|
Markaziy atomga xos bo’lgan koordinatsion sonlar
|
| bet | 3/6 | | Sana | 06.11.2023 | | Hajmi | 1.04 Mb. | | #94657 |
Bog'liq ligandlar 6-MAVZU amaliy, 7 lab (2), джахонгир1, 4-тема ТИЛ ОСИРИУ (3), Mustaqillik yillarida O’zbekiston iqtisodiyotining tarmoqlari tarkibidagi o’zgarishlari, maqola, kiberxavfsizlik-asoslari, Maqola Ped-WPS Office(1), Hayotbek kurs ishi, Electronics for Mechatronic Systems. Lecture-2Markaziy atomga xos bo’lgan koordinatsion sonlar
Davr
lar
|
Markaziy
atomlar
|
Hosil bo’ladigan koordinasion birikmalarda markaziy atomning koordinasion sonlari
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
Tekis kvad.
|
7
|
8
|
9
|
1
2
3
4
5
6
7
|
H-He
Li-Ne
Na-Ar
K-Kr
Rb-Xe
Cs-Rn
Fr-Ku
|
+
+
+
+
+
+
+
|
-
+
+
+
+
+
+
|
-
+
+
+
+
+
+
|
-
-
+
+
+
+
+
|
-
-
+
+
+
+
+
|
-
-
+
+
+
+
+
|
-
-
-
+
+
+
+
|
-
-
-
+
+
+
+
|
-
-
-
-
+
+
+
|
Jadvaldan ko’ramizki, bir davrdan ikkinchi davrga o’tilganda elementlarning koordinatsion soni ortib boradi. Birinchi davr elementlarining koordinatsion soni 2 ga teng. Ikkinchi davr elementlari o’zining bitta s-va uchta p-orbitallar hisobiga qatnasha oladi. Ularning koordinatsion soni 4 ga teng. Uchinchi davr elementlarining atomlariga o’tilganda d-orbitallar ham ishtirok eta olishi sababli ularning koordinatsion soni 6 ga teng bo’lishi mumkin (s, p va d-orbitallar hisobiga), oltinchi va yettinchi davr elementlarining atomlari uchun yuqoriroq qiymatga ega bo’lgan koordinatsion sonlar uchraydi.
Ligandlar sifatida anionlar (F-, OH-, CN-, SCN-, NO2-, CO32-, CrO42- va hokazalar) neytral molekulalar (H2O, NH3, CO, N2, NO, N2H4, NH2-(CH2)2-NH2 va boshqalar) ishtirok etadi. Har bir ligandda bitta yohud bir nechta taqsimlanmagan (erkin) elektron juft bo’ladi.ba’zan tarkibida taqsimlanmagan elektron juftlar bo’lmagan, lekin p-bog’lanishda ishtiroki eta oladigan elektronlari bor molekulalar ham ligandlik rolini bajaradi. Ligandning s- va p-orbitallari bilan markaziy atomdagi bo’sh orbitallar o’zaro ta’sirlanishi natijasida δ-bog’lanish, ligandning p- va d-orbitallari bilan markaziy atomning bo’sh orbitallari orasida π-bog’lanishlar yuzaga chiqadi, (lekin s-va px-orbitallari o’zaro qoplanilaganda har doim δ-bog`lanish hosil bo`ladi). Ligandlarning donorlik xossalari ulardagi s va p-orbitallardagi elektron juftlar hisobiga; akseptorlik xossalari esa, bo’sh p-va d-orbitallar hisobiga amalga oshadi. Quyidagi jadvalda ligandlarning elektron donorlik vazifasini bajaruvchi atomlar ko’rsatilgan.
|
| |
