Operatsion tizim (OТ). Kompyuterning yoqilishi bilan ishga
tushuvchi hamda OТ foydalanuvchi va
amaliy
dasturlar
uchun
kompyuter
qurilmalari
bilan
qulay
muloqotni
(interfeysni) ta’minlaydi.
(3-rasm).
Kompyuter resurslarini va ma’lumotlarni muvofiqlashtiradigan va
boshqaradigan dasturiy ta’minotning asosiy qismi yoki, dasturlarning bajarilishini
boshqaradigan va tizimning resurslarini taqsimlash, rejalashtirish, kirish-chiqishni
va ma’lumotlarni boshqararish kabi vazifalarni ta’minlaydigan dasturiy vosita.
Garchand operatsion tizimlar ko‘proq dasturiy bo‘lsalar ham, biroq, qisman apparat
vositalari qo‘llanishi ham mumkin.
Operatsion tizimlarning asosiy vazifalariga: 1. Fayl tizimini boshqarish (yozish, o‘zgartish, fayllardan nusxa ko‘chirish,
erkin foydalanishni nazorat qilish);
2. Dasturlar bajarilishini boshqarish (protsessor vaqtini taqsimlash, dasturlarni
diskdan tezkor xotiraga yuklash, yashirin xavfli ta’sirni tutib olish va h.k.);
3. Xotirani boshqarish (keshlash, taqsimlash, ma’lumotlar butligi nazorati va
h.k.);
4. Foydalanuvchi bilan muloqot (klaviaturadan, sichqonchadan buyruqlarni
o‘qish, axborotni ekranga, printerga chiqarish va h.k.) kiradi.
Bundan tashqari operatsion tizimlar, kompyuterlarni turli rusumdagi
tarmoqlardan – mahalliy tarmoqlardan global koorporativ tarmoqlargacha, shu
jumladan, Internet tarog‘idan erkin foydalanishni boshqaradi.
Operatsion tizimga misollar - MS-DOS, Linux, UNIX, Windows, Solaris va
boshqalar.
2. Qurilma drayverlari va ularni o‘rnatish Drayverlar. Ular OТ imkoniyatlarini kengaytiradi. Jumladan, kompyuterning
kiritish – chiqarish qurilmalari (klaviatura, sichqoncha, printerlar va boshqalar)ni
boshqarishda yordam beradi. Drayverlar yordamida kompyuterga yangi
qurilmalarni ulash yoki mavjud qurilmalardan nostandart ravishda foydalanish
mumkin.
