1-LABORATORIYA ISHI.
DISKRET SISTEMALARNI MATLAB DASTURIDA TADQIQ ETISH.
Ishdan maqsad: MATLAB dasturi imkoniyatlari
bilan tanishib chiqish,
Simulink kutubxonasi bloklarini o‘rganish.
MATLAB
— bu vaqt sinovidan o‘tgan matematik hisoblarni
avtomatlashtirish tizimlaridan biridir. MATLAB dasturi - kompyutеrda turli
yo’nalishdagi mexanika, matematika, fizika, muxandislik va boshqaruv masalalarini
yechish,
turli xil mexanik, energetik va dinamik sistemalarni modellashtirish,
loyihalash, tavsiflash va tahlil qilish masalalarining aniq, tеz,
samarali hal etish
uchun mo’ljallangan sistеma va turli xil sohali foydalanuvchilarga mo’ljallangan
dasturlash tilidir.
MATLAB asosan quyidagi vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi:
matematik hisoblashlar;
algoritmlarni yaratish;
modellashtrish;
ma'lumotlarni tahlil, tadqiq qilish va vizuallashtirish;
ilmiy va injenerlik grafikasi;
ilovalarni ishlab chiqish;
grafik ishlanmalarni yaratish va boshqalar.
Matlab tizimini ishga tushirilgandan so‘ng ekranda quyidagi to‘rtta oyna
paydo bo‘ladi:
1.
Command Window (buyruqlar oynasi) – eng ko‘p ishlatiladigan oyna bo‘lib, unda
foydalanuvchining buyruqlari bevosita bajariladi va natijalar keltiriladi.
2.
Command History (buyruqlar tarixi) – foydalanuvchining
barcha buyruqlari
saqlanadi.
3.
Workspace (ishchi fazo) – foydalanuvchi tomonidan buyruqlar oynasiga kiritilgan
barcha o‘zgaruvchilarni aks ettiradi.
4.
Surrent Directory (joriy katalog) – provodnik dasturiga o‘xshash funksiyani
bajaradi.
1-rasm. Matlab dasturining bosh oyna ko’rinishi
Matlab matematik hisoblash tizimida masalalarni yechish tartibi kerakli
buyruqlarni satr ko‘rinishida berish orqali amalga oshiriladi.
Dasturning keyingi
versiyalarida bir necha buyruqlarni menyu qismi yoki uskunalar paneli orqali ham
amalga oshirish mumkin.
Tizimda satrli buyruqlar kiritishning asosiy qoidasi “
>>” katta matematik
ifodalaridan keyin yozishdir. Kiritilgan matematik ifodaning qiymati Enter tugmasi
bosilishi bilan o‘zgaruvchisiga natijaviy qiymat yuklatadi. Tizimda
o‘zgaruvchilarga qiymatlar “
=”tenglik belgisi orqali beriladi.O‘zgaruvchilar sifatida
ixtiyoriy xarfdan foydalanish mumkin. Agar bir
necha ifodadan ketma-ket emas,
umumiy tarzda natija olish kerak bo‘lsa, u holda ifodalardan keyin “
;”nuqtali vergul
qo‘yish kerak.Berilgan matematik ifoda bir satrga sig‘masa keyinga satrga “...” ko‘p
nuqta orqali o‘tish mumkin. Shunda, satrlarni yagona ifoda sifatida aniqlaydi va
bajaradi.
Matlab tizimining yaratilishi professor Klive B.Mouler va MathWorks
firmasi prezidenti Jack Little lar faoliyati bilan bog’liq.
Bir necha yillar Nyu-
Mexiko, Michigan va Stenford universitetlarining matematika kafedrasi va
kompyuter markazlarida ishlagan Klive Mouler keyinchalik faoliyatini MathWorks
firmasida davom ettirgan. 1984-yilda u, Fortran tizimida matritsali hisoblashlar va
chiziqli algabra masalalarini yechish paketlarini yaratish ishlarida qatnashgan va
birinchi marta "MATLAB" atamasini kiritgan.
“MATLAB” so’zi inglizcha “Matrix Laboratory” so’zlarining qisqartirilgan
ifodasidir. Matlab tizimi XX asrning 70-yillarida katta EHMlarda foydalanish uchun
C.B.Moler tomonidan ishlab chiqildi. 80-yillarning boshlarida Jhon Little o’zining
Math Works, Inс. firmasida IBM PC, VAX va Macintosh tipli shaxsiy kompyuterlar
uchun bu tizimni modernizatsiya qildi. MATLAB turli fan va texnika muammolari
masalalarini yechishda boshqa shunga o’xshash
tizimlarga nisbatan yuqori
saviyadagi tizim deb tan olindi.
Modellashtirish vositasi
sifatida
ham kuchli
vosita
hisoblanadi.Dastlab,
MATLAB
paketi
matritsali
hisoblashlar, dasturlar kutubxonasi uchun qulay qobiq sifatida qo’llanilgan bo’lsa,
keyinchalik yuzlab yuqori malakali matematiklar va
injener-texnik dasturchilar
tajribasida, o’ziga xos laboratoriya sharoitida uning imkoniyatlari ancha kengaydi
va hozirga kelib, ilmiy-texnikaviy dasturlash tili sifatida kompyuter algebrasi
tizimlarining ilg’or vakillaridan biriga aylandi.
Matlab tizimi ko’proq qo’llaniladigan soxalar:
matеmatika
va xisoblash;
algoritmlarni qayta ishlash;
xisoblash ekspеrimеnti, modеllashtirish imitatsiyasi, makеtlash bеrilganlarni
taxlil qilish va natijalarni vizuallashtirish ilmiy va muxandislik grafikasi;
amaliyot dasturlarini qayta ishlash;
Matlab - bu shunday intеrfaol (bеvosita) tizimki, undagi asosiy ob'еkt bo’lgan
massivning o’lchamlarini aniq yozish talab qilinmaydi. Bu esa juda ko’p
