|
Magnit materiallar
|
| bet | 2/6 | | Sana | 08.02.2023 | | Hajmi | 165.5 Kb. | | #41493 |
Bog'liq Magnit materiallar Mavzu Statik aniq tekis fermalarni harakatlanuvchi Yuklar ta\'si, Mustaqil ish birinchi kurslar uchun (1), Kompyuterning yaratilish tarixi, noorganik moddalar kim tex.dastur, 4-mavzu. Mustaqil o‘zbekiston respublikasining tashkil topishi v, Q6Ge0Upn9jy3Qs1ToakmbBmUxHWCTln5LRSHK0YE, alpha, Kichik biznesni moliyaslashtirishning o\'ziga xos xususiyatlari, SENARIYSI, A.S.Ekzyuperi. Kichkina Shahzoda, îáΦ¿¡á σá¼ ¼Ñσá¡¿º¼½Ñα »á¡¿¡Ñ¡ 100 ß«αáπ QQ, Abduraximova Jumagul, Xoldarova Gulchexraxon QosimjonovnaB' (H j) (H xH) H (1 x) ' H,
bunda: ’ = 0 (1+x) – magnit materialining magnit singdiruvchanligi.
Magnit materiali sifatini aniqlashda nisbiy magnit singdiruvchanlik kattaligidan foydalaniladi:
0
' / 1 x
Magnit singdiruvchanlik chulg’amga magnit o’zak kiritilganda magnit oqimining ko’payishini bildiradi. Bu yuksalish bir necha o’n ming martagacha ortadi.
Uzunligi L, kesim yuzasi S bo’lgan o’zakning magnit qarshiligi quyidagicha aniqlanadi:
0
R L / 'S L / S.
Shunday qilib, g’altakka o’zak kiritilishi natijasida magnit qarshiligi ga bog’liq ravishda kamayadi.
Magnit singdiruvchanligi bo’yicha barcha qattiq jismlar sust (diamagnit 1, paramagnit 1) va kuchli magnit materiallarga (ferromagnit 1) bo’linadi. Magnit materiallari sifatida kuchli magnit materiallar qabul qilinib, ular magnit maydon kuchlanganligiga kuchli ravishda bog’liq bo’ladi. Magnit induksiyasi B va magnit maydon kuchlanganligi H o’rtasidagi bog’liqlik B=f(H) magnit materialining magnitlanish egri chizig’i deb ataladi. Bunda magnit materiali H=HT qiymatda to’yinadi.
Magnit singdiruvchanlikning haroratga qarab o’zgarishi magnit singdiruvchanlikning harorat koeffitsienti bilan aniqlanadi:
TKr
r
(1/ rt)(dr / dt).
Agar ferromagnit tashqi magnit maydoni ta’sirida asta-sekin magnitlansa va ma’lum qiymatdan so’ng maydon kuchlanganligi pasaytira borilsa, induksiya ham kamaya boradi. Lekin bu kamayishi asosiy chiziq bo’ylab emas, balki ma’lum kechikish bilan (gisterizis hodisasi tufayli) ro’y beradi. Maydon kuchlanganligi teskari yo’nalishda oshirilganda material magnitsizlanishi, o’ta magnitlanishi mumkin va magnit maydon yo’nalishi yana o’zgartirilsa, induksiya yana asl holatiga qaytadi, ya’ni gisterizis halqasi paydo bo’ladi.
Magnit materiali bo’lmaganda o’ramlari soni n ta bo’lgan sim chulg’amidan tok o’tkazish orqali magnit oqimi hosil qilish mumkin. Agar o’ramdagi simning kesim yuzasi S, chulg’am uzunligi L bo’lsa, magnit oqimi F quyidagicha aniqlanadi:
F 0 njS / L
yoki boshqacha ko’rinishda:
F F / RVb,
bunda: F – magnit yurituvchi kuch, A; R= L/ 0 S – magnit qarshilik, Gn -1.
Magnit oqimining zichligi yoki magnit induksiyasi:
0
B F / S HVb / m2.
Magnit materiali uchun chizilgan B=f(H) xarakteristikadan foydalanib, magnit singdiruvchanlik r ning magnit maydon kuchlanganligi (H) ga bo’lgan bog’liqligi aniqlanadi.
Agar magnit maydon kuchlanganligi va magnit induksiyalari nolga teng bo’lsa, ularning nisbati mavhum bo’lib qoladi. Tajribadan aniqlanishicha, kuchsiz magnit maydonida r qiymati ma’lum boshlang’ich singdiruvchanlik rb ga intiladi. Magnit maydonining ma’lum qiymatida magnit singdiruvchanlik (rmax) o’zining yuqori qiymatiga erishadi. Maydon kuchlanganligi yanada oshirilsa, magnit materialining qiymati pasaya boradi.
Demak, magnit materialida magnit singdiruvchanlik o’zining aniq bir qiymatiga ega bo’lmay, balki magnit maydon kuchlanganligiga juda ham bog’liq ekan. Shu sababli, magnit materialining r qiymati keltirilganda magnit maydon kuchlanganligi (H) ham ko’rsatilishi shart.
Magnit maydon kuchlanganligi o’zining Hm qiymatidan kamaytirilsa, (induksiya Bm gacha), gisterezis hodisasi kuzatiladi, ya’ni magnit induksiyasining kechikishi maydon kuchlanganligining o’zgarishiga bog’liq bo’ladi. Maydon kuchlanganligi nolga teng bo’lganida magnit induksiyasi qandaydir qoldiqqa ega bo’lib, u induksiya qoldig’i (Br) deyiladi. Induksiya qoldig’iga magnit maydon kuchlanganligining teskari yo’nalishida, unung Hc=0 qiymatida erishiladi, bunda Hc koersitiv kuch deb ataladi.
Agar xarakteristikada maydon kuchlanganligi – Hmax qiymatidan + Hmax qiymatigacha qaytarilsa, magnit maydonining gisterezis halqasi kelib chiqadi. Gisterezis hodisasida atomlarining o’z o’qi atrofida aylanishi natijasida materialda ichki ishqalanish sodir bo’ladi. Bu hodisa, gisterizisda sodir bo’luvchi energiya isrofi deb ataladi. Ferromagnitiklarning o’zgaruvchan magnit maydonida qayta magnitlanishi issiqlik energiyasi isrof bo’ladi. Magnit materiali massasida
induksiyalangan quyuq tok dielektrik isroflarni keltirib chiqaradi. Quyuq tokda sodir bo’ladigan isroflar ferromagnetikning elektr qarshiligiga bog’liq magnit materialidagi umumiy energiya isrofi quyidagicha aniqlanadi:
Pm Ph Pi .
Kuchsiz toklar sohasida quyidagi qiymatdan foydalaniladi:
Q L / r,
bunda: - burchak chastota, Gs; L – chulg’am induktivligi, Gn; r-o’zakdagi ekvivalent qarshilik, Om.
Magnit materialidagi energiya isrofining qiymati B=f(H) xarakteristikasidagi gisterezis halqa yuzasi bilan aniqlanadi. Magnit materialidagi energiya isrofi chastota ortishi bilan keskin ko’payadi. Bu esa yuqori chastotaga mo’ljallangan magnit materiallari ishlab chiqarishda katta qiyinchiliklar tug’diradi. Pm ni kamaytirish maqsadida qiymati yuqori bo’lgan magnit materiallar qo’llaniladi. Magnit materialining asosiy xarakteristikasini ifodalovchi r qiymati maydon kuchlanganligiga bog’liq bo’lib, material qizishi natijasida bu qiymat keskin kamayadi. Kyuri nuqtasida material o’zining ferromagnitlik xossasini yo’qotadi
r0. Bundan tashqari, chastota ortishi natijasida materialda sodir bo’ladigan quyun toki hisobiga magnitsizlanish ro’y beradi.
Ferromagnit turkumdagi asosiy materiallarning magnit xususiyatlari 18- jadvalda keltirilgan.
1-jadval
Meta ll
|
max
|
0jmax,
Bb/m2
|
Hc,A/m
|
Br,B0/ m2
|
Kyuri nuqtasi
, C
|
Temi
|
10000-
|
2,163
|
0,0015-
|
1,1
|
787
|
r
|
15000
|
|
0,004
|
|
|
Nikel
|
1120
|
0,64
|
0,012
|
0,33
|
358
|
Koba
lt
|
174
|
1,77
|
0,10
|
0,34
|
1115
|
|
| |
