Matematika
Mavzu: To‘plamlar va mantiqqa doir masalalar
1-dars: To‘plamlar va ular ustida bajariladigan amallar. Venn diagrammasi
DARSNING MAQSADI
M1. To‘plam va uning elementlariga doir masalalar yechish;
M2. To‘plamlarning birlashmasi, kesishmasi va ayirmasini topishga doir masalalar yechish;
M3. To‘plamning qism to‘plamlarini topish;
M4. To‘plamlarni Venn diagrammalari yordamida tasvirlash va u asosida masalalar yechish.
To’plam va uning elementlari
To’plam deganda ixtiyoriy obyektlarning ( narsalar va predmetlarning) majmuasi tushuniladi va bu obyektlar uning elementlari deb ataladi.
Masalan: Juft sonlar to‘plami, haqiqiy sonlar to‘plami. To‘plamlar A, B, C, … bilan belgilanadi. Elementlari a, b, c, … bilan belgilanadi.
A to’plamning elementlari soni.
Birorta ham elementga ega bo’lmagan to’plam bo’sh to’plam deyiladi va Ø kabi belgilanadi
yozuv - x A to‘plamning elementi yoki A to’plamga tegishli ekanligini,
yozuv - x A to‘plamga tegishli emasligini bildiradi.
To’plam va uning elementlari
Odatda to‘plamlar ikki xil usulda beriladi.
1- usul. To’plamning barcha elementlari beriladi:
A ={3; 5; 7; 9;11}, B={oq, qora, ko‘k},
C ={a; b; c}
2- usul. To’plamning xossalari ko‘rsatiladi:
C={c: c 10, c N},
X ={x: x2 - 8 = 0, x R},
Y ={y: -4 y 8, y Z}.
To’plamlarning birlashmasi
A va B to‘plamlarning birlashmasi deb, shunday to’plamga aytiladiki, bu to‘plamning elementlari yoki A to’plamda, yoki B to’plamda yotadi.
A va B to‘plamlarning birlashmasi A∪B kabi belgilanadi.
P= {30 ning bo‘luvchilari} va Q = {40 ning bo‘luvchilari} bo‘lsin. P∪Q ni toping?
Yechish: 30 ning bo‘luvchilari => 1,2,3,5,6,10,15,30.
40 ning bo‘luvchilari => 1,2,4,5,8,10,20,40.
P= {1,2,3,5,6,10,15,30} va Q = {1,2,4,5,8,10,20,40}
|
