Kiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

34 
sovet mustabid tuzumi zug‘umidan aziyat chekdi. Bu davrlarda xalqimizga 
nisbatan olib borilgan mustamlakachilik, zo‘ravonlik siyosati millat sog‘lig‘ini 
jar yoqasiga olib keldi. Xususan, boylik ketidan quvish, har qanday 
yo‘qotishlarga qaramasdan unga ega bo‘lish harakati bu tuzumlarning o‘ziga xos 
jihati bo‘lib xisoblanadi. Yurtimizning tabiiy iqlimini necha asrlar davomida 
barqaror va mo‘tadilligini saqlab turuvchi Orol dengiziga nisbatan olib borilgan 
kaltabin siyosat oxir oqibatda mana shunday noyob tabiat ne’matining taqdirini 
fojiali tarzda yakun topishiga olib keldi. Ikki azim daryo, Amudaryo va Sirdaryo 
havzalarida yangi yerlarni o‘zlashtirish sohasida keng miqyosdagi tadbirlar 
uchun daryo suvini qo‘shimcha ravishda tortib olish talab qilinardi. Shuning 
natijasi o‘laroq, O‘zbekistonning ba’zi hududlarida paxtachilik bilan bir qatorda 
sholichilik ham rivojlandi. Biroq yerlarni o‘zlashtirish ilmiy asosda amalga 
oshirilmasdan, dehqonchilikni rivojlantirish ekstensiv usulda olib borilganligi 
sababli, suv resurslarining haddan ortiq darajada, asossiz ravishda isrof 
qilinishiga olib keldi. Orolga esa keraklicha suv yetib bormadi, bu esa dengizning 
qurib borishiga va qurigan joylardan yirik miqdordagi tuzlarning atrofga shamol va 
bo‘ronlar orqali tarqalishiga sabab bo‘ldi. Natijada hududlardagi yerlarning 
dehqonchilik uchun yaroqsiz holatga kelish jarayoni kuchayib, aholining turli xil 
kasallikka chalinishini osonlashtiradigan omillarni yuzaga kelishiga zamin hozirlab 
bordi. Orolbo‘yidagi epidemiologik va sanitariya gigiyena sharoiti ham 
keskinlashib, kasallik va insonlar o‘limning ortishiga olib keldi. 
1991 yilga kelib mamlakatimizda kasalxona muassalari soni 1370 tani 
tashkil etdi. Mustabid sovet tuzumi davrida sog‘liqni saqlash tizimi kengaygan 
bo‘lsa-da lekin yerga turli xil kuchli kimyoviy moddalarning solinishi, paxta 
yakkahokimligi va boshqa ijtimoiy oqibatlar natijasida aholi orasida turli xil 
kasalliklar ko‘payib ketgan edi. Mamlakatimizda har yili millionlab kishilar 
xastaligi tufayli tibbiy massasalarga murojaat etib, ularning ma’lum qismi 
yuqumli kasalliklarga chalingan insonlar hisoblangan. Eng yomon jihati 
shundaki, yuqumli kasalliklarga chalingan bemorlarning aksariyat qismini 
go‘daklar tashkil etar edi. 

35 
Bu paytda onalar o‘rtasidagi o‘lim ham ancha yuqori darajaga ko‘tarildi. 
Odamlarning o‘rtacha umri dunyoning rivojlangan mamlakatlariga nisbatan 
ancha orqada qolmoqda edi. Sovet mustabid tuzumi davrida olib borilgan siyosat 
shunga olib keldiki, nafaqat iqtisodiy hayotdagi turg‘unlik, balki ijtimoiy 
ma’naviy sohadagi tanzzul ham yaqqol ko‘zga tashlandi. Iqtisodiy turg‘unlik, 
ittifoq iqtisodiyotining rivojlangan mamlaktlar darajasidan ortda qolganligi va 
shu asosda davlat byudjetining taqchilligi kuchaygan bir sharoitda sog‘liqni 
saqlash tizimini moliyalashtirish ikkinchi darajali masalaga aylandi. Ayniqsa, 
buni uning chekka mustamlaka o‘lkasi bo‘lmish O‘zbekiston misolida ham 
ko‘rishimiz mumkin. 

Download 2,11 Mb.