Amaliy
mashg‘ulot №9-10
MPli boshkarish sistemalarida q
o‘llanadigan displey va klaviatura. (2
soat)
Displey va klaviatura xar qanday xisoblash sistemasidagi kabi
mikroprotsessorli boshqarish sistemalarida xam operator va sistema orasida
muloqat(dialog)ni ta`minlash uchun xizmat qiladi. Displey
ơz vazifasiga kơra
universal(sanoatda ishlab chiqariladigan standart displeylar) xamda maxsus turlarga
ajratiladi.
Universal displey elektron nur trubkalari yoki suyuq kristalli ekran asosida
qurilgan
bơlib, ekranning turli koordinatalarida kerakli simvol yoki belgilarni
yoritadi. Universal displeylarning asosiy
kơrsatkichi aniqlik darajasi bơyicha
xarakterlanadi. Ekranda qancha
kơp nuqtani yoritish imkoniyati bơlsa, aniqlik
darajasi shunchalik yuqori xisoblanadi.
Maxsus displeylar cheklangan soxalarda q
o’llaniladi, ularning imkoniyati
xam universal displeylarga nisbatan ancha kam. Maxsus displeylar
“7 segmentli”
nomi bilan ataluvchi maxsus indikatorlar asosidagi chiziqli displey
kơrinishiga yoki
eng sodda xolda xar bir informatsion yoki boshqarish razryadi xolatini
kơrsatuvchi
nur diodlari gruxlaridan iborat
bơlishi mumkin. 5.1-rasmda 7 segmentli
indikatorning ishlash prinsipi keltirilgan.
Masalan
«5» raqamini indikatorda yoritish uchun uning a, c, d, f, g sigmentlariga «1»
signali, qolgan b, e, h sigmentlariga esa
“0” signali uzatish zarur (16 lik sanoq sistemasida 6D
kodi).
h g f e d c b a
0 1 1 0 1 1 0 1
6
D
f
e
d
g
a
b
h
d
c
e
g
b
f
a
1h
h g f e d c b a
«5» ракамини ёритиш учун код
6 D
5.1-rasm. yetti segmentli indikatorning ishlash prinsipi.
5.2-rasm. yetti segmentli indikatorning parllel` interfeysga ulanish sxemasi.
yetti segmentli indikator asosidagi chizikli displey orqali 16 razryadli
ma`lumotlar va adreslar shinalarining xolatini kơrsatuvchi displey sxemasi quyidagi
kơrinishga ega (5.3-rasm). Bu displeyda simvollar ketma-ketligini yoritish
indikatorlarni navbatma-navbat tanlash orqali dinamik rejimda amalga oshiriladi.
Mikroprotsessorli boshqarish sistemalarida universal yoki maxsus klaviatura
qơllanilishi mumkin. Universal klaviatura ơz ichiga bir necha alfavitdagi
simvollarni, raqamlarni, turli belgilarni, boshqarish xamda yordamchi klavishlarni
olishi mumkin. Klaviatura sistema shinasi bilan shifrator va surish registorlari,
ketma-
ket yoki parallel interfeyslar yordamida bog’lanadi.
С
В
А
ПИ
1
8
в
а
2
.
.
8
+5В
1
h
8
2
1
С
В
А
ПИ
1
8
2
8
2
8
1
2
8
8
1
1
1
5.3-rasm. Chiziqli displey sxemasi.
KL- klaviatura; Sh- shifrator; RG- registr.
5.4-rasm. Klaviaturani sistemaning ma`lumotlar shinasi bilan ulanish
sxemasi.
Mikroprotsessorli boshqarish sistemalarida
qơllanadigan klaviatura umumiy
xolda quyidagi klavishlar guruxlarini
ơz ichiga oladi: alfavit-raqamli, simvollarni va
turli belgilarni klavishlari; boshqarish klavishlari; manba
’ga ulash, dastlabki xolatga
ơrnatish, uzilishlarni tashkil qilish va sozlash jarayonida zarur bơladigan qadamli
rejim klavish va tumblerlari. Birinchi ikki gurux klavishlari programma vositasida
qabul qilinadi va bosilgan klavishga mos podprogramma ishga tushiriladi, qolganlari
esa apparat vositalari yordamida mikroprotsessorli boshqarish sistemasiga ta`sir
qiluvchi klavishlar.
5.5-rasmda klavishlar 4 ta qator va 6 ta ustunli matritsa sifatida ulangan
bơlib, klavishlar bosilmagan xolatda ustunlarda “1” signali bơladi. Navbatma-
navbat qatorlarga
“0” signalini yuborish va shu vaqtda ustunlar signallarini qabul
qilish orqali klavishlardan birortasi bosilganligi xaqida ma`lumot olish mumkin.
Qatordagi va ustunlardagi qabul qilingan kodlarni analiz qilish natijasida qaysi
klavish bosilganligini aniqlash mumkin.
КL.
Sh
RG
Ketma-
ket
interfey
s
МSh
5.6-rasm. Maxsus klaviaturaning parallel interfeysga ulanish sxemasi
|
