• moliyaviy xavf-xatarlar qisqaradi;
• om bor hu d u d id an foydalanishga o ‘zgartirishlar kiritish
mumkin (ijara m aydonini va m uddatini o ‘zgartirish imkoni);
• om borni muvofiq darajada ushlab
turishga va zaxiralar
saqlanishiga m as’uliyat pasayadi.
Omborlar sonini aniqlash va omborlar tarmoqlarini jo y
lashtirish. O m borlam ing hududiy joylashuvi va ularning soni
m oddiy oqim ning quvvati, bozordagi talab, sotuv hududining
oMchami va unda iste’m olchilarning joylanishi,
yetkazib beruv-
chilar bilan iste’molchilarning rag'batlari bilan belgilanadi. 0 ‘z
m ahsulotlarini bitta yoki bir nechta yaqin joylashgan hududlarga
sotish bilan cheklangan kichik va o ‘rta korxonalar, odatda, bitta
om borga ega. O m borlar sonini oshirish om bor tarm oqlarini
joylashtirishga ketadigan um um iy xarajatlarning o'zgarishi bilan
bog‘liq.
Tizim da om borlar soni oshganda om bordan iste’m olchiga
tovarni yetkazib berish bo‘yicha transport xarajatlari va qo ‘ldan
boy berilgan sotuvlar bo‘yicha
xarajatlar kamayadi; ayni paytda,
zaxiralarga qo‘yilgan kapital foizi oshishi sababli om borlam i ushlab
turish va zaxiralarni saqlash xarajatlari oshib ketadi. Omborxo-
nalarning iloji boricha iste’m olchilarga yaqinlashishi uiarning
talablari o ‘zgarishiga aniq va to ‘g‘ri m unosabat bildirishga imkon
beradi, bu esa qo'ldan boy berilgan sotuvlar bo ‘yicha xarajatlarni
kamaytirishga yordam beradi.
Omborlar soni
haqida qaror qabul qilinganda, korxona tovar
aylanishi bilan bog‘liq umumiy xarajatlar miqdorini kamaytirish
sharoitlaridan kelib chiqishi kerak.
A m alda om b o rlar tarm o q larin i shakllantirish va joylash-
tirishning ikki yo‘lidan foydalaniladi — om borlam ing m arkaz-
lashtirilgan tizimi va markazlashtirilgan tizimdan markazlashmagan
tizimga o ‘tkazilishi (demarkazlashtirilgan).
Omborga joylashtirishning markazlashtirilgan
tizimi zaxiraning
asosiy qismi to ‘planadigan bitta yirik markaziy om bom i va sotuv
hududlarida joylashgan om borxona filiallarini (umumiy om bor-
xonalar shular jumlasidan) o ‘z ichiga oladi. Demarkazlashtirilgan
tizimda zaxiraning asosiy qismi iste’molchilarga bevosita yaqin
140
b o lg a n turii hududlarda bo ‘lib-bo‘lib joylashtirilgan om borlar
tarmoqlarida to'planadi.
O m borlarning bunday chizm a bo'yicha joylashuvidan taq
simlash tizimida foydalanish maqsadga muvofiq b o ‘ladi.
chunki
bunda kichik to ‘plam larga buyurtm a beradigan, lekin tez-tez
yetkazib berilishini talab etadigan chakana savdo asosiy mijoz
hisoblanadi.
