Международный
научный
журнал
№
5
(100),
часть
1
«
Научный
импульс
»
Январь
, 202
3
995
KONCHILIK TARAQIYYOTINING HOZIRGI BOSQICHLARI
Termiz muhandislik-texnologiya instituti assistent
Rajabov Shahboz Xolmamat o‘g‘li
Termiz muhandislik-texnologiya instituti talabasi
Meyliyev To‘lqin Meyli o‘g‘li
Annotatsiya:
O‘zbekistonda konchilik sanoatining mavjud zaxiralari undan foydalanish
uslublari, boshqa mamlakat zahiralari nilan taqqoslangan.Insoniyat dunyosi uchun zarur
energiyani ishlab chiqarish undan foydalanish muammolari hal etilgan.
Kalit so‘zlar:
Yadro radioktiv zaxiralar, energiya manbalari reaktiv zaxira,
energetika metallurgiya.
Muhtaram
prezidentimiz aytganidek,bizning yurtimizda Mendeleyevning davriy
jadvalida borligi haqida ximik olimlarimizning ilmiy ishlari,ma’ruzalarida
bayon
etilgan.Jumladan O‘zbekiston yadroaktiv moddalar bo‘yicha jahonda yetakchi o‘rinlarni
egallab kelmoqda.Insoniyat rivojlangan sari zaxira va energiyani ko‘proq istemol talab
etilmoqda.Olimlarning hisoblaricha 2021-yil 1990-yil dagiga qadar jahonda ikki barobar
ko‘p miqdorda elektr energiyasi talab etilishiga
diqqat bilan razm soladigan
bo‘lsak.Jahonda mumkin ekanligi hisoblab qaralgan tahminga ko‘ra 2050-yilgacha
energiyaga bo‘lgan ehtiyoj istemolchilar kunlik hisobga ko‘ra 20%ga oshishi kerakligi
aniqlangan.Agar insoniyat ommaviy ravishda electron mobil asosida o‘tadigan bo‘lsa, elektr
energiyaga bo‘lgan ehtiyoj yanada oshadi.Insoniyatning elektr energiya ehtiyojini
qondirishning yagona barqaror ekalogik usuli bosqichma-bosqich
AESlardan foydalanish
suratini o‘stirishdir.Agar AESlarga bo‘lgan ehtiyoj ko‘paysa tabiiyki AESlarga ishlatiladigan
xom ashyoga bo‘lgan talab ham o‘sadi.Atom elektra stansiyalarida yoqilg’i sifatida
ishlatiladigan mahsulot uran yerdan aniqlanishicha 20 km chuqurlikda
uranning zaxirasi
mavjud ekanligi aniqlandi.Bu zaxira insoniyatga 100 yillik balki 1000 yillikka yetuvchi elektr
energiyasini hosil qiladigan masulot.Shuning uchun uran qazib olish hozirgi davr uchun juda
muhum ta’minotdir.Hozirigi kunda jahonning 20 ta davlatida uran qazib olinmoqda.
Dunyoning asosiy zahirasi 10 ta davlatda mavjudligi aniqlangan.
Hozirgi kunda jahonning 448 ta mamlakatida yadro energiyasidan foydalanib
kelmaydigan 53 tasi qurilish loyihasida turibdi.
Jahonda juda ko‘p mamlakatlarda yadro energiyasidan fodalanish zaruriyati elektr
energiyasiga bo‘lgan talab o‘smoqda.
Hozirgi O‘zbekiston,Misr,Bangladeshda atom elektr stansiyasi
qurilish loyihalari
ishlab chiqish olib borilmoqda .
