|
Kopyuter tizimlari kafedrasi tizimli tahlil fanidan mustaqil ish
|
| bet | 1/5 | | Sana | 01.04.2024 | | Hajmi | 220.78 Kb. | | #184831 |
Bog'liq 3-mustaqil ish Jahongir Atrabotka, Asliddin - [Elektronika 1], Sobirov, elektronika 8ta, create table cars - [MB], Инглиз тили ёзма, 2-ma\'ruza, 1. Dars, dars shakllari. Dars va uning tuzilishi, slayd sayyod, taklifnoma ota ona, 2,1, Amaliyot ishi 2 (4), VvLh4vsBeDoiCIKiScbmZQJ13pIGHGTqx12bUKhY (1), Photo to PDF 2023-11-10 13-13-17, Savollar BH
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
KOPYUTER TIZIMLARI KAFEDRASI
TIZIMLI TAHLIL FANIDAN
MUSTAQIL ISH - 3
Fan o‘qituvchisi: Abdukarimov A.
20-07 - guruh: Xonimqulov J.
S a m a r q a n d _ 2024
Mavzu: Qaror qabul qiluvchi tizimlar va ularda sun’iy tafakkurning roli
Reja
Qaror qabul qilish tushunchasi.
Qaror qabul qiluvchi tizimi.
Sun’iy tafakkur.
Sun’iy tafakkurning qaror qabul qilish tizimlardagi roli.
Qaror qabul qilish tushunchasi
Qaror qabul qilish – bu mumkin boʻlgan koʻrilayotgan variantlardan birini tanlash boʻlib, bu inson faoliyatining eng yaxshi harakat turini tanlashga qaratilgan maxsus jarayoni hisoblanadi.
Tizim holati boʻyicha noaniqlikka ikkita holat sabab boʻlishi mumkin:
aniqlikning yetishmasligi - barcha mumkin boʻlgan holatlar noma’lum boʻlganda va
ishonch yetishmasligi - barcha holatlar ma’lum, ammo qaysi biri amalga oshirilayotganini aniq koʻrsatib berishga imkon yoʻq.
Qarorlar qabul qilish masalalarining sinflanishi har xil belgilariga koʻra olib boriladi: axborotni aniqlanish darajasi; axborot olish uchun tajribadan foydalanish; qarorlar qabul qiluvchi shaxslarning soni; qaror mazmuni; qarorning yoʻnalishi. Qarorni tanlash qaror qabul qilish jarayonining eng ma’suliyatli va soʻnggi bosqichidir.
1-rasm. Qaror qabul qilishdagi ikkilanish.
Agar noaniqlik mumkin boʻlgan holatni aniq taxmin qila olmaslikdan kelib chiqsa, unda ikkita yoʻl ham mavjud:
Noaniqlik sharoitida qaror qabul qilishning formal usullarini qoʻllash mumkin, bu faqat natijalar toʻgʻrisida mavjud boʻlgan ma’lumot asosida eng yaxshi tanlovni taqdim etadi.
Tadqiqot yoki taxminlar orqali natijalarning ehtimollik taqsimoti toʻgʻrisida ma’lumot olish orqali hamma narsani xavf holatiga tushirishga harakat qilish. Keyin tavakkalchilik sharoitida qaror qabul qilish usullarini qoʻllash mumkin boʻladi. Masalan:
strategik oʻyinlar apparati kelishmovchiliklar sharoitida qaror qabul qilish uchun ishlatiladi. U yerda noaniqlik oʻz yutuqlarini maksimal darajada oshirishga intilayotgan boshqalarning harakatlari bilan bogʻliq. Qaror qabul qiluvchi raqiblarning nima qilishidan xabardar emas;
tabiat bian oʻyinlarda noaniqlik obyektiv (subyektlarga bogʻliq boʻlmagan) holatlar bilan bogʻliq boʻlsa, “tabiat bilan oʻyinlar” apparati qoʻllaniladi. Faqatgina aniq subyektlarga bogʻliq boʻlmagan noaniqlik koʻrib chiqiladi va qaror qabul qilish uchun “tabiat bilan oʻyinlar” ning matematik apparati qoʻllaniladi.
Bundan tashqari samaradorlik mezoniga, strategiyalar va boshqarish faktorlariga bogʻliq ravishda optimallashning mos usullari tanlanadi.
Chiziqli va dinamik dasturlash usullari;
Ommaviy xizmat masalalari nazariyasi usullari;
Imitatsion (taqlidiy) modellashtirish usullari;
Oʻyinlar nazariyasi usullari;
Jadvallar nazariyasi usullari;
Tarmoqli rejalashtirish va boshqarish usullari;
Koʻp mezonli (vektorli) optimallash usullari [2].
Qaror qabul qilishning maqsadi barcha mumkin bo'lgan muqobil variantlarni aniqlash va mavjud variantlardan kutilgan maqsad va vazifalarga mos keladigan eng yaxshisini tanlashdir. Buning uchun barcha tanlovlar xarajat, samaradorlik va boshqalar kabi turli jihatlarni hisobga olgan holda baholanishi va eng yaxshi qarorga erishish uchun barcha afzalliklari va kamchiliklari kutilmoqda. Misol uchun, ratsional nuqtai nazarni hisobga olgan holda, maksimal foydali bo'lgan variant eng yaxshi tanlov bo'ladi. Boshqa tomondan, naturalistik nuqtai nazar, eng yaxshi tanlovni tanlash uchun oldingi tajribalar va shaxsiy e'tiqodlar bilan eng mos variant ekanligiga qarab qaror qiladi.
Qaror qabul qilish menejmentdagi muhim funktsiya bo'lib, u xodimlarni nazorat qilishdan tortib ularni boshqarish va tashkil etishgacha bo'lgan turli jihatlarga soya soladi. Bundan tashqari, qaror qabul qilish muammoni hal qilishning eng keng tarqalgan va o'rtacha darajada noto'g'ri tuzilgan turi sifatida ko'rib chiqilishi mumkin, bu yanada murakkab va noto'g'ri tuzilgan muammolarni hal qilish turlarida hayotiy mahoratdir. Masalan, dizayn va siyosatda muammolarni hal qilishda qaror qabul qilish zaruriy rolga ega [3].
Qaror qabul qilish usuli: maqsad, vosita va usullarni izlash, natija. Shaxs bu haqda bilishi ham, bilmasligi ham mumkin. Shu bilan birga, har qanday qiyin vaziyatda qaror qabul qilish tizim ekanligini tushunish kerak va bu tizimli ravishda amalga oshirilishi kerak. Ko‘p hollarda qaror qabul qilish jarayoni (yoki qisqacha aytganda "qaror qabul qilish") iterativ tizimdir (ya’ni qaror qabul qilish jarayonining oldingi bosqichlariga qaytish). Masalan, tizim tahlili ma’lumotlarning "natijani qaror qabul qiluvchiga taqdim etish" bosqichidan "muammolarni shakllantirish" bosqichiga harakatini namoyish etadi. Bu cheklovlar, mezonlar, maqsadlar va demak, ilgari ko’rilgan muqobillarni maqbul qayta ko’rib chiqishga olib keladi.
2-rasm. Qaror qabul qilish turlari.
Qaror qabul qilish jarayoni davom etmoqda va shunga o’xshash, qaror qabul qiluvchini qoniqtirmaguncha, ya’ni qaror qabul qiluvchi harakatning boshlanishi uning istak-niyatining amalga oshishiga olib kelishiga ishonch hosil qilganda. Bu misol, xususan, tizim tahlili qaror qabul qiluvchiga taqdim etilayotgan axborot sifatini yaxshilashini ko‘rsatadi [4].
|
| |
