Ko‘pchilik o'rtada turuvchilar ma’lurn bir paytgacha qisman
tartibga solingan boMadi, toki moddiy ishtirokchilar tanlangunicha.
Bundan keyin logistik kanal logistik zanjirga aylanadi.
Logistik zanjir
— bu chiziqli tartibga solingan logistik
jarayonda ishtirokchilar ko‘pchilik b o lib ,
ular tashqi moddiy
oqimni bir logistik tizimdan ikkinchisiga yetkazish bo'yicha
amallar bajaradilar.
Logistik zanjimi
yana logistik bo‘g‘inlar yig'indisi sifatida
ta’riflash mumkin. Bu bo‘g‘inlar orqali moddiy oqim (asosiy oqim-
larga ajratilib: material, xomashyo va yarimfabrikatlar yetkazib
berish; mahsulot va xomashyoni saqlash; taqsimot) harakati a nadi.
Logistik tizimning har xil operatsiya va
element darajalarini tahlil
qilish asosida u
makrologistika, mezologistika va mikrologistikaga
ajratiladi.
Logistik zanjirning asosiy bo‘g‘inlari bo‘lib quyidagilar hisob
lanadi:
— material yetkazib beruvchilar;
— omborxonalar;
— transport;
— taqsimot markazlari;
— mahsulot
ishlab chiqaruvchilar;
— mahsulot iste’molchilari.
Logistik tizim.
Logistik tizim u yoki bu logistik funksiyalami
amalga oshiruvchi, teskari aloqaga ega bo'lgan oddiy tizimdan
iborat. U, asosan, bir nechta tizim ostilardan tashkil topadi va
tashqi muhit bilan rivojlangan aloqalarga ega boiadi.
Logistik
tizimlar
mikro, mezo va makrologistik
tizimlarga
boMinadi.
Makrologistik tizim
— bu mamlakatning har xil mintaqalarida
yoki har xil mamlakatlarda joylashgan sanoat korxonalari va tashki-
lotlarini, turli xil sohalarda ish yurituvchi vositachi,
savdo va
transport tashkilotlarini qamrab oluvchi moddiy oqimlarni bosh
qarish tizimidir. Makrologistik tizim mintaqa, mamlakat yoki
mamlakatlar guruhi iqtisodiyotining infrastrukturasini tashkil etadi.
Makrologistika darajasida logistik tizim larning uchta turi
ajratiladi:
13
—
to'g'ri aloqali
— moddiy oqimni iste’molchigacha yetkazib
berish to ‘g‘ri xo‘jalik aloqalari
asosida amalga oshiriladi;
—
eshelonlashtirilgan —
bunday tizimlarda moddiy oqim ishlab
chiqaruvchidan iste’molchiga yetib borgunicha karnida bitta
vositachi korxonadan o'tadi.
—
egiluvchan —
bunday hollarda moddiy oqimni iste’mol
chigacha yetkazib berish ham to ‘g‘ri aloqalar, ham vositachi korxo
nalar orqaii amalga oshiriladi. Masalan, ehtiyot qismlari bilan
ta’minlash: kam talab etiladigan qismlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri
markaziy
omborxonadan qabul qiluvchiga borib tushuriladi, standart qismlar
esa vositachi korxonalar omboridan tushuriladi.
Mezologistika —
tarmoqning bir necha korxonasini bir tizimga
integratsiya qilish sohasi.
Mikrologistik tizimlar makrologistik tizimlarning strukturaviy
tashkil
etuvchilari, ichki ishlab chiqaruvchi logistik tizimlarning
sinflaridir, ularning tarkibiga bir butun infrastruktura bilan birlash-
tirilgan ishlab chiqarishning texnologik bog‘lovchilari kiradi (ishlab
chiqarish va savdo korxonalari, territorial (hududiy) ishlab chiqa
ruvchi komplekslar).
Mikrologistika — lokal masaialarni alohida bo’g'in va logistika
elementlari darajasida, moddiy va axborot
oqimlarini ichki ishlab
chiqarish darajasida hal etadi. Bu korxona ichida amalga
oshiriladi.
