|
Koreya Respublikasi Milliy Assambleyasi bir palatali vakillik va xalq fikrini ifoda etuvchi qonun chiqaruvchi organ. Koreya Respublikasining barcha qonunlari Milliy Assambleya tomonidan qabul qilinadi
|
| bet | 4/9 | | Sana | 09.12.2023 | | Hajmi | 345,28 Kb. | | #114203 |
Bog'liq koreaKoreya Respublikasi
대한민국
大韓民國
Tehan Minguk
Bayroq
Gerb
|
Shior: 널리 인간을 이롭게 하라 (홍익인간)
"Jamiki odamzodga foyda keltir"
|
Madhiya: Egukga (애국가)
Vatanparvarlik qoʻshigʻi
0:58
|
|
Poytaxt
|
Seul
|
Rasmiy til(lar)
|
Koreys tili
Koreys Imo-ishora tili
|
Hukumat
|
Prezidentlik Respublika
|
|
• Prezident
|
Yoon Suk-yeol
|
•
|
Chung Sye-kyun
|
Mustaqillik (Koreya Respublikasi asoslashi)
|
|
• Sana
|
15-avgust 1948
|
•
|
11-fevral 1897
|
•
|
15-avgust 1945
|
•
|
15-avgust 1948
|
Maydon
|
• Butun
|
100 210 km2 (107-oʻrin)
|
• Suv (%)
|
0,3
|
Aholi
|
• 2012-yilgi roʻyxat
|
51 076 532 (24-oʻrin)
|
• Zichlik
|
509/km2
|
YIM (XQT)
|
2011-yil roʻyxati
|
• Butun
|
AQSh$$ 1 556 trln. (13-oʻrin)
|
• Jon boshiga
|
AQSh$ 30 919
|
Pul birligi
|
Von (KRW)
|
Vaqt mintaqasi
|
UTC+9
|
• Yoz (DST)
|
UTC+9
|
Qisqartma
|
KS
|
Telefon prefiksi
|
82
|
Internet domeni
|
.kr
|
tahrir kuzat
|
Janubiy Koreyadagi manzara
Koreya Respublikasi, norasmiy nomlari: Janubiy Koreya, Koreya (hangul: 대한민국, hanja: 大韓民國, tɛː.han.min.ɡuk̚), tinglangⓘ) Sharqiy Osiyoda, Koreys yarimorolida joylashgan mamlakatdir. Shimoldan Koreya Xalq Demokratik Respublikasi bilan chegaradosh. Poytaxti – Seul shahri aglomeratsiyasi aholisi boʻyicha jahonda ikkinchi oʻrinda turadi[1].
Koreya jahonning eng qadimgi tamaddunlaridan biridir;[2] uning hududida Quyi Paleolit davridayoq odamlar yashaganligi maʼlum. Uch Koreys Qirolligining 668-yildagi birlashuvidan to 1910-yilgacha koreys xalqi yaxlit mamlakatda yashadi. Koreya boʻlinishidan soʻng 1948-yili Janubiy Koreya davlati yaratildi. Koreys Urushidan keyin Koreya Respublikasi iqtisodiyoti kuchli oʻsishni boshidan kechirib, mamlakat Katta Yigirmatalik safiga kirdi.[3] Bugungi kunda Janubiy Koreya Toʻrt Osiyo Barslaridan biri, deb hisoblanadi. Janubiy Koreya BMT, JST, OECD, APEC kabi tashkilotlar aʼzosi, AQShning yaqin hamkorlaridan biri boʻlib, xalqaro siyosatda faol qatnashadi.
Janubiy Koreya iqtisodiyoti yuqori texnologiyalar va qulay infratizimga asoslangan,[4] Samsung, LG, Hyundai-Kia kabi koreys shirkatlari elektronika, avtomobil, kema, mashina va robotlar ishlab chiqarishadi. Janubiy Koreya shuningdek taʼlimi ilgʻor mamlakatlardan biri boʻlib, aholisi ilmiy savod darajasi boʻyicha jahonda birinchi,[5] matematik savod boʻyicha esa ikkinchi oʻrinda turadi.[6]
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Koreya tarixi
Arxeologik topilmalar daliliga asosan Koreyslar Koreya yarimorolini Ilk Paleolit davrida egallagan. Koreya tarixi eramizdan avvalgi 2333-yil Tanginning afsonaviy tarzda Koʻchoʻsonga asos solishi bilan boshlanadi.[7]
Tanginning qirolligi „Choʻson“ deb atalgan (ammo, hozirgi kunda yaqin davrdagi Choʻson sulolasidan farqlash uchun Koʻchoʻson yoki Qadimgi Choʻson deb ataladi). Koʻchoʻson Koreya yarimoroli shimoli va Manjuriyaning bir qismini egallashgacha kengaydi. Xitoyning Han sulolasi bilan bir necha urushlardan keyin, Koʻchoʻson parchalanib, bir necha davlatlarga boʻlinib ketdi va Koreyaning Uch Qirollik Timsoli davriga olib keldi.
Uch Qirollik timsoli davri davomida Buyo, Okcho, Doʻngyo va Samhan birlashmasi Koreya yarimoroli va janubiy Manchuriyani egallab oldi. Aynan shu davrda Uch Qirollik ravnaq topdi.
Uch Qirollik davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Eramizdan avvalgi 57-yillarda Uch Qirollik boshlandi va Silla 668-yilda Koguryo ustidan yarimorolni birlashtirguncha kengayib bordi. Bu davrda Koguryo, Pekche, Silla va Kaya yarim orolga hukmronlik qildi. Lekin Koʻruryo umuman olganda uch qirollikning eng kuchli va eng kattasi edi. Eng gullagan davrida Koʻguryo Manjuriyadagi Xitoy yerlariga hujum qildi va egallab olib katta yerga hukmronlik qildi.
Koguryo Vey, Shuy va Tang kabi xitoylar bilan bir necha marta jang qildi va chekindi, 668-yil, Shilla-Tang ittifoqi vaqt oʻtishi bilan qirollikni qulatishga olib keldi.
Eramizdan avvalgi (e. a.) II asrda Xitoy yozuvi („hanja“) ieroglifni qabul qilishi, eramizning IV asrida Buddizmning kirib kelishi Koreyaning Uch Qirolligiga teran taʼsir koʻrstatdi. Koreyslar keyinchalik ushbu taʼsirni Yaponiyaga oʻtkazdi.
667-yilda Uch Qirollikning Silla tomonidan birlashtirilishi Shimol-Janubiy Davlat davriga olib keldi. Koreya yarimorolini Silla, Manchuriyani esa Balhe boshqardi. Birlashgan Shilla davri Koreyaning madaniyati eng rivojlangan, yaʼni madaniy uygʻonish davri hisoblanadi. Shoirlik va sanʼatga dalda berildi.
Birlashgan Silla tinch munosabat olib bordi chunki Soʻng Sulolasi aggressiv emas edi. Bu davr davomida Koreya va Xitoy oʻrasida munosabatlar yaxshi boʻldi. 935-yilda Birlashgan Silla ichki nizolar taʼsirida parchalanib ketdi va oxirgi qirol Koʻryoga taslim boʻldi.
Koryo Qirolligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koryo davlatiga 918-yilda asos solingan va 936-yilda butun yarim orolni birlashtirib yagona davlatga aylantiriladi. „Koryo“ soʻzi hozirgi „Koreya“ nomiga asos boʻldi. Bu sulola vakillari yarimorolni 1392-yilgacha oʻz qoʻl ostilarida ushlab turadilar. Ushbu sulola vakillari boshqaruvi davrida tegishli qonunchilik asoslari ham ishlab chiqildi. Buddizm butun yarimorol boʻylab keng tarqaldi.
Ammo 1231-yildan oʻsha davrda juda ham kuchli boʻlgan moʻgʻullar imperiyasi Koryo davlatiga hujumlarni boshlaydi, 25 yillik qarshilikdan soʻng Koryo qiroli moʻgʻullarga taslim boʻlishga majbur boʻladi. 80 yil davomida Koreya mooʻgʻullar boshqaruvi ostida yashaydi.
Fayl:Temple-at-gyeongju.jpgPulguksa.
XIV asrninig oʻrtalariga kelib moʻgʻullar imperiyasi asta-sekin kuchsizlana boshlaydi, har xil ichki kurashlar tufayli tanazzulga yuz tuta boshlaydi, bu esa albatta Koryo qiroli Konminga qoʻl keladi va mustaqillikni qoʻlga kiritib moʻgʻullarni mamlakat hududidan quvib chiqaradi.
Xitoyda Yuan sulolasi tanazzulga yuz tutib Min sulolasi davlati boshqaruviga kelganda Koreya davlati yangi sulola vassali ekanligini tan oladi (1368-yilda). Shunday boʻlsa-da Koreya armiyasi generali Li Son Ge zimdan Yuan sulolasini qoʻllab quvvatlab turadi, bu esa albatta oʻz natijasini beradi. Kerakli madadni olgan Li Son Ge Koryo sulolasini tugatib Choʻson nomi ostida 1392-yilda yangi davlatga asos soladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Koreya Respublikasi Milliy Assambleyasi bir palatali vakillik va xalq fikrini ifoda etuvchi qonun chiqaruvchi organ. Koreya Respublikasining barcha qonunlari Milliy Assambleya tomonidan qabul qilinadi
|
