Klaster metodining
pedagogik-psixologik
o’ziga xos
xususiyatlari
Dilfuza Zokorjonovna Sobirova
Namangan davlat unversiteti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada
tibbiyot jarayonida klasterning asosiy maqsadini
va o’ziga xos tarkibiga kiruvchi ta’limiy-ilmiy-innovatsion salohiyatni nafaqat yuqori
fuqarolik va kasbiy layoqatlilik darajasi bilan, balki raqobatbardoshligi, yangiliklarni
qabul qila olish qobiliyati, yangi taolim dastur va texnologiyalarini loyi’alash ‘amda
amalga oshira olish qobiliyatiga ega zamonaviy taolim mutaxassislarini tayyorlash
uchun birlashtirish jarayonlarini amaliy ahammiyati yoritilgan.
Kalit so’zlar
: uzluksiz ta’lim, pedagogik ta’lim klasteri, texnologiya, mexanizm,
tibbiyot jarayonida klaster, klasterli integratsiya,
ibbiyot fanlar, hamkorlik, klaster
texnologiyasi, texnologik yondashuv
Pedagogical-psychological peculiarities of the cluster method
Dilfuza Zokorjonovna Sobirova
Namangan State University
Abstract:
In this article, the main purpose of the cluster in the medical process
and the educational-scientific-innovative potential included in its unique structure are
not only with a high level of citizenship and professional competence, but also
competitiveness, the ability to accept innovations, and the design of new educational
programs and technologies. The practical importance of unifying processes for training
modern education specialists with the ability to implement is highlighted.
Keywords:
continuous education, pedagogical education cluster, technology,
mechanism, cluster in the medical process, cluster integration, medical sciences,
cooperation, cluster technology, technological approach
Rivojlanib kelayotgan bugungi jamiyatimizda uzluksiz ta’lim tizimining eng
asosiy pedagogik faoliyatda kasbga oid duch kelinadigan bahsli vaziyatlarda mustaqil
va muvafaqqiyatli harakat qilishga, muammolarga kreativ yondashishga, o’z kasbini
qadr-qimmatini his etish va uni asrab avaylash, qolaversa, ko’klarga ko’tarishga qodir
mutaxassisni tayyorlashni maqsad qiladigan, pedagogik ta’lim mazmuni uzluksizligi
hamda uzviyligiga asoslangan, uning natijadorligiga javobgar bo’la oladigan oliy
"Science and Education" Scientific Journal / www.openscience.uz
September 2023 / Volume 4 Issue 9
ISSN 2181-0842 / Impact Factor 3.848
315
ta’lim sifati alohida ahamiyatga ega. Bunday ta’lim sifatini ta’minlashga qodir
mexanizm sifatida “Pedagogik ta’lim klasteri”ni tilga olish o’rinlidir.
“Pedagogik ta’lim klasteri - muayyan jug’rofiy hududning raqobatbardosh
pedagog kadrlarga bo’lgan ehtiyojlarini qondirish maqsadida bir-biri bilan uzviy
aloqadagi teng huquqli alohida sub’ektlar, texnologiya va inson resurslarining
integratsiyalashuvini kuchaytiruvchi mexanizm” sifatida qaralmoqda. Biz tadqiq
qilayotgan
Yuqumli kasalliklar fanini o’qitish
asosida innovatsion rivojlantirishda
“klaster”ni tibbiyot so’asi bilan bog’lab, pedagogik taolim yo’nalishlarini
muvofiqlashtirish, istiqbolni rejalashtirish jarayoni taolim bosqichlari o’rtasidagi aloqa
va integratsiyaning sustligi, taolim suboektlari faoliyatidagi tarqoqlik ‘ududda pedagog
kadrlarga bo’lgan e’tiyojning qondirilmasligi va taolim sifatining pasayishiga sabab
bo’lganligi maxsus so’rovnomalar asosida aniqlandi. SHundan kelib chiqqan holda,
ta’lim innovatsion klasterini yaratish bilan bog’liq yangi tizimni o’zining ustuvor
strategik yo’nalishi sifatida belgilab olgan. Klaster uzluksiz ta’lim tizimidagi barcha
taolim turlari, ilmiy tadqiqot institutlari va markazlari, amaliyot bazalari, ilmiy va
ilmiy-metodik tuzilmalarning bir butunligi bo’lib, ularning birgalikdagi vazifalar
taqsimlangan faoliyati pedagogik ta’lim tizimini sifat ji’atidan yangi darajaga ko’tarish
imkonini beradi.
Binobarin, tibbiyot jarayonida klasterning asosiy maqsadi o’z tarkibiga kiruvchi
taolimiy-ilmiy-innovatsion salo’iyatni nafaqat yuqori fuqarolik va kasbiy layoqatlilik
darajasi bilan, balki raqobatbardoshligi, yangiliklarni qabul qila olish qobiliyati, yangi
taolim dastur va texnologiyalarini loyi’alash ‘amda amalga oshira olish qobiliyatiga
ega zamonaviy taolim mutaxassislarini tayyorlash uchun birlashtirishdir. Bo’lajak
tibbiyot yo’nalishi mutaxassislarining kasbiy tayyorgarligini tibbiy klasterlar
asosida
innovatsion rivojlantirish
ning klaster tizimi taolim berish, o’quv tibbiyot fanlarini
yaratish, pedagog kadrlar ilmiy salo’iyatini oshirish, taolim va tarbiya uzviyligi bilan
bog’liq umumiy yo’nalishlarda faoliyat olib boradi.
Taolim so’asiga klaster yondashuvining kirib kelishi innovatsion jarayon bo’lib,
OTM tizimida amalga oshirilishi lozim bo’lgan yangicha yondashuvlar sifatida taolim
turlari o’rtasida o’zaro manfaatli aloqadorlikning innovatsion-integratsion
yondashuvlardagi mexanizmlarini keltirib o’tish mumkin. Taolim tizimiga nisbatan bu
kabi innovatsion yondashuv ‘aqiqiy rivojlanish jarayonining mantig’iga mos kelsa,
taolim sifati samaradorligi ortadi. Ayniqsa, taolim muassasalarining boshqaruv
tuzilmasida mavjud muammolarga nisbatan munosib innovatsion yondashuvlar joriy
qilinsa, mavjud vaziyatni oldindan ba’olay olish, hodisalarning rivojlanishini to’g’ri
taxmin qilish, o’z vaqtida choralar ko’rish va tashkiliy boshqaruv tuzilmasiga
tuzatishlar kiritish imkoniyatlari paydo bo’ladi. Taolim klasteri bu kabi
muammolarning yechimiga nisbatan to’g’ri yondashuvni qaror toptiradi. Zero, klasterli
integratsiya jarayonlari yuqorida taokidlab o’tilganidek, moddiy, moliyaviy,
"Science and Education" Scientific Journal / www.openscience.uz
September 2023 / Volume 4 Issue 9
ISSN 2181-0842 / Impact Factor 3.848
316
texnologik, informatsion, uslubiy va kadrlar so’asidagi barcha resurslar jalb
qilinganligi bilan ‘am eng kuchli mexanizm sanaladi
Klaster metodi
- fikrlarning tarmoqlanishi bu pedagogik strategiya bo’lib, u
talaba-talabalarni biror bir mavzuni chuqur o’rganishlariga yordam berib talaba-
talabalarni mavzuga taalluqli tushuncha yoki aniq fikrni erkin va ochiq ravshan ketma-
ketlik bilan uzviy bog’lagan ‘olda tarmoqlashlariga o’rgatadi. Bu metod biron mavzuni
chuqur o’rganishdan avval talaba-talabalarning fikrlash qobiliyatini jadallashtirish
‘amda kengaytirish uchun xizmat qilishi mumkin. SHuningdek, o’tilgan mavzuni
musta’kamlash, yaxshi o’zlashtirish, umumlashtirish ‘amda talaba-talabalarning shu
mavzu bo’yicha tasavvurlarini chizma shaklida ifodalashga undaydi (1.1-rasm).
1.1-rasm. Klaster metodi tamoyillari.
Pedagogik taolim innovatsion klasteri aloqadorlik, uzviylik, izchillik, vorisiylik,
zamonaviylik, yo’naltirilganlik, manfaatdorlik tamoyillariga asoslanadi.
Xullosa o’rnida shuni ma’lum qilamizki Pedagogik ta’lim klasteri faoliyatining
asosiy maqsadi quyidagilardan iborat:
- pedagogika sohasida samarali vorisiylikni taominlash va eng yaxshi talabalarni
pedagog kasbiga targ’ib qilish;
- pedagoglarning kasbiy tayyorgarligini amaliyotga tayangan holda va manfaatdor
suboektlar bilan samarali aloqasini intensiv taominlagan holda olib borish;
- bo’lajak taolim mutaxassislarini innovatsion tajribaga ega bo’lgan amaliyotlar
bazasida tayyorlash mu’itini yaratish;
- yosh mutaxassislarning kasbiy ko’nikmalarni egallash davrini qisqartirish;
- talabalarni bugungi jadal rivojlanish jarayonlarida bevosita ishtirok etishini
taominlash;
- pedagogik taolimda yangi avlod o’quv, o’quv-metodik, ilmiy tibbiyot fanlar,
vositalar va didaktik materiallar majmuasini yaratish;
- pedagogik taolim, ilmiy, ilmiy-pedagogik salo’iyatini oshirish;
- pedagogik taolimni rivojlantirishning dolzarb masalalari atrofida intellektual
resurslarni integratsiyalash;
- taolim, fan va pedagogik amaliyotning turli shakl va turlarini izlab topish va
taolimga tatbiq etish;
"Science and Education" Scientific Journal / www.openscience.uz
September 2023 / Volume 4 Issue 9
ISSN 2181-0842 / Impact Factor 3.848
317
- taolim va tarbiya uzviyligini taominlovchi mexanizmlarni takomillashtirish;
- pedagog kadrlarni tayyorlashda maktabgacha, o’rta taolim va OTM ‘amda
boshqa talabgorlar bilan o’zaro tezkor qayta bog’lanish imkoniyatini yaratish;
- pedagogik taolim bo’g’inlari o’rtasidagi aloqadorlik, bog’liqlik va hamkorlik
zaruriyatini ilmiy asoslash.
| 