Marketing elementlari tarkibi va marketing-miks tushunchasi
Marketing mix Сиртқи муҳр, РАСМИЙ ҲУЖЖАТЛАР-Хат, JUMAQULOV MEHRIDDIN MALAKAVIY AMALIYOT, Мал амалиёт ишлари ва уларни баж бўйича Методик кўрсатма2023, barcha sirlar, sir, event-marketing-premiumnyh-tovarov-na-primere-sovremennogo-rossiyskogo-art-rynka, event-marketing-premiumnyh-tovarov-na-primere-sovremennogo-rossiyskogo-art-rynka, • Bozor kon’yunkturasi haqida tushuncha, g\'azallar, Документ Microsoft Word, 1212, amaliy ishlanma, 4-kurs mavzular umumiy kurs ishi
Marketing tuzilmasi. Tovar, uning narxi, sotish joyi va tovarni harakatlantirish haqidagi to‘g‘ri, oqilona qarorlar marketing unsurlarining ehti- yojlariga maksimal tarzda muvofiq bo‘lgan birikmasini tashkil qiladi. Tovar. Tadbirkorning marketing sohasidagi birinchi vazifasi qanday tovarlar yoki xizmatlar iste’molchini jalb qilishi, uning ehtiyoj va talablari (so‘rovlari)ni aniqlash, keyin esa ularni tegishli tovarlarga joriy qilishdan iboratdir. Jamiyatdagi o‘zga- rishlar tendensiyasi ko‘pchilik hollarda iste’molchi sotib olishni istagan tovarlarni aniqlashga kalit topib, yo‘l ochib beradilar. Masalan, aholi farovonligi o‘sishi uzoq muddat foydalaniladigan tovarlar (televizorlar, avtomobil va boshq.)ga talabning o‘sishiga olib keladi. Narx. Asosiy qarorlar, aynan qaysi tovarlarni ishlab chiqa- rish haqidagi qarorlarni qabul qilib bo‘lgach, kompaniya baho- lar to‘g‘risidagi masalani ham hal qilishi kerak. Ba’zida past baholar foydani maksimal (eng ko‘p) qilish imkonini beradi. O‘rin. Marketingning uchinchi unsuri o‘rin (yoki taqsim- lash) ya’ni tovarni iste’molchilarga sotish kanallari hisoblanadi. Harakatlantirish (o‘tkazish). Ko‘pchilik hollarda kompaniya qabul qilgan eng muhim qarori bo‘lajak xaridorlarini o‘z mah- sulotlari (tovarlari) haqida qanday xabardor qilish to‘g‘risidagisi bo‘lib chiqadi. Imkoniyatlar ko‘p va to‘lov marketingning muvaffaqiyatini belgilab borishi mumkin. Ayrim kompaniyalar asosiy kuchni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotishga yo‘naltirishib, mab- lag‘ning katta qismini savdo agentlarini o‘qitish va xizmatlariga haq to‘lashga sarflaydi. Boshqalar esa o‘z tovarlarini harakat- lantirish (o‘tkazish) uchun asosan reklamadan foydalanadilar. Marketingni rejalashtirish. Marketingni strategik rejalashtirish kompaniyaning bozor imkoniyatlarini tadqiq qilish, resurslarni bu imkoniyatlardan maksimal foydalanish uchun taqsimlash va kompaniyaning bozor va moliyaviy faoliyati natijalarini bashorat qilishni o‘z ichiga oladi. (9-rasm) Marketing faoliyatini rejalashtirish jarayoni Tashqi muhit tahlili Maqsadlarni aniqlash Ichki resurslarni baholash Strategiyani ishlab chiqish ^ ^ ^ 9-rasm. Marketingni rejalashtirish jarayoni tashqi muhitni tahlil qil- ishdan boshlanadi. Tashqi muhitning tahlili. Joriy iqtisodiy vaziyat ijtimoiy tendensiyalar, texnologiya, raqobat, huquqiy iqlim (vaziyat, ahvol) va tabiiy muhit — bularning bari firmaning marketing strategiyasini tanlashiga jid- diy ta’sir ko‘rsatadilar. Iqtisodiy omillar. Marketing bo‘yicha mutaxassislar yalpi milliy mahsulot, foiz stavkalari, inflyatsiya, ishsizlik, shaxsiy foyda, jamg‘armalar me’yori kabi asos yaratuvchi omillarning ahamiyatini juda yaxshi tushunadilar. Og‘ir vaqtlarda iste’molchilar qimmat tovarlar, masalan, maishiy elektr uskunalar, avtomashinalar va uylarni sotib olishni boshqa vaqtga qoldiradilar. Ular sayohat, ko‘ngilochar tadbirlar va dabdaba predmetlariga ketayotgan xarajatlarni qisqartiradilar. Va aksincha, yaxshi paytlarda iste’- molchilar hamyonlarini ochib, o‘zlarining qimmatbaho tovarlar va xizmatlarga bo‘lgan, orqaga surilgan talablarini qondiradilar. Bu tendensiyalardan xabardor bo‘lgan, bilgan marketing bo‘yicha mutaxassislar firmaning moddiy texnik zaxiralarini ular bilgan muvofiq holga keltirib qo‘yishlari va xaridorlarning kay- fiyatiga to‘g‘ri javob berish uchun marketing unsurlari bilan manipulyatsiya qilishlari mumkin. Masalan, iqtisodiy pasayish davrida firma narxlarni tushurishi va xaridorlarni jalb etish uchun imtiyozli sharoitlarda kreditlar taklif qilishi mumkin. Ijtimoiy tendensiyalar. Reja tuzuvchilar xaridorlarining qadriyatlar haqidagi tasavvurlaridagi o‘zgarishlarni aniqlash uchun shuningdek, ijti- moiy va madaniy vaziyatni ham o‘rganadilar. Agar ijtimoiy ten- densiyalar ushbu tovarning keng tarqalishiga to‘sqinlik qiladigan bo‘lsa, ishlab chiqaruvchi iste’molchilarni uning afzalliklariga amin qilishga intilib, reklama xarajatlarini kengaytirishi kerak bo‘ladi. Texnologiya — bu ikki tomoni o‘tkir qurol, u tavakkalni xavfni oshirishga qodir bo‘lganidek, xuddi shuningdek, qulay imkoniyatlar ham taqdim etishi mumkin. U o‘zgarganida faqat marketing siyosatini qayta ko‘rib chiqibgina raqobatchilarga qarshi tura olish, bozorning yangi segmentlarini egallab, sifati jihatidan yangi tovarlar yaratish mumkin. Raqobat — har qanday marketing rejasi raqobat vaziyatini hisobga olishi lozim. Huquqiy iqlim. Marketing bo‘yicha mutaxassislar huquqiy iqlim (vaziyat) dagi o‘zgarishlarga ham xuddi shunday javob berishlari kerak. Qonunchilik doimiy rivojlanishda va kompaniya hamda fir- malar, agar bozorda o‘z joylarini saqlab qolishni istasalar, bu o‘zgarishlarga sezgirlik bilan javob berishlari kerak. Tabiiy muhit. Marketing bo‘yicha mutaxassislar, shuningdek, faqat siyosiy vaziyatdagi o‘zgarishlarnigina emas tabiatdagi o‘zgarishlarni ham hisobga olishlari kerak. Xomashyo jo‘natishdagi uzulishlar hatto eng batafsil, sinchiklab tuzilgan marketing rejalarini ham buzib yuborishi mumkin. Masalan, qirg‘oqchilik bug‘doy, jo‘xorining hosiliga katta zarar yetkazishi mumkin. Buning natijasida oziq- ovqat sanoatining ko‘plab kompaniyalari uchun zarur bo‘lgan xomashyoning bahosi sakrab ketadi. Garchi tabiiy hodisalarni oldindan aytish imkoni yo‘q bo‘lsa-da, kompaniyalar bunday holatlarda tegishli choralar ko‘rishga tayyor bo‘lishlari kerak. Mustaqil bajarish uchun 1-topshiriq Tashqi muhit haqidagi axborot bilan ishlash Tashqi muhitdagi o‘zgarishlarni kuzatish xavfni yoki tezkor chora ko‘rish uchun imkoniyatlarni o‘z vaqtida aniqlash uchun amalga oshiriladi.
Iqtisodiy; Demografik; Ijtimoiy-madaniy; Huquqiy; Tabiiy-iqlimiy; Siyosiy; Boshqa; Aniq tovar va tanlangan yo‘nalishda resurslarni konsentrat- siya qilish bo‘yicha tadbirlarni tashqi muhitning ta’siri darajasi- ni hisobga olmay va baholamay rejalashtirishning oqibatlari qan- day bo‘lishi mumkin? Maqsadlarni belgilash. Tashqi muhit haqida umumiy tasavvur olinganidan so‘ng navbatdagi qadam sifatida marketingning maqsadlarini ishlab chiqish kerak. Bu global maqsadlar firmaning kelajakdagi aniq vazifalar, aynan esa sotish hajmi, rentabellik, investitsiyalardan olina- digan foyda, tadqiqotlar, ishlanmalar va hokazolarni aniqlab beradi. Marketingning maqsadlari tashkilotning maqsadlariga bog‘liqdir. Odatda, ular tovarlarning aniq assortimenti bo‘yicha sotish hajmining istiqbolli o‘sish darajasini, sotish hududi yoki iste’molchilar guruhini belgilab beradilar. Ko‘pincha ular fir- maning bozor ulushini, ya’ni bozorning foizlarda ifodalangan va firma qamrab olgan qismini oshirishga qaratiladi. Bozor ulushi — bir tarmoqdagi sotish (savdo)ning umumiy hajmining ushbu firma xizmat ko‘rsatayotgan kompaniyaga to‘g‘ri keladigan qismi, ulushi bo‘lib, u foizlarda ifodalanadi. Ba’zi istesnolarni hisobga olmaganda, eng katta bozor ulushiga ega bo‘lgan kompaniyalar odatda, tarmoqdagi eng kuchli raqo- batchi hisoblanadi, chunki katta hajmdagi savdo faoliyati miqyoslaridan kelib chiquvchi tejashga va xarajatlarning kamaytirishga yordam beradi. Ichki resurslarni baholash. Turli xildagi marketing strategiyalari turli moliyaviy resurslar, ishlab chiqarish quvvatlari, taqsimlash kanallari, tovarni sotish va harakatlantirishning turlicha bo‘lishini talab qiladi. Masalan, ishlab chiqarish xarajatlari past bo‘lgan korxo- nalar narxlar raqobatiga kirishayotganida ishlab chiqarish xara- jatlari yuqori bo‘lgan raqibiga qaraganda yaxshiroq holatda bo‘lsa, taqsimlash kanallarining keng tarmog‘iga egalik qiladigan kompaniya esa tovarlarni reklama vositasida harakatlantirishda tabiiy ustunlikka ega bo‘ladi. Strategiyani ishlab chiqish. Firmaning tashqi va ichki holatini o‘rganib chiqib, reja tuzuvchi tashkilotning marketing maqsadlariga mos keluvchi strategiyani tanlashi mumkin. Umuman aytganda, to‘g‘ri strate- giyani tanlash firmaning bozordagi nisbiy mavqeyiga bog‘liqdir. Tarmoqda hukmron mavqeyini egallab turgan firma ustunlik- larga ega bo‘ladi. Raqobatchilarga qaraganda unga mahsulotlarini sotish hajmini oshirish usullarini topish osonroq — bu bozordagi keskin kurash sabablaridan birining o‘zginasidir. Muvaffa- qiyatning garovi — firmaning kuchli tomonini maksimal daraja- gacha rivojlantirish va raqibning zaifliligidan foyda ola bilish- dadir. Yetakchining imkoniyatlari. «Ay-Bi-Em», «Proktor end Gembel», «Koka-kola» kabi fir- malar egallab turgan yetakchilik mavqeyilarini saqlab qolishga qaratilgan umumiy bosh maqsadga egadirlar. Ular bunga ikkita yo‘l: hujum qilayotganlardan himoyalanish yoki o‘z ustunlikla- rini kuchaytirish bilan erishishga intilmoqdalar. Download 0.71 Mb.
|
Bosh sahifa
Aloqalar Bosh sahifa Marketing elementlari tarkibi va marketing-miks tushunchasi
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||