Mavzu-2: Operasion tizimlar, ularning turlari.
Reja:
1. Operasion tizimlar va ularning turlari
2.Windows operatsion tizimi haqida ma’lumot.
3. Windows operatsion tizimining imkoniyarlari va afzalliklari.
4. Windows OTning foydalanuvchilari doirasi.
Tayanch so’z va iboralar: BIOS, Windows, Unix, operatsion tizim, qobiq dasturlar, fayl,
papka, disk, disk hajmi.
Shaxsiy kompyuterlarning dasturiy ta’minoti
Shaxsiy komputermng
dasturiy ta’minoti deb axborotlarni qayta ishlash tizimim yaratish va
ulardan foydalanish uchun zarur bo'lgan dasturlar jamlanmasiga aytiladi.
Dasturiy ta’minotni lkki guruhga ajratish mumkin:
tizimli dasturiy ta ’minot va
amaliy dasturiy
ta’minot.
Tizimh dasturiy ta’minot komputerda axborotni qayta ishlash jarayonini tashkil etadi va amaliy
dasturlar uchun meyordagi ish muhitini ta’minlaydi.
Tizimh dasturiy ta’minot tarkibiga asosan
operatsion tizimlar va
servis dasturlar kiradi.
Operatsion tizimlar komputermng ish faohyatim va unda axborotni qayta ishlanish jarayonini
boshqanb turuvchi, komputermng texmk resurslan va turh dasturlan orasidagi aloqalarm amalga
oshiruvchi, shumngdek, foydalanuvchi bilan komputer muloqotim ta’minlovchi
dastuny vositalar
yig'indisidir.
Operatsion tizimlar:
- foydalanuvchibilankompyuterorasidagimuloqotmta’minlaydi;
- kompyuter qunlmalan orasidagi ma’lumot almashimshim boshqaradi va nazorat qiladi;
- ma’lumotlarni joylashtinshda kompyuter resurslandan (xotira, tashqi xotira ) unumli
foydalanishm ta’minlaydi;
- boshqa dasturlarni yuklaydi;
- tarmoq operatsiyalanm bajaradi va h.k.
Tizimli dasturiy ta’minot.
Servis dasturlar deb komputer bilan ishlashda foydalanuvchiga qo'shimcha xizmatlarm taqdim
etadigan va operatsion tizimlarning lmkomyatim oshinshga qaratilgan dasturiy mahsulotlar
yig'indisiga aytiladi.
Servis dasturlarni
operatsion tizimlar uchun qobiq dasturlar, utilitalar va
mustaqil dastur
ko'nmshida taqdim etiladigan
antiviruslar tashkil etadi.
Qobiq dasturnmg dastlabki versiyasi Norton Commander (NC) deb atahb, MS DOS operatsion
tizimi muhitida ishlagan bo'lsa, keyinchahk Windows operatsion tizimi yaratilgamdan so'ng, bu
tizimga moslashgan Total Commander versiyasi ishlab chiqildi. Hozirgi kunga kehb,
Total
Commanderning yangi versiyasi bo'lgan Total Commander qo'llamlmoqda.
Kompuyuterlardan foydalanish jaranyomda turli sabablarga ko'ra magmt disklardagi
ma’lumotni uchinsh yoki zararlantinsh mumkin. Bu magmt diskim ishdan chiqishi, fayllarnmg
noto'g'n tahnn yoki faylarm extiyotsizhk oqibatida uchinhshi yoki
kompyuter virusimng zaran
natrjasida yuz beradi. Shuning uchun foydalanayotgan fayllarnmg arxiv nusxasim yangilab tunsh
zarur.
Fayllarnmg arxivli nusxasim yaratish uchun maxsus arxivlovchi dasturlardan foydalamladi. Bu
dasturlar kompyuter xotirasida joym tejaydi va arxiv fayllardan foydalamshda qulayhklar yaratadi.
Eng ko'p tarqalgan arxivlovchilar: ARJ, RAR, PKPAK, РАК, PKZIP, LHARC, PKZIP va ARJ lar
qulayroq va tezroq ishlaydi.
Arxiv fayl bir necha fayllarni siqilgan holda bir faylga joylashgan majmuidir.
Antiviruslarni quyidagicha guruhlash mumkin:
-
detektor va
doktor-viruslar bilan zararlangan fayllar va zararlantiruvchi virus tunni
aniqlaydigan dasturlar (AIDS,
Doktor Web, Virus Scan, NU VS, NOD 32 ). Antiviruslarning vazifasi
zararlangan fayllar
va disk sohalanni tekshinb, ularni dastlabki holatiga qaytanshdir. Tiklanmagan
fayllar, odatda, ishlatib bo'lmaydigan holga tushadi yoki yo'q qilib yubonladi.
-
vaksina dasturlar yoki
immunizator lar disk yoki dasturlarni shunday o'zgartiradiki, bu narsa
dasturlarning ishida namoyon bo'lmaydi, lekin vaksinatsiya ishlatilgan
virus dastur va disklarni
zararlagan deb hisoblanmaydi.
