|
Kislorodni tabiatda tarkalishi. Fizikaviy xossalari. Kimyoviy xossalari
|
| bet | 3/4 | | Sana | 10.02.2023 | | Hajmi | 295 Kb. | | #41846 |
Bog'liq 4610 118 Kislorod va oltingugurt (docx) (1) 4-tema, Zamonaviy jamiyatning bosma ommaviy axborot vositalariga bo, BADMINTONCHILARNING SPORT TRENIROVKASINING UMUMIY ASOSLARI, Microsoft Word 1-amaliy ish 1, Filosofiya-9, Klass dizimi, ASLIDDIN2005, Mavzu, Ekaterina saroyi, Aholini omonatlarini kafolatlash fondi va uning faoliyati, Документ Microsoft Word, Mavzu 5, Mavzu 22, Mavzu 8Olinishi. Laboratoriyada maxsus asbob — ozonatorda hosil qilinadi. Uni suvning radiolizi, kislorodning fotolizi natijasida xosil qilish mumkin. Ozon molekulasi barqaror, yuqori konsentratsiyada portlab parchalanadi.
O3→O2+O
Ozonning oksidlovchilik xossalari kislorodga qaraganda kuchliroq Shuning uchun odatdagi sharoitda kimyoviy passiv elementlarni ham oksidlay oladi:
8 Ag+2O3=4Ag2O+O3
Ishdoriy metallar ozon bilan reaksiyaga kirishib qizil rangli ozonidlarni hosil qiladi. Masalan:
Na+O3=NaO3 K+O3=KO3
Ozonning bor yoki yo‘qigini aniqlash uchun KJ eritmisi orqali xavo o‘tkaziladi (yoki eritma ochiq qoldiriladi). Ozon kuchli oksidlovchilik xossasi tufayli,
2KJ+O3+H2O→J2+2KOH+O2
reaksiya natijasida yod ajralib chidadi, eritma avval sariq keyin qo‘ng‘ir rangga kiradi. Undan ichimlik suvlarni tozalashda, xavoni dezinfeksiyalashda, qog‘oz va ip- gazlamalarni ohorlashda foydalaniladi.
Ozonlashtirilgan kislorodda 10% gacha ozon bo‘ladi. Yuqori darajada ozonga to‘yingan kislorod bilan nafas olish zararli bo‘lib, inson o‘pkasini teshib yuborishi xam mumkin. Shu sababli xavoda ozonning hajmiy miqdori 1/1000=1/103 (promille-p.m.10-3) bo‘lishi kerak.
Tabiatda ozon yer yuzidan 10-30 km balandlikda ultrabinafsha nur ta’sirida xosil bo‘ladi (osmonning ko‘k rangi), bu “ozon qatlami” deyiladi. “Ozon katlami'”Er yuzida hayotni ta’minlashda juda zarur bo‘lib, birinchidan — kuyosh nuridan keladigan ultrabinafsha nurlarni o‘zida yutib qolib kishilarni turli nur kasaliklari (“teri raki”) dan ximoya qilsa, ikkinchidan — Yerning infraqizil nurlarini o‘ziga yutib, yer yuzini “sovib ketish” dan saqlaydi. Shu sababli “Ozon qatlami”ning tuzilishi keyingi yillarda katta ekologik muammolarga aylanayapti.
Ozon molekulasida (O.O2) kislorod atomlari turli oksidlanish darajalari O+4 O2-2 bo‘lib, valentliklari OIV OII ham xar xil. Shunga ko‘ra ozonni kislorodning oksidi sifatida qarab, uning tuzilishi shunday tasavvur etiladi:
r0=0 =1.26 A0 ; ﮮ0=0=0=116.50
|
| |
