Rivojlanish, avj olish fazasida
inson omili asosiy o‘rinni egaliaydi.
Statistik ma’lumotlar 60% dan ortiq avariyalar inson xatosi tufayli ro‘y
berganligini ko'rsatadi.
Eng yuqori darajadagi fazada esa odamlar va atrof muhitga xavf
solib turgan modda yoki energiyaning ozod bo‘lishi, ya’ni FV kuzatiladi.
FVning o‘ziga xosligi shundaki, u zanjirsimon xususiyatga ega. Unda
energiya to‘la, zaharli va biologik komponentlarning qo‘shilib ketishi
tufayli uning rivojlanishi ko‘p martalab ortib ketadi.
Pasayish, o‘tish
fazasi
vaqt bo'yicha xavf manbayini jilovlab olish davridan boshlab to
uning oqibatini bevosita va bilvosita bartaraf qilguncha ketgan vaqtdir.
Bu
fazaning davomiyligi yillar, gohida 10 yillar davom etishi mumkin.
FVlarning shikastlanish sabab-oqibat zanjirini konkret sharoitda bilish,
bunday vaziyatning oldini olish ehtimolini oshiradi va oqibatlarini tezroq
tugatishga yordam beradi.
5.4. Fuqarolar muhofazasining vazifalari
Fuqarolar muhofazasi davlat tizimlari
— harbiy davrda ham, tinchlik
davrda ham yuzaga keladigan xavflardan aholini, hududlami,
moddiy
boyliklarai muhofaza qilishda muhim vazifalarni bajaradi. Bunday keng
qamrovli vazifalar to‘g‘risida 0 ‘zbekiston Respublikasining 1999-yilda
«Aholi va hududlami tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda
vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida»gi hamda 2000-yilda «Fuqaro
muhofazasi to‘g‘risida»gi qabul qilingan qonunlarida o‘z aksini topgan.
Ushbu huquqiy hujjatlarda fuqaro muhofazasi sohasidagi asosiy
vazifalami, ulami amalga oshirishning huquqiy asoslarini,
davlat
organlarining, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning vakolatlarini
hamda fuqaro muhofazasi kuchlari va vositalarini ham belgilab bergan.
Fuqaro muhofazasining asosiy vazifalari quyidagi yo‘nalishdagi tadbirlar
majmuasidan iborat:
1. Aholini, hududlami va moddiy boyliklami favqulodda vaziyatlar
oqibatidan (dushmanning
heirbiy harakatlaridan, tabiiy ofat, avariya va
halokatlardan) muhofaza qilish.
2. Har qanday favqulodda vaziyatlarda xalq xo‘jaligi tarmoqlarining,
obyektlaming barqarorligini ta’minlash yuzasidan tadbirlar kompleksini
o‘tkazish.
3. Fuqaro muhofazasi kuch va vositalarining shayligini ta’minlash.
78
4. Qutqaruv va boshqa kechiktirib boim aydigan ishlami oikazish.
5. Favqulodda vaziyatlar
davlat tizimi rahbarlarini, mutaxassislarini
va fuqaro muhofazasi kuchlarini fuqaro muhofazasiga tayyorlash hamda
oddiy aholini himoyalanish qoidalariga o'rgatish.
Bunday yo‘nalishdagi vazifalarning har birini bajarish uchun bir qator
tadbirlami amalga oshirish orqaligina maqsadga erishiladi. Jumladan,
fuqaro muhofazasining harbiy davrdagi vazifalari quyidagilardan iborat:
aholi va obyektlarni harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu
harakatlar oqibatida yuzaga keladigan xavflardan
himoyalash harakatlari
va usullariga tayyorlash;
boshqaruv, xabar berish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, rivojlantirish
va doimiy shay holatda saqlab turish;
xalq xo‘jaligi obyektlarining barqaror ishlashini ta’minlash yuzasidan
tadbirlar kompleksini oikazish;
aholining moddiy va madaniy boyliklarini xavfsiz joylarga evakuatsiya
qilish;
fuqaro muhofazasi harbiy tizimlari shayligini ta’minlash;
aholini umumiy va shaxsiy saqlovchi vositalar bilan ta’minlash
tadbirlarini oikazish;
aholining harbiy davrdagi hayot faoliyatini ta’minlash;
radiatsiyaviy, kimyoviy va biologik vaziyat
ustidan kuzatish hamda
laboratoriya nazorati olib borish;
qutqaruv va boshqa kechiktirib boim aydigan ishlami oikazish;
harbiy davrlarda ham zarar ko‘rgan hududlarda jamoat tartibini y o ig a
qo‘yish va saqlab turish;
aholini va hududlami muhofaza qilish yuzasidan boshqa tadbirlarni
amalga oshirish.
Shulardan kelib chiqib bunday tadbirlarni
muvaffaqiyatli olib bormay
turib zararlangan hududlarda, obyektlarda aholining hayot faoliyati
xavfsizligini ta’minlab boim aydi.
