partiyalarning ma’lumotlarini yashirish orqali amalga oshiriladi.
Blokcheyn texnologiyasi, shuningdek, "aqlli shartnomalar" tuzish imkonini beradi
- shartnomalar, kuzatish va kompyuter dasturi tekshiradi majburiyatlarini bajarish.
Ushbu ikkita texnologiyadan foydalanilganda, shartnomalar shaffof boʻlib, barcha
ishtirokchilar tomonidan boshqariladi va ulardagi ma’lumotlar oʻzgarishsiz qoladi. Aqlli
shartnomalar avtomatik nizolarni hal foydalanish imkonini beradi [5]. Oddiy
kontraktlarni aqlli bilan taqqoslash jadvalda taqdim etiladi.( Jadval 1)
Jadval 1
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ
ISSUE 1
ǀ
2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 136
An’anaviy va aqlli kontraktlarni taqqoslash
Taqqoslash maydoni
An’anaviy shartnoma
Aqlli shartnoma
Operatsiyani bajarish
muddati
1-3 kun
Daqiqa
Pul mablagʻlarini oʻtkazish
Qoʻlda
Avtomatik
Qiymati
Qimmat
Juda arzon
Mavjudligi
Jismoniy
Virtual
Imzo
Qoʻl bilan
Virtual (raqamli)
Yurist ishtiroki
Zarur
Ehtimol, kerak emas
Xatolar ehtimoli
Bor (Inson omili)
Minimal
Shunday qilib, koʻplab xususiyatlar boʻyicha aqlli shartnoma an’anaviy
kontraktdan ustundir: aqlli shartnoma tezroq, arzonroq, aniqroq va qulayroq, chunki
uning xulosasi va bajarilishi virtual tarzda amalga oshiriladi.
Blokcheyning eng muhim xususiyati-tranzaktsiyalar tizimida haqiqiy
vositachilarning
yoʻqligi,
shuningdek,
tranzaktsiyalarni
tasdiqlaydigan
va
tasdiqlaydigan tartibga solish organiga ehtiyoj yoʻqligi. Bu vositachilik roli tizimi,
matematik algoritm tomonidan amalga oshiriladi, bu tufayli xato qilmaydi. Ushbu
texnologiya logistika kompaniyalari uchun quyidagi afzalliklarni berishi mumkin:
- etkazib berish zanjiri boʻylab mahsulotni kuzatish qobiliyati: ishlab chiqarilgan
joydan oxirgi iste’molchiga;[15]
- barcha ishtirokchilarning roziligisiz etkazib berish jarayonida oʻzgarishlarni
amalga oshirishning iloji yoʻq, shuningdek, kriptografiyadan foydalanish qoʻshimcha
xavfsizlikni ta’minlaydi;
- qoʻlda ishlov berishni avtomatik ravishda almashtirish orqali jarayonni
tezlashtirish;
- yuk va yoʻlovchilarning tartibga solish organlari tomonidan harakatlanishi
toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni kuzatish qobiliyati;
- xaridorlarni soxta boʻlmagan tovarlar va firibgarliklardan himoya qilish;[8]
- yuklarning kelib chiqishi toʻgʻrisida oʻz vaqtida ma’lumot olish, ularning
xususiyatlari va xususiyatlari, shuningdek, bojxona bojlarini oʻz vaqtida toʻlash,
sugʻurta qilish va toʻlash imkoniyatini beruvchi yuklarning holati toʻgʻrisida ma’lumot
olish.
Shunday qilib, ushbu texnologiyani amalga oshirishda tashkilot nafaqat
ishonchlilikni oshirish, yuklarni etkazib berish jarayonida xatolarni minimallashtirish,
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
|
