REJA:
Aktiv va passiv zahiralash ishonchliligini hisoblash
Elektron qurilmalar ishonchliligini oshirishni ta’minlovchi ishlarini iqtisodiy baho bo‘yicha ish bosqichlari.
Sozlanmaydigan tizimlarni aralash zaxiralash.
Aktiv va passiv zahiralash ishonchliligini hisoblash
Qurilmalarning ishonchliligini oshirishga ko‘pincha qo‘shimchaharajatlarsiz erishiladi. Elektron texnikasida mikrominiatyur elementlarni qo‘llanilishi ishonchlilikni oshirishga va narxini arzonlashishiga olibkeladi. Ko‘p hollarda mahsulot ishonchliligini oshirish loyihalashtirish, tayyorlash va foydalanish harajatlarini oshib ketishiga sabab ham bo‘ladi. Shu sababli mahsulot ishonchliligini oshirish uchun o‘tkazilgan tadbirlar ekonomik asoslangan bo‘lishi kerak.
Mahsulot ishonchliligini oshirish uchun yuqori ko‘rsatkichli variantlarni tanlab olish qo‘shimcha xarajatlarni aniqlash ularni ishlatishdagi (foydalanishdagi) iqtisodi bilan taqqoslash va ishonchlilikni iqtisodiy optimal ko‘rsatkichlarini hisob chiqish kerak. Yuqori ishonchlilikka ega mahsulotlarni ishlab chiqarishga tadbiq etish va ulardan foydalanishda iqtisodga erishish, brak mahsulotlarni kamaytirish yo‘li bilan erishiladi.
2. Elektron qurilmalar ishonchliligini oshirishni ta’minlovchi ishlarini iqtisodiy baho bo‘yicha ish bosqichlari
Mahsulotlarni ishonchliligini oshirishni ta’minlash uchun o‘tkaziladigan tadbirlarni iqtisodiy baholash quyidagi asosiy bosqichlardan iborat:
Mahsulot ishonchliligini oshirishni haqiqiy aniqlash.
Yuqori ishonchlilikka ega mahsulot yaratish uchun kerak bo‘lgan bir marotabali va har kungi o‘lchov kattaliklariga ketadigan xarajatlarni hisoblash va mahsulot ishonchliligini oshirish uchun xarajatlar hisobi.
Yuqori ishonchlilikka ega mahsulotlarni yaratish va xalq xo‘jaligiga qo‘llanilishidagi iqtisodiy effektni aniqlash.
Effektivlik hisobi va ishonchlilikni optimal iqtisodiy ko‘rsatkichlarini tanlash.
8.1.-rasm. Mahsulot tayyorlash va ishlatish narxi S ni buzilmay ishlash extimolligi r(t) ga bog‘liqligi
Mahsulotni optimal buzilmasligi Ropt sifatida tenglamalar ildizlarining musbat qiymatlaridan foydalaniladi. Tenglamadan shuni ko‘rish mumkinki, mahslotni yartish narxi qiymati va ishlatilish narxi K=1 bo‘lganda, optimal buzilmay ishlashi Ropt=0,5 bo‘ladi.
Odatda yaratilayotgan mahsulotlar sifatini oshirish uchun maxsus choralar ko‘rilmaganda ham 0,5 dan ortiq buzilmay ishlashga ega.
Shu sababli ko‘rilayotgan holat uchun buzilmay ishlashning optimal qiymatiga yaqinlanish darajasi haqida ham gapirishimiz kerak.
Rasmdan shuni ko‘rish mumkinki, talab qilinayotgan buzilmay ishlash qiymati qancha katta bo‘lsa loyihalashtirish narxi shuncha katta bo‘ladi. Ideal buzilmay ishlashga ega mahsulot uchun cheksiz xarajatlar kerak bo‘ladi. Mahsulot buzilmay ishlashi qancha katta bo‘lsa, ishlatilish harajatlari S2 shuncha kichik bo‘ladi. Bundan kelib chiqadiki mahsulotni loyihalashtirishni, tayyorlashni va undan foydalanishda buzilmay ishlashning optimal qiymati bor. U loyihalashtirish minimal narxini ta’minlaydi. Oddiy holatlar uchun mahsulot ishonchliligi effektivligi YE bo‘ladi.
YE=C10/(I-P)+C21/P
Bu yerda, R- mahsulot buzilmay ishlash extimolligi, S10-loyihalashtirish va tayyorlash narxi R=0 bo‘lsa, S21-R=1 bo‘lganda ishlatish narxi.
Mahsulot buzilmay ishlashi qiymati quyidagi tenglama orqali topiladi:
(K-1)R2+ 2P-1=0, bunda K=S10/C21
Taxminiy hisoblash uchun boshlang‘ich ma’lumot bo‘lib, har – bir guruxdagi ma’lum bir tipli elementlarni soni N va tipli elementlarni buzilish intensivliklarini λ, o‘rtacha qiymatlari xizmat qiladi.
Yig‘ilishi mo‘jallangan elektron asboblarni ishonchliligini (alohida hollarda), taxminiy hisoblash uchun foydalanish tajribasidan olingan analogik asboblarni ishonchliligi haqidagi ma’lumotlarni va elementlar umumiy sonini bilish yetarli bo‘ladi.
Qoida bo‘yicha taxminiy xisob, elektron sxemada turli variantlar analizi boryotganda eskiz loyixalash davrida bajariladi.
To‘la xisob ishlab chiqilgan sxema uchun buzilishlar intensivligiga bog‘lshiq xolda va ishlatilgan real elektrik, mexanik va qiymat sharoitlari ma’lumotlarini hisobga olgan holda bajariladi.
Amaliyotda taxminiy va to‘la xisoblar odatda asboblarni normal ishlash davri uchun bajariladi, ya’ni sistema va elementlarni buzilish intensivligi vaqt bo‘yicha doimiy deb taxmin qilinadi.
Sistemani buzilmay ishlash extimolligini aniqlash uchun unga kiruvchi barcha elementlarni buzilmay ishlash extimolligini bilish zarur, ularni buzilishlar xavfini ma’lum qiymatlari bo‘yicha ishonchlilikni eksponensial qonuni yordamida xisoblaydilar.
Sistema o‘ziga m tipli elementlarni n1,n2…, nm ta sonda va bunga mos holda λ1, λ2 ..., λ3 buzilishlar xavfi olgan olgan bo‘lsa.
Buzilmay ishlash extimolligi P(t)=e- λt =ye-t/To‘rt ni xisobga olib birinchi tipli element uchun R1 (t)=e-λt
Ikkinchi tipli element uchun P2(t)=e-λ2tm tipli elemen uchun Pm(t)=e- λmt
Barcha sistemani buzilmay ishlash extimolligi uchun
n: soni qo‘shilishi, λ; buzilishlar xavfiga yig‘indisi sistemasini buzilish xavfi λs deyiladi.
YA’ni,
λs=
Bundan kelib chiqqan holda sistema ishonchlilikni eksponensial qonuni kuyidagi kurinshga ega:
P(t)=e-λct yoki P(t)=e-1/Tso‘rt
Bu yerda: Tso‘rt – sistemani o‘rtacha buzilmay ishlash vaqti.
Asboblar ishonchliligini hisoblashda boshlang‘ich ma’lumotlar sifatida buzilishlar intensivlik qiymatlarini N, dagi turli gurux elementlarini, sistemaga kiruvchi har bir gurux elementlari olinadi. Ishonchlilikni hisoblash asboblar ishonchliligi buzilishigacha ishlash vaqti To buzilmay ishlash extimolligi P(t) asboblar ishonchliligini xarakterlovchi asosiy “kriteriyalar” ni topishdan tashkil topgan.
Hisobni quyidagi ketma – ketlikda amalga oshirish mumkin. Sistema elementlarini har – bir gurux elementlarini taxminiy soni N ni hisoblash yo‘li bilan gurux ichidagi deyarli bir – xil buzilishlar intensivligi bo‘yicha guruxlarga bo‘lish kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Yusupbekov N.R., Igamberdiyev X.Z.,Malikov A. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish asoslari. ToshDTY, 2007. — 237 b.
2. A r t i k o v A. A., Musayev A . K ., Y u n u s o v Texnologik jarayonlarni boshqarish tizimi: 0 ‘quv qo‘llanma. 2002.
http://hozir.org
|
