Dr/ρ kattalik – massa birligidagi suyuqlikning dx masofaga siljishidagi
bajargan ishini ko`rsatadi. Bu ish ishqalanish kuchi [λ(dх/D)*(ω2/2)] ni yengish uchun, suyuqlikning kinetik energiyasi (dω2/2) ni o`zgartirish va suyuqlikni dz balandlikka ko`tarish uchun sarf bo`ladi. Haydaladigan suyuqlikni «tomchisimon suyuqlik» deb qabul qilsak va quvur diametri o`zgarmas bo`lsa unda dω2/2=0 bo`ladi.
Tenglamani integrallasak:
bunda L - 1 va 2 nuqtalar orasidagi masofa ya‘ni quvur uzunligi; Δz, z2 – z1 –quvurning boshlang`ich va oxirgi nuqtalarining geodizik balandliklari farqi.
Tenglamani g ga bo`lsak:
Bu tenglamaning har bir tashkil etuvchisi suyuqlikning massa birligiga emas, balki og`irlik birligiga bo`lgan ishni tashkil etadi. P1/ρg kattalik quvurning boshlang`ich nuqtasida suyuqlikni P1 ortiqcha bosim ostida Н1 pezometrik balandlikka ko`tarilishini tashqil etsa, P2/ρg balandlik Н2 ni tashkil etsa ya‘ni
(P1-P2)/ρg=Н1-Н2=Н desak va ularni almashtirsak:
Umumiy holatda N yoki (r/ρg) kattalikka Napor deyiladi va birligi metr deb
qabul qilingan.
(4) tenglamaning ma‘nosi boshlang`ich va oxirgi nuqtalardagi naporlar farqi N
– umumiy napor yo`qotilishi deyiladi. U naporning ishqalanishiga yo`qotilishi
hτ=λ(L/D)*(ω2/2g) (Darsi–Veysbax formulasi) va geodizik balandliklar farqi Δz ning yig`indisiga teng.
Yumaloq qirqimli quvurlarda bosimni quvur uzunligi bo`yicha ishqalanishda (hish) kamayishini Darsi – Veysbax ifodasi orqali aniqlanadi.
bu yerda hish – bosim yo`qotilishi, ℓ - quvurning uzunligi m da, d – quvur
ichki diametri, ρ – suyuqlik zichligi, w – suyuqlik oqishining o`rtacha oqish tezligi, Fr –Frudo koeffitsiyenti (o`lchovsiz kattalik), λ – gidravlik qarshilik koeffitsiyenti.
bu yerda E=2e/D, e – quvurning absolyut g`adir – budurligi; D- quvur diametri, sm.
Quvurdagi oqim laminar oqim bo`lsa, gidravlik qarshilik koeffitsiyenti
quyidagicha aniqlanadi (Stoks ifodasi):
bo`lganda, suyuqlik oqimi turbulent rejimida bo`ladi. Re soni 2000-3000 oralig`ida bo`lganda ikkala oqim rejimini ko`rish mumkin. Turbulent oqim rejimida χ – faqat Re kategoriyasiga bog`liq bo`lmay, quvurning g`adir – budurligiga, silliqligiga, yangi yoki eskiligiga ko`ra, magistral quvurlarni amaliy hisoblashda Reynolds soni 2000 dan 3000 gacha bo`lganda koeffitsiyentni aniqlashda quyidagi imperik ifodadan ifodalanadi:
Quvurning gidravlik nishabi aniqlanadi. Gidravlik nishob – bosimni
ishqalanish natijasida yo`qolishini (hish) quvur uzunligi birligiga bo`lgan nisbatidir, ya‘ni ι=hishL,ι= λ/d*w2/2g. Suyuqlikning quvurdan oqish tezligi quyidagi ifoda orqali topiladi
bu yerda qc – haydalayotgan suyuqlik miqdori m3/s ga teng.
Hisob qismi
Magistral gaz quvurlarini texnologik hisobiga, gazlarni quvurlardan jo`natish jarayoni bilan bog`liq bo`lgan kattaliklarni aniqlash kiradi. Texnologik hisoblashlar tarkibiga quvurlarning gidravlik hisobi kirib, unda quvurlarda bosim yo`qolishi,
kompressorlar o`z ichiga oladi. Texnologik hisoblar magistral gaz quvurini loyihalash bo`yicha qabul qilingan normalar asosida amalga oshiriladi.
Quvurlarni texnologik hisoblarini amalga oshirish uchun quyidagi ma‘lumotlar kerak bo`ladi:
- gaz kimyoviy tarkibi va fizik ko`rsatkichlari;
- quvurning yillik gaz o`tkazuvchanlik qobiliyati;
- quvurning umumiy uzunligi;
- gazning harorat ko`rsatkichlari;
- trassa profil chizmasi va geologik sharoitlar;
- elektr ta‘minoti manbasidan va yo`ldan uzoqligi to`g`risidagi ma‘lumotlar va
boshqalar.
|
