|
Ikki atomli molekulalarning tebranma-aylanma spektrlari
|
| bet | 2/2 | | Sana | 16.12.2022 | | Hajmi | 173.68 Kb. | | #35388 |
Bog'liq Reja Molekulalarning tebranma spektrlari мустакил иш №1,2-7, Проектирование устройства динамической индикации, 112, Chaqiruv qog`ozi-343211102985 (1)Ikki atomli molekulalarning tebranma-aylanma spektrlari: Bizga ma’lumki molekulada asosan uch xil harakatni kuzatish mumkin. Aylanma, tebranma va elektron. Bu harakatlarning sodir bо‘lishi uchun kerak bо‘ladigan energiyalar bir-biridan farq qiladi.
Ikki atomli molekulalarga tegishli bо‘lgan tebranma harakatlarni kо‘rib о‘tdik, ya’ni aylanma harakatlarni hisobga olmadik.
Haqiqatdan tebranma harakatlar paydo bо‘lgan joyda aylanma harakatlar paydo bо‘ladi. Ikki atomli molekulaning tebranma harakatini tekshirayotganda aylanishga va tebranishga tegishli bо‘lgan energiyani ideal holatda qattiq rotator va garmonik ossillyator energiyalarini yig‘indisidan iborat deb qarash mumkin ya’ni
j- aylanish holatga tegishli kvant son, -tebranma holatga tegishli kvant sonlari
Quyidagi 1.8-rasmda tebranma va aylanma holatlarga tegishli bо‘lgan о‘tishlar kо‘rsatilgan.
1.8-rasm. Tebranma va aylanma holatlarga tegishli bо‘lgan о‘tishlar
holatlar orasidagi о‘tishlar bо‘layotgan bо‘lsin. Aylanish kvant soni uchun tanlash prinsipi ga asosan ikki harakat bо‘lishi mumkin. harakat yoki harakat.
qiymatiga tо‘g‘ri keluvchi chiziqlar dastasiga R-shox deyiladi.
qiymatiga tо‘g‘ri keluvchi chiziqlar dastasiga R- shox deyiladi.
R va R - shoxlarning chastotalari bir biridan farq qiladi. Quyidagi 1.9- rasmda R va R shoxlarning spektrini kо‘rinishi keltirilgan.
R va R - shoxlar asosan siyraklashtirilgan gazlarda yaxshi kuzatiladi. Ba’zi suyuqliklar va eritmalarda tashqi sharoitning ma’lum qiymatlarida (R va T) R va R shoxlar о‘rniga Q shox kuzatiladi.
1.9-rasm. R va R shoxlarning spektri
Bu suyuqliklar va eritmalarning toza tebranma harakatiga tо‘g‘ri keladi. Tebranma spektrlar aylanma spektrlarga qaraganda, yaqin infraqizil sohada joylashadi va spektral chiziqlari yо‘l-yо‘l kо‘rinishga ega bо‘ladi.
1.10-rasm. Yо‘l-yо‘l spektral chiziqlar
Ya’ni real molekulalarning aylanma va tebranma harakatlari bir biroviga ta’sir etadi. Shu ta’sir tufayli aylanish doimiysi va hamda dissosatsiya energiyasi о‘zgaruvchan qiymat qabul qiladi va bu о‘zgarish ma’lum qonuniyat asosida bо‘ladi. Aylanma va tebranma harakatlarning о‘zaro ta’sirini hisobga olganda aylanish va tebranish energiyasini quyidagi kо‘rinishda yozish mumkin.
- ning о‘zgarish qonuni ya’ni
Bu formuladan deb, katta amplitudali tebranishlarni hisobga olsak
da, ya’ni chiziqning chastotasi
da ga teng. Quyidagi jadvalda j ning har xil qiymatlarida R hamda P shoxlarga tegishli bо‘lgan chiziqlarning chastotasi keltirilgan.
1.2-jadval
1.2-jadvaldan kо‘rinadiki aylanma-tebranma spektrlar gruppasi orasidagi masofa teng.
Mozli formulasi ning xususiy xollari
1) da da bu formulaning 2- xususiy holi
2) bо‘ladi.
Molekulaning tebranma aylanma harakatlarini birgalikda qarash paytida aylanish doimiyligi.
о‘zgarib turish tufayli uning о‘rtacha qiymatini olish kerak[18].
A
|
| |
