|
Kirish. Issiqlik energetikasida energiya tejash
|
| Sana | 24.11.2023 | | Hajmi | 18,92 Kb. | | #104776 |
Bog'liq 1-mavzu
Kirish. Issiqlik energetikasida energiya tejash.
Reja:
Kirish.
Energiya tejamkorlikka kirish.
Issiqlik tizimlari va qurilmalari.
Respublikamizda sanoatimiz ishlab chiqarayotgan mahsulotlarning ichki va tashqi bozordagi raqobatbardoshligini oshirishni asosiy omillaridan biri texnologik jarayonlarda energiya resurslaridan oqilona foydalanib mahsulot tannarxini kamaytirish hisoblanadi. Mamlakatimizda mahsulot birligiga sarflanayotgan elektr energiyasining rivojlangan davlatlardagi ushbu ko‘rsatkichlariga nisbatan bir necha marta ko‘pligini e’tiborga olsak, sanoat korxonalarida elektr energiyasini tejash bo‘yicha imkoniyatlarimiz ko‘p ekanini ko‘rish mumkin. Hozirgi paytda ayrim me’yoriy ko‘rsatkichlarning eskirgani [80, 101] va korxonalarda ayni bir mahsulotni ishlab chiqarishda turli texnologik uskunalar ishlatilayotganligi tufayli ushbu me’yoriy ko‘rsatkichlar asosida korxonaning elektr energiyasidan foydalanish samaradorligini ob’ektiv baholashni qiyinlashtiradi. Bu esa o‘z navbatida samaradorlik ko‘rsatkichlarni aniqlashda har bir korxonaga alohida yondashuvni taqozo qiladi.
Har bir korxonada nisbiy energiya sarfini aniqlashda alohida yondashuvchi ta’minlovchi uslubiyotni yaratish muhim masalalardan biri hisoblanadi. Shuning uchun har bir texnologik elektr uskunaning texnologik jarayondagi ishtirokini hisobga olgan holda elektr energiya sarfini hisoblash imkoniyatini beruvchi uslubiyotni ishlab chiqish zarur bo‘ladi.
Energiya oqimining elektr ta’minoti sxemasi barcha elementlari bo‘yicha aniqlangan quvvat balanslari noo‘rin sarflanayotgan elektr energiyasini tezroq aniqlash imkoniyatini beradi. Bu esa o‘z navbatida korxonada elektr energiyasini texnologik mashinaga bo‘lgan bo‘g‘inlarda qanday taqsimlanishi, korxonada ishlab chiqarilayotgan har bir mahsulot birligiga sarflanayotgan energiya sarfi, ishlab chiqarish uchastkalari, sexlar bo‘yicha energiya oqimlarini hisoblashni taqozo qiladi. Bu odatda uzoq muddatli tadqiqotlar va ko‘p kishilik tadqiqot guruhini talab etadi. Ayniqsa, minglab elektr dasgohlarga ega bo‘lgan yirik korxonalar uchun katta muammolarni keltirib chiqaradi. Tadqiqotlar ko‘p xarajatni talab etgani va uzoq davom etishi sababli korxonalar bu tadqiqot natijalari samara berishiga shubha bilan qaraydilar va energiya auditi xizmatlariga murojaat qilishmaydi. bu esa o‘z navbatida, tez va arzon o‘tkaziladigan energetik tadqiqotlar uslubiyotini ishlab chiqishni talab qiladi.
Energiya tejash tadbirlarini to‘g‘ri tashkil etishda korxona rahbariyati va mutaxassislarini roli muhim [3, 79]. Boshqaruv tizimida insonni ham qamrab olgan avtomatlashtirilgan tizimni samaradorligini tizimni boshqarayotgan xodimni qabul qilinayotgan qarorlarni sifati va korxonadagi ishlab chiqarish xodimlarini energiya tejashdagi keng ishtiroki muhim ahamiyatga ega bo‘ladi [7]. Zarur axborotni, uni yig‘ish va qayta ishlash bo‘yicha imkoniyatni yoki malakaning yo‘qligi - holati to‘g‘risida kam axborotga ega bo‘lgan ob’ektlarni boshqarish samaradorligining pastligini asosiy sababidir. Korxona energiya samaradorligini oshirish bo‘yicha nazariy tadqiqotlar natijalarini korxona energiya xo‘jaligini oqilona boshqarish bo‘yicha tahliliy - axborot tizimini yaratish orqali amaliyotga samarali joriy etish mumkin. Ushbu tizimda energiya tejash tadbirlarini muammoli masalalari va bajarilish jarayoni modellashtiriladi va oqilona qaror qabul qilish uchun tahliliy ma’lumotlar olinadi [5, 93, 98].
Hozirgi kunda Respublikamizda mahsulot birligiga sarflanayotgan energiya sarfi rivojlangan davlatlarni ushbu ko‘rsatkichlariga nisbatan bir necha marta ko‘pligi energiya tejash bo‘yicha imkoniyatlarimiz borligini ko‘rsatadi [61]. Respublikamiz korxonalariga chet el investitsiyalari keng jalb qilinib xorijiy texnologik uskunalar o‘rnatilmoqda. Zamonaviy texnologik uskunalar elektr tarmog‘iga faol teskari ta’sir ko‘rsatib va ayni paytda elektr energiyasi sifatiga va elektr ta’minoti tizimi (ETT) ishonchligiga kat’iy talablar qo‘yadi [80, 85]. Bu holat korxonalarni zamonaviy talablar, jumladan, elektr energiyasi sifati va foydalanish samaradorligi, qaydlov tizimini avtomatlashtirish va sh.o‘. hisobga olib rekonstruksiyalashni taqozo qiladi. Bu holat ETT samaradorligini aniqlash uslubiyotini zamonaviy axborot–kommunikatsiya texnologiyalari asosida takomillashtirish va joriy etishni oldimizga dolzarb masala qilib qo‘yadi
|
| |
