2.1 Web 2.0/3.0 /3.0 tizimlarining maqsad va vazifalari
Web 2.0/3.0 /3.0 (shuningdek, nomi bilan tanilgan Ishtirokchi (yoki Ishtirok etish)
va Ijtimoiy tarmoq) ga tegishli veb-saytlar ta'kidlaydigan foydalanuvchi tomoni-
9
dan yaratilgan tarkib, foydalanish qulayligi, ishtirok etish madaniyati va birgalikda
ishlash (ya'ni, boshqa mahsulotlar, tizimlar va qurilmalar bilan mos) uchun oxirgi
foydalanuvchilar.
Bu atama tomonidan ixtiro qilingan Darsi DiNuchchi 1999 yilda va keyinchalik
tomonidan ommalashtirilgan Tim O'Rayli va Deyl Dugherti da O'Reilly Me-
dia Web 2.0/3.0 konferentsiyasi 2004 yil oxirida. Web 2.0/3.0 /3.0 ramkasi faqat
veb-saytlarning dizayni va ulardan foydalanishni belgilaydi va dizaynerlarga hech
qanday texnik talablar va spetsifikatsiyalar qo'ymaydi. O'tish bosqichma-bosqich
amalga oshirildi va shuning uchun bu o'zgarish qachon sodir bo'lganligi to'g'risida
aniq sana berilmagan. Web 2.0/3.0 veb-sayti foydalanuvchilarga o'zaro aloqada
bo'lishlari va o'zaro hamkorlik qilishlari uchun imkon beradi ijtimoiy
tarmoqlar ijodkorlari
sifatida
dialog foydalanuvchi
tomonidan
yaratilgan
tarkib a virtual hamjamiyat. Bu birinchi avlodga zid keladi Veb 1.0 - odamlar
ko'rish bilan cheklangan veb-saytlar tarkib passiv tarzda. Web 2.0/3.0 /3.0
xususiyatlariga misollar kiradi ijtimoiy
tarmoq saytlari yoki ijtimoiy tar-
moqlar saytlar (masalan, Facebook ), bloglar, vikilar, folksonomiyalar (veb-saytlar
va havolalarda kalit so'zlarni "belgilash"), video almashish saytlar (masa-
lan, YouTube ), rasm
almashish saytlar
(masalan, Flickr ), joylashtirilgan
xizmatlar, Veb-ilovalar ("ilovalar"), hamkorlikda
iste'mol
qilish platformalar
va mashup dasturlari.
Web 2.0/3.0 ning avvalgi veb-texnologiyalardan sezilarli darajada farq qiladimi,
World Wide Web ixtirochisi tomonidan e'tiroz bildirilgan Tim Berners-Li, bu ata-
mani kim ta'riflaydi jargon. Uning Internetga bo'lgan dastlabki qarashlari "hamkor-
lik vositasi, biz hammamiz uchrashadigan va o'qiydigan va yozadigan joy"
edi. Boshqa tomondan, atama Semantik veb (ba'zida Web 3.0 deb ham nomla-
nadi) Berners-Li tomonidan ma'no mashinalar tomonidan qayta ishlanishi mumkin
bo'lgan tarkib veb-saytiga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. "Veb 2.0"
atamasi
tomonidan
ishlab
chiqilgan Darsi
DiNuchchi,
an axborot
arxitekturasi maslahatchi, 1999 yil yanvar oyida "Parchalangan kelajak"
10
maqolasida: Qachon yozish Palm Inc. o'zining birinchi veb-qobiliyatini taqdim
etdi shaxsiy
raqamli
yordamchi (bilan
Internetga
kirishni
qo'llab-
quvvatlash WAP ), DiNucci veb-brauzer / kompyuter birikmasidan tashqariga
chiqadigan kelajakka "parchalanishini" ko'rdi. U asosiy axborot tuzilishi va giper-
bog'lanish mexanizmi qanday joriy etilganiga e'tibor qaratdi HTTP turli xil
qurilmalar va platformalar tomonidan ishlatilishi mumkin. Shunday qilib, uning
"2.0" belgisi Internetning keyingi ishlatilishiga tegishli bo'lmagan keyingi
versiyasini anglatadi.
Web 2.0/3.0 atamasi 2002 yilgacha qayta tiklanmadi. Kinsli va Erik hozirgi pay-
tda ushbu atama bilan bog'liq tushunchalarga e'tibor qaratishadi, bu erda Skott
Ditsen aytganidek "Internet universal, standartlarga asoslangan integratsiya plat-
formasiga aylanadi". 2004 yilda O'Reilly Media va MediaLive birinchi Web
2.0/3.0 /3.0 konferentsiyasini o'tkazgandan keyin bu atama ommalasha boshladi.
Ularning kirish so'zlarida, Jon Battelle va Tim O'Rayli o'zlarining "Web for Plat-
form" ta'rifini bayon qildilar, bu erda dasturiy ta'minot dasturlari ish stolidan farqli
o'laroq Internetda quriladi. Ushbu migratsiyaning o'ziga xos jihati shundaki, ular
"mijozlar sizning biznesingizni o'zingiz uchun qurishmoqda". Ular tarkibni yarata-
digan foydalanuvchilarning (g'oyalar, matnlar, videofilmlar yoki rasmlar ko'rin-
ishidagi) faoliyati qiymat yaratish uchun "ishlatilishi" mumkinligi haqida
bahslashdilar. O'Reilly va Battelle Web 2.0/3.0 /3.0 ni "Web 1.0" deb atagan
narsalarga qarama-qarshi edi. Ular ushbu atamani .ning biznes modellari bilan
bog'lashdi Netscape va Britannica Entsiklopediyasi Onlayn. Masalan, Xulosa qilib
aytganda, Netscape dasturiy ta'minotni yaratishga, yangilanishlarni va xatolarni tu-
zatishni chiqarishga va uni oxirgi foydalanuvchilarga tarqatishga e'tibor qaratdi.
O'Rayli buni bunga qarama-qarshi qo'ydi Google, o'sha paytda kompaniya oxirgi
foydalanuvchi dasturlarini ishlab chiqarishga emas, balki veb-sahifa mualliflari
saytlar o'rtasida bog'lanishlar kabi ma'lumotlarga asoslangan xizmatni taqdim et-
ishga e'tibor qaratgan. Google ushbu foydalanuvchi tomonidan yaratilgan tar-
kibdan foydalanib, o'z obro'siga qarab veb-qidiruvlarni taqdim etadi.
11
"PageRank "algoritm. Rejalashtirilgan chiqariladigan dasturiy ta'minotdan farqli
o'laroq, bunday xizmatlar doimiy ravishda yangilanadi va bu jarayon" doimiy beta-
versiya ".
Shunga
o'xshash
farqni Britannica
Entsiklopediyasi
Onlayn va Vikipediya - Britannica mutaxassislar tomonidan maqolalar yozishda va
ularni vaqti-vaqti bilan nashrlarda chiqarishga ishonsa, Vikipediya tarkibni doimiy
ravishda yozish va tahrir qilishda (ba'zan noma'lum) hamjamiyat a'zolariga
ishonadi. Vikipediya tahrirlovchilari tahrir qilayotgan fanlari bo'yicha ma'lumot
darajalari kabi ma'lumotlarga ega bo'lishlari shart emas. Vikipediya mavzular
bo'yicha tajribaga asoslangan emas, balki moslashtirishga asoslangan ochiq
manba dasturiy ta'minotni reklama qilish "etarlicha ko'z olami berilgan, barcha
xatolar sayoz". Ushbu maksimal narsa shuni ko'rsatadiki, agar etarli miqdordagi
foydalanuvchilar dasturiy mahsulotning kodini (yoki veb-saytini) ko'rib chiqa
olsalar, u holda ushbu foydalanuvchilar har qanday narsani tuzatishi mumkin
"xatolar "yoki boshqa muammolar. Vikipediyaning ko'ngilli muharriri hamjamiyati
maqolalarni
doimiy
ravishda
ishlab
chiqaradi,
tahrir
qiladi
va
yangilaydi. O'Reyliniki Web 2.0/3.0 konferentsiyalari 2004 yildan beri har yili
o'tkazilib kelinmoqda tadbirkorlar, yirik kompaniyalar vakillari, texnologik
mutaxassislar va texnologiya muxbirlari.
Web 2.0/3.0 ning mashhurligini tan oldi 2006 TIME jurnali Yil oda-
mi ( Siz). Anavi, TIME tarkib yaratishda ishtirok etgan foydalanuvchilarning ko'p-
chiligini tanladi ijtimoiy tarmoqlar, bloglar, vikilar va ommaviy axborot vositalari
bilan bo'lishadigan saytlar. Faqatgina web-2.0 saytini o'qish o'rniga, foydalanuvchi
nashr etilgan maqolalarga sharh berish yoki sayt yaratish orqali sayt tarkibiga hissa
qo'shishga taklif qilinadi. foydalanuvchi qayd yozuvi yoki profil saytda ishtirok
etishni kuchaytirishi mumkin. Mavjud bo'lgan ushbu imkoniyatlarga e'tiborni
oshirib, ular foydalanuvchilarni o'zlarining brauzerlariga ko'proq ishonishga
undaydilar foydalanuvchi interfeysi, dasturiy ta'minot ("ilovalar") va fayllarni
saqlash inshootlar. Foydalanuvchilar ma'lumotlarni taqdim etishi va Internet 2.0
saytida ular bilan bo'lishadigan narsalar ustidan bir oz nazoratni amalga oshirishi
12
mumkin. Ushbu saytlar foydalanuvchilarni dasturdan foydalanishda unga qo'shim-
cha qiymat qo'shishga undaydigan "ishtirok etish arxitekturasi" ga ega bo'lishi
mumkin. Foydalanuvchilar o'zlarining tarkiblarini bloglarga, iste'molchilarni
baholash platformalariga (masalan, masalan) yuklash kabi ko'p jihatdan qiymat
qo'shishlari mumkin. Amazon va eBay ), yangiliklar veb-saytlari (masalan,
sharhlar qismida javob berish), ijtimoiy tarmoq xizmatlari, ommaviy axborot
vositalari bilan bo'lishadigan veb-saytlar (masalan, YouTube va Instagram ) va
hamkorlikda yozish loyihalari. Ba'zi olimlar buni ta'kidlaydilar bulutli hisoblash bu
Web 2.0/3.0 / ning misoli, chunki bu shunchaki Internetda hisoblashning na-
tijasidir. Web 2.0/3.0 deyarli barcha foydalanuvchilarga hissa qo'shish uchun bir
xil erkinlikni taqdim etadi. Bu jiddiy bahs-munozaralar va hamkorlik qilish im-
koniyatini ochsa-da, bu holatlarni ko'paytiradi "spam", "trolling", va hatto irqchi
uchun joy yaratishi mumkin nafrat nutqi, kiberhujum va tuhmat. Tovarlarni etkazib
berishda (ya'ni, foydalanuvchi tomonidan yaratilgan veb-saytni yaratishda) o'z
hissasini qo'shmagan guruh a'zolarini imtiyozlarni baham ko'rish (veb-saytdan
foydalanish) imkoniyatidan mahrum qilishning iloji yo'qligi, jiddiy a'zolar ushlab
qolishni afzal ko'rishlari mumkin. ularning sa'y-harakatlari va "bepul sayo-
hat" boshqalarning hissalari bo'yicha. Buning uchun ba'zida nima deyiladi radikal
ishonch veb-sayt rahbariyati tomonidan.Ba'zi veb-saytlar foydalanuvchilarga hissa
qo'shishni talab qiladi foydalanuvchi tomonidan yaratilgan tarkib veb-saytga kirish
huquqiga ega bo'lish, "bepul sayr qilish" ga yo'l qo'ymaslik.
| 