Ma`ruza №4.
Elektr iste’molchilarni guruhlash va ularning xarakteristikasi. Elektr
iste’molchilarni ish rejimlari va kategoriyalari.
Reja:
1. Elektr iste`molchilarning turlarga bo`linishi.
2. Elektr iste`molchilarni guruhlash.
3. Elektr iste’molchilarni ish rejimlari va kategoriyalari.
Tayanch iboralar. Elektr iste`molchi
chastota, kuchlanish, quvvat,
tok turi,
iste`molchilarning sinflari, elektr ta`minoti ishonchliligi.
Elektr iste`molchi deb elektr energiyasini energiyaning boshqa turlariga,
masalan,
mexanik energiya, issiqlik yoki yoritish energiyasiga aylantiruvchi
barcha uskuna, asbob va qurilmalarga deyiladi.
Elektr iste`molchilar kuchlanishi, chastotasi yoki fazalar soni va ko`rsatgichlari
bilan aylantiriladi.
Sanoat
korxonalari, qurilish, qishloq xo`jaligi va uy ro`zg’orning
elektr
iste`molchilari quyidagi turlarga bo`linadi:
1. Uch fazali kuchlanishi 1000 v gacha chastotasi f=50 Gts li iste`molchilar.
Iste`molchilarning bu turi eng katta sinfni tashkil etadi. Masalan, tokar dastgoxi,
ip yigiruv dastgoxi va umuman barcha sohalarga texnologik dastgoxlar, ya`ni
ishlab chiqarishni ta`minlovchi dastgoxlar, aynan shu turga kiradi va uch fazali
asinxron motorlar bilan jixozlangan.
2. Uch fazali, kuchlanishi 1000 v katta bo`lgan chastotasi –50 Gts iste`molchilar,
masalan, quvvati P=350 kVt dan oshiq asinxron motorlari 6
kVt kuchlanishda
bajariladi.
3. Bir fazali kuchlanish chastotasi f=50 Gts iste`molchilar. Bu asosan uy-
ro`zg’orda ishlatiladigan iste`molchilar: sovitgichning,
kir yuvish mashinasi va
ikqilamchi zanjirlar, ya`ni avtomatika, signalizatsiya va tibbiyot qurilmalari.
4. O`zgarmas tok iste`molchilari: Asosan shahar elektr transporti (metro,
tramvay, trolleybus) elektroliz qurilmalari,
avtomatika va telemexanika
qurilmalari.
5. Chastotasi 50Gts dan farq qiluvchi iste`molchilar, masalan induktsion pechlar.
Har bir iste`molchi uchun uning iste`mol quvvatini hisoblashdan oldin quyidagi
xossalarni aniqlash shart:
1. Elektr uskunalarni ishlatish qoidalari shu uskuna uchun qo`yiladigan shartlar.
2. Elektr iste`molchilarning ishlash rejimi
3. Iste`molchining o’rnatiladigan joyning muhim xossalari.
Bevosita sanoat korxonalarni ko`rib chiqmoqchi bo`lsak, iste`molchilarni yana
tavsifiga asosan sinflash kerak. Ular ikkiga bo`linadi:
