.
Kuchlanishlar rezonansi vaqtida magnit maydoni bilan elektr maydoni orasida davriy ravishda energiya aylantirilib turiladi.
GLOSSARIY
|
