|
Kompyuter injiniringi” yo‘nalishi 2-kurs talabasi Azimova Nodiraning “Kibberhavfsizlik asoslari”
|
| bet | 1/3 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 8,13 Mb. | | #250442 |
Bog'liq Azimova Nodira Kibberhavfsizlik asoslari 13
O‘zbekiston Xalqaro Islom Akademiyasi
Islom Iqtisodiyoti va Xalqaro Munosabatlar
fakulteti “Kompyuter injiniringi” yo‘nalishi
2-kurs talabasi Azimova Nodiraning
“Kibberhavfsizlik asoslari” fanidan tayyorlagan
Laboratoriya ishi-13
Qabul qildi: Prof. M.R.Fayziyeva
Toshkent-2024
13- Labboratoriya topshirig’i
Topshiriq: Har xil turdagi operatsion tizimlarda xavfsizlik usullarini tahlili
Operatsion tizimlar (OS) kompyuter tizimlarining xavfsizligini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. Ular foydalanuvchilarning ma'lumotlarini himoya qilish, tizim resurslarining noto'g'ri ishlatilishini oldini olish va zararli dasturlarni bloklash uchun turli xil xavfsizlik usullarini qo‘llaydilar. Har xil turdagi operatsion tizimlarda qo‘llaniladigan asosiy xavfsizlik usullari quyidagicha:
1. Windows Operatsion Tizimi
a. Antivirus va Antimalware dasturlari
Windows operatsion tizimi odatda zararli dasturlarga nisbatan ko‘proq himoyaga muhtoj bo‘ladi. Windows Defender antivirus dasturi tizimni zararli dasturlardan himoya qiladi. Bundan tashqari, uchinchi tomon antivirus dasturlari ham keng qo‘llaniladi.
b. BitLocker
BitLocker disk shifrlash texnologiyasi orqali ma'lumotlarni shifrlash imkonini beradi. Bu usul tizim va ma'lumotlarni o‘g‘irlik va ma'lumotlarning ochib tashlanishidan himoya qiladi.
c. User Account Control (UAC)
UAC foydalanuvchilarni dasturlar va tizim sozlamalariga kiritilgan o‘zgarishlar haqida ogohlantiradi va tasdiqlashni talab qiladi. Bu zararli dasturlarni tizimga kiritishni oldini olishga yordam beradi.
2. Linux Operatsion Tizimi
a. SELinux va AppArmor
SELinux (Security-Enhanced Linux) va AppArmor Linux yadrosi uchun xavfsizlik modullari hisoblanadi. Bu modullar orqali tizimda ishlayotgan jarayonlar va dasturlar uchun qo'shimcha xavfsizlik siyosatlari o‘rnatiladi.
b. IPTables
IPTables tarmoq xavfsizligini ta'minlash uchun qo‘llaniladigan vositadir. U orqali kiruvchi va chiquvchi trafik uchun qoidalar o‘rnatiladi va filtrlanadi.
c. Shifrlash va Kalit Boshqaruvi
Linux operatsion tizimida ma'lumotlarni shifrlash uchun turli xil vositalar mavjud, masalan, GnuPG va dm-crypt. Bu vositalar orqali ma'lumotlar himoya qilinadi va kalitlar boshqaruvi amalga oshiriladi.
3. macOS
a. Gatekeeper
Gatekeeper dastur xavfsizligi xususiyatidir. U faqat Apple tomonidan imzolangan yoki App Store orqali yuklab olingan dasturlarni ishlatishga imkon beradi, shuning uchun zararli dasturlar tizimga kiritilishini oldini oladi.
b. FileVault
FileVault disk shifrlash texnologiyasi orqali foydalanuvchi ma'lumotlarini shifrlaydi va ularni ruxsatsiz kirishlardan himoya qiladi.
c. XProtect
XProtect - bu Apple’ning ichki antivirus dasturi bo‘lib, u yangi zararli dasturlarni aniqlash va bloklash uchun tizimni muntazam ravishda yangilab turadi.
4. Mobil Operatsion Tizimlar (iOS va Android)
a. iOS
App Sandbox: Har bir ilova o‘zining alohida sandiqchasida ishlaydi, bu esa ilovalarning bir-biriga zarar yetkazishini oldini oladi.
Face ID va Touch ID: Biometrik autentifikatsiya orqali foydalanuvchilarni aniqlash va himoya qilish.
b. Android
Google Play Protect: Ilovalarni skanerlash va zararli dasturlarni aniqlash.
Apk Signing: Har bir ilova Google Play Store orqali imzolanadi, bu esa noto‘g‘ri yoki zararli ilovalarni o‘rnatishni oldini oladi.
Permission Model: Har bir ilova o‘z resurslariga kirish uchun foydalanuvchi ruxsatini olishi kerak.
|
| |
