Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti

Bir kristalli mikroprotsessorlarning ichki strukturasi, ishlash prinsipi va 
komandalar sistemasi bilan tanishishni 8 razryadli K580BM80A mikroprotsessori 
misolida kơrib chiqamiz. 
K580BM80A mikroprotsessori quyidagi asosiy qismlardan iborat: 
• 
8-razryadli arifmetik-mantiqiy qurilma (ALU);
• 
Belgilar registri (Registr priznakov), komandalar bajirilish jarayonida 
natijaning belgilari (nolga teng yoki teng emas (Z), musbat yoki manfiy (S), juft yoki 
toqlik belgisi (P), ơtish razryadi qiymati (S), oraliq ơtish razryadi qiymati (AC))ni 
ơzida saqlaydi;
• 
akkumulyator (Akkumulyator);
• 
axborotni ikkilik koddan ikkilik-
ơnlik kodga ơzgartiruvchi ơnlik 
korreksiya sxemasi (Sxema desyatichnoy korrektsii);
• 
komandaning operatsiya kodini ifodalovchi birinchi baytini saqlovchi 
registr (Reg.komand);
• 
komanda deshifratori (D/SH komand);
• 
programmani bajarish jarayonida axborotni qabul qiluvchi, vaqtincha 
saqlovchi va uzatuvchi umumiy foydalanish registrlari (B, C, D, E, H, L - 8 razryadli 
registrlar (ular 16 razryadli BC, DE va HL registrlar juftliklariga birlashishi xam 
mumkin), stek k
ơrsatgichi (UC), navbatdagi komanda adresini saqlovchi komanda 
schetchigi (SK)); 
• 
programmist murojaat qilishi mumkin bơlmagan, ma`lumotlarni 
vaqtincha saqlovchi buffer registrlari), Z, W 
va PSW registrlari; 
• 
ALU va registrlar ishlashu uchun boshqarish signallari ketma-ketinligini 
xosil qiluvchi sinxronlash va boshqarish sxemasi;
• 
16 razryadli adresni saqlovchi bufer registri;
• 
8 razryadli ma`lumotlarni mikroprotsessorga kiritish/chiqarish buferi;
• 
akkummulyator, ALU va umumiy foydalanish registrlari orasida 
ma`lumotlarni ikkiyoqlama yơnalishda uzatuvchi mul`tipleksor. 
Bundan tashqari mikroprotsessor 16 razryadli adres buferi A(15-0) va 8 
razryadli ma`lumotlar buferi D(7-0), 4 ta kirish (RESET, READY, INT, HOLD) va 
6 ta chikish boshkarish signallari (SYNC, DBIN, READY, WAIT, INTE, HLDA) 
ga ega.
Sinxronlash va boshkarish sxemasi komanda va operandlarni tanlash, ALUni 
ishlashini boshqarish, kiritish/chiqarish qurilmalarini sinxronlash va boshqarish, 
mikroprotsessor ishida kutish rejimini tashkil qilish va xoti
raga tơg’ridan-tơg’ri 
murojaat qilish rejimida mikroprotsessorni sistema shinasidan ajratish vazifalarini 
bajaradi.
Mikroprotsessor ishlash prinsipini tushinish uchun unda komanda 
bajarilish jarayonini kơrib chikamiz:
- 
bajarilishi lozim bơlgan komanda adresi CKda saqlanadi va shu adres 
bơyicha mikroprotsessor xotiradan komanda kodini birinchi baytini komanda 
registriga oladi; 
- 
komanda deshifratori komanda uzunligini (bir, ikki yoki uch bayt), 
operandlarni qaerdan olish lozimligini va ular ustida qanday operatsiya bajarish 
lozimligini aniqlaydi; 

- 
komanda deshifratoridan olingan axborotga mos ravishda sinxronlash 
va boshqarish sxemasi operandlarni registrlardan yoki xotiradan olishni, komanda 
kodiga mos ravishda arifmetik yoki mantiqiy operatsiya bojarilishini, komanda 
uzunligiga mos ravishda uning ikkinchi va uchinchi baytlarini (ikki va uch baytli 
komandalar uchun) xotiradan olashni, xamda boshqarishni navbatdagi komandaga 
uzatishni amalga oshiruvchi sinxronlash va boshqarish signallari bilan 
mikroprotsessorning barcha qurilmalarini ta`minlaydi. 
Programma komandalarining bajarilish tartibini mikroprotsessorning natija 
belgilari registrida xosil bulgan “c” (Carry)- o’tish razryadi, “S” (Signum) – 
natijaning ishora razryadi, “Z” (Zero) – natijaning nolga teng yoki teng emasligi 
belgisi, “P” (Parity) – natijadagi birlar sonining juftligi belgisi, xamda “Ac” 
(Auxiliary Carry) 
– oraliq (natija baytida kichik tơrtlikdan katta tơrtlikka) o’tish 
razryadi xolati belgilari aniqlaydi.
Quyidagi shartlar bajarilganda nati
janing belgilarini kơrsatuvchi triggerlar 
xolati ơzgaradi:
- 
akummulyatordagi ma`lumot chapga yoki ơngga “c” ơtish razryadi 
ishtirokida surilganda, qơshish operasiyasi bajarilganda va ayirish operasiyasida eng 
katta razryaddan qarz olinganda;
- 
natija nolga 
teng bơlganda “Z” trigger “1” qiymatni oladi, aks xolda “0” 
qiymatini oladi;
- 
natijadagi “1” lar soni juft bơlganda “P” triggeri “1” qiymatni oladi;
- 
natija manfiy bơlsa (akummulyatorning katta razryadi birga teng 
bơlsa), “S” trigger “1” xolatiga ơtadi;
- 
natijaning kichik tơrtligidan katta tơrtligiga ơtish razryadi bơlsa, “Ac” 
triggeri “1” xolatiga ơtadi. 
Programmada tarmoqlanishlar xosil qilish uchun yuqoridagi triggerlar 
xolatini xisobga olgan xolda boshqarishni uzatish uchun mikroprotsessorning 
komandalar sistemasida bir qator komandalar nazarda tutilgan. 

Download 2,97 Mb.