– rasm. 9.2 – rasm.
Bunda o’lchanadigan tok I yo’lida tarmoq hosil bo’ladi: bitta tarmoqning qarshiligi Rsh bo’lgan shunt, ikkinchi tarmoqni esa qarshiligi Ro’ bol’gan o’lchash mexanizmining g’altagi hosil qiladi va tarmoqlar o’rtasida tok ularning qarshiligiga teskari proporsional ravishda taqsimlanadi.
Io` m
Ish
Rsh Ro` m
; yoki bu ifodani quyidagicha yozsak,
(nIo’m – Io’m)Rsh=Io’mRo’m.
U holda, shuntning zarur qarshiligi
n – shuntlash koeffitsiyenti deyiladi.
Rsh
Ro`m
n 1
ga teng bo’ladi va bu yerda
Shuntning to’rtta qismasi bo’lib, ikkitasi tok qismasi deyilib, shuntni o’lchanadigan tok zanjiriga ulash uchun, qolgan ikkitasi potensial qismasi bo’lib, o’lchash mexanizmi tarmog’iga ulash uchun xizmat qiladi. To’rtta qisma
kontaktlar o’tish qarshiliklarining shunt va o’lchash mexanizmi o’rtasida tokning taqsimlanishiga ta’sirini yo’qotish uchun zarur. Shunt temperatura kengayish koeffitsiyenti juda kichik bo’lgan mahsus qotishma – manganindan tayyorlanadi.
Q’oshimcha rezistorlar – nominal kuchlanishda vol’tmetr tokini uning nominal qiymatigacha Iv nom cheklash uchun xizmat qiladi. (9.2 - rasm). Vol’tmetr o’lchash mexanizmining chulg’ami asbobning ko’rsatkichi butun shkala bo’yicha og’adigan tokka nisbatan xisoblanadi. Bu tok vol’tmetrlarda juda kichik (tahminan 0.1?50 mA) bo’ladi. O’lchash mexanizmi mis chulg’amining qarshiligi Rv nisbatan
katta emas, u qo’shimcha resistor qarshiligi bilan
Ivnom
Unom
Rv Rк
bo’lguncha
ko’tariladi va qo’shimcha rezistorning zarur qarshiligi Rq=Rv(m-1) bo’ladi.
Qo’shimcha rezistorlar manganin yoki konstantadan tayyorlanadi. Bu esa butun o’lchash zanjirining qarshilig o’zgarmas bo’lishi, temperatura va o’zgaruvchan tok chastotasiga bog’liq bo’lmasligini ta’minlashi zarur.
Qo’shimcha rezistorlar bilan vol’tmetrlar va fazometrlarning kuchlanish zanjirlari, chastotomerlar kabi asboblar ta’minlanadi.
O’zgaruvchan tok qurilmalarida yuqori kuchlanishlarda vol’tmetrlar va o’lchash asboblarining kuchlanish zanjirlari kuchlanishni o’lchash transformatrlari orqali ulanadi.
| 