|
Mavzu: Boshlang'ich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni o'lchov birliklarini o'rgatish metodikasi
|
| bet | 3/8 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 92,41 Kb. | | #249033 |
Bog'liq Kurs ishi (3)Kurs ishining obyekti: boshlang'ich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni o'lchov birliklarini o'rgatish jarayonini yoritib berish
Kurs ishining predtmeti: boshlang'ich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni o'lchov birliklarini o'rgatishning uslubiy asoslari
Kurs ishining maqsadi: boshlang'ich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni o'lchov birliklarini o'rgatishning nazariy va amaliy jihatlarini yoritib berish hamda ularni o’quv jarayoniga tatbiq etish
Kurs ishining vazifalari:
1. Mavzuga oid ilmiy – metodik manbalar, Milliy o'quv dasturi talablari asosida boshlang'ich sinflarda o‘quvchilarni tabiat bilan tanishtirish faoliyatining umumiy-nazariy, tavsifini ilmiy jihatdan asoslash.
2. Boshlang'ich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni o'lchov birliklarini o'rgatishning tarbiyaviy ahamiyatini yoritish.
3. “Asosiy miqdorlar va ularni o’lchov birliklari” mavzusini o‘rgatish usul va vositalarini aniqlash.
4. “Asosiy miqdorlar va ularni o’lchov birliklari” mavzusi orqali o’quvchilarga o’rgatishning eng maqbul yo’llarini o’;rganib chiqish
Kurs ishining hajmi: Kurs ishi 2 bob, 4 fasl, xulosa, foydalangan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
I BOB. BOSHLANG’ICH SINFLARDA " ASOSIY MIQDORLAR VA ULARNI O’LCHOV BIRLIKLARI" MAVZUSINI O'RGATISHNING NAZARIY ASOSLARI
Qadimiy va zamonaviy miqdor hamda o’lchov birliklari haqida tushuncha
Mamlakatimizda boshlang‘ich sinflarda matematika kursini o‘zlashtirishning
dastlabki bosqichi sifatida qaraladi. Shu sababli boshlang‘ich sinflarda ishlashga o‘rta maktabda matematika o‘qitishda ko‘zda tutiladigan umumiy masalalarni hisobga olish va bu masalalarni boshlang‘ich ta’limning ahamiyatini to‘g‘ri baholash kerak. Boshlang‘ich sinf matematika darslarida o‘tiladigan har bir mavzu
bolaning ham aqliy rivojiga ham jismoniy ruhiyatiga ta’sir ko‘rsatishi lozimdir.
Boshlang‘ich sinf matematikadan o‘rin olgan mavzulardan biri – bu boshlang‘ich sinflarda miqdor o‘lchamlarini o‘rganish usullaridir. Miqdorlar, xuddi raqamlar kabi boshlang‘ich sinflarda matematika mashg‘ulotlarining asosiy tushunchasi bo‘lib, bolalarda miqdor haqida predmetga va voqelikka aloqada va o‘lchov bilan bog‘liq sifat tasavvur hosil qilish uchun foydalaniladi. Boshlang‘ich sinflarda o‘rganiladigan bu miqdorni arifmetik materialni o‘rganish bilan bir vaqtda uzviy bog‘liqligida amalga oshiriladi.
Bir necha yillar davomida maktab kursi matematika maktab darslarida va hayotga Yevropa tillarida foydalanib nomlanadigan miqdorlar o‘lchanib, foydalanib kelinmoqda. Respublikamiz mustaqillikka erishgach, o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilib, milliy qadriyatlarimiz tiklanayotgan bir paytda, ota-bobolarimiz kundalik hayotda foydalangan miqdor o‘lchovlari birliklarini maktab boshlang‘ich sinf matematika kursidan boshlab o‘rganishni hozirgi zamon talabi deb bilamiz.
1 qarich – 20 sm
1 quloch – 1 m 40 sm
1 gaz – 1 olchin-1metr
1 qadam – 170 sm
1 chaqirim – 1 km
1 tosh – 8 km (taxminan)
1 suyam – 15-16 sm
1 pud – 16 kg
1 do‘l – 90-100 gr
1 chorak – 4 kg
1 daqiqa – 1 minut
1 tanob – 900 kv metr
3 zikr – 1 kunda
Garchi o‘lchov birliklarini eski nomlagan desakda, xalqimiz undan xo‘jalikda, savdo-sotiqda, qurilish ishlarida foydalanib kelganlar. Hozirgi kun matematikasida miqdor birliklaridan foydalanish eski va hozirgi miqdor o‘lchovlari birliklari o‘rtasidagi farq dars mobaynida o‘quvchilarga tushuntirib borilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi, chunki bu bilan ishlatilmay yo‘qolib ketayotgan birliklarni saqlab qolishimiz mumkin. Necha asrlar davomida o‘zgarmaydigan birliklarga taklif kiritgan va yaratganlar, masalan 1,064 yil sekundni 1870 yil esa kg va metrni yaratishgan. Vaqt birliklari tabiatdan olingan, lekin soat, minut, sekund 60 raqami bilan ifodalanishga sabab qadimiy Vavilonda oltmishlik hisoblash sistemasi bo‘lgan, shuning uchun ham 1 soat 60 minut deb qabul qilingan.
Mana shunaqangi o‘lchov birliklari maktab dasturiga kiritilgandir. Uzunlik haqidagi ma’lumotni berish 1-sinfning 2-choragindan boshlab o‘rganiladi. O‘quvchilar dastlab santimetr haqida ma’lumot oladilar va oldin ularga unchalik katta bo‘lmagan narsalarni, masalan, gugurt qutisini, cho‘plarning, qalamning uzunligini topish o‘rgatiladi. Buning uchun aniq umumiy tomonidan qabul qilingan santimetrdan foydalanishi aytib o‘tildi. O‘quvchilar santimetr haqida aniq tasavvur olishlari uchun o‘qituvchi rahbarligida santimetrning bir qancha modellarini tayyorlashlari lozim. Daftarga 20 katakli kesma chizib, unda necha santimetr borligini bolalar bilan aniqlash kerak.
14 va 10 katakligini ham shu tarzda aniqlash mumkin. Modellarni yechishning ikkita usuli bor:
1. Ustiga qo‘yish usuli.
2. Qo‘shib berish usuli.
1-sinfning 2-choragi oxirida o‘quvchilarga detsimetr haqida ma’lumot beriladi.
Metr haqida ham tasavvur hosil qilish uchun 1 metrli yog‘och chizg‘ichni ko‘rsatamiz. III-sinflarda uzunlik o‘lchov birliklari bilan tanishtirish davom ettiriladi, bolalarni millimetr bilan tanishtirish eng qiyin usul. Uzunlikning yangi birligi kilometr bilan tanishtirilganda birlik haqidagi tasavvurni shakllantirish maqsadida o‘quvchilar yer ustida amaliy ishlar o‘tkazishi lozim. Shu maqsadda o‘quvchilar o‘qituvchi, boshchiligida km ga (1000 metr) masofani qancha vaqtda bosib o‘tganlarini aniqlashlari foydalidir. Tarbiyaviy suhbatlarda qaysi kasblarda ko‘z bilan chamalash mumkinligini ta’kidlash kerak. Miqdor haqidagi tasavvurni rivojlantirishda hajmi va massa bilan ta’riflanadigan xossalari bilan tanishtirish yordam beradi. 1-sinfda tanishadigan og‘irlik birligi bu kg dir. 1 kg og‘irlik tasavvurni bolalar faqat o‘zlarining amaliy ishlari asosida olishlari kerak. Taqqoslash natijasidagina bolalar 1 kg og‘irlik haqidagi real tuyg‘uni sezadilar. Birinchi darsning o‘zidayoq pallali rejali tarozida har xil narsalarni paketga solingan 1 kg, 2 kg, 3 kg larni foydalanib tortishi bilan tanishtirish kerak. Tortish jarayonida o‘zlari qatnashishi muhimdir. Albatta o‘qituvchi oldindan tarozi haqidagi bilimlarni berish lozim. 3-sinfda o‘quvchilar yangi massa birligi gramm bilan tanishadilar. Gramm haqidagi aniq tasavvur hosil qilish uchun qo‘llari bilan massani 1 gr li bo‘lgan toshlarni o‘lchashlari va uning og‘irligini boshqa predmetlarning og‘irligini
taqqoslash kerak.
|
| |
