Mavzu: Eritmalar xossalarini nazariy asoslari

Qattik modda erituvchiga tushirilganda uning ionlari yoki molekulalari erituvchi molekulalarining qutblariga tortilishi natijasida erish prosessi boshlanadi. Erish vaqtida erish prosessiga qarshi kristallanish prosessi ham sodir buladi. Eritmaga o`tgan zarrachalar qattiq jism sirt bilan uchrashganda qattiq jismga tortilib, qaytadan krisstallanadi. Demak, bu yerda ikki qarama qarshi prosess boradi. Dastlab, erish prosess tezlashadi. Ma'lum vaqt o`tgandan keyin ikkala prosess tezliklari bir-biriga barobar bo`lib qoladi, ya'ni bir sekundda necha molekula eritmaga o`tsa, shuncha molekula qaytadan krisstallanadi. U vaqtda erigan modda bilan erimay kolgan modda orasida dinamik muvozanat qaror topadi, eritma to`yinadi. Shunday qilib, erimay qolgan modda bilan cheksiz uzoq vaqt birga mavjud bo`la oladigan, ya'ni muvozanatda turadigan eritma to`yingan eritma deyiladi.

• 
  Qattik modda erituvchiga tushirilganda uning ionlari yoki molekulalari erituvchi molekulalarining qutblariga tortilishi natijasida erish prosessi boshlanadi. Erish vaqtida erish prosessiga qarshi kristallanish prosessi ham sodir buladi. Eritmaga o`tgan zarrachalar qattiq jism sirt bilan uchrashganda qattiq jismga tortilib, qaytadan krisstallanadi. Demak, bu yerda ikki qarama qarshi prosess boradi. Dastlab, erish prosess tezlashadi. Ma'lum vaqt o`tgandan keyin ikkala prosess tezliklari bir-biriga barobar bo`lib qoladi, ya'ni bir sekundda necha molekula eritmaga o`tsa, shuncha molekula qaytadan krisstallanadi. U vaqtda erigan modda bilan erimay kolgan modda orasida dinamik muvozanat qaror topadi, eritma to`yinadi. Shunday qilib, erimay qolgan modda bilan cheksiz uzoq vaqt birga mavjud bo`la oladigan, ya'ni muvozanatda turadigan eritma to`yingan eritma deyiladi.
  
• 
  Moddaning biror erituvchida eriy olish xususiyati shu moddaning eruvchanligi deyiladi. Moddalarning eruvchanligi eruvchi moddaning va erituvchining tabiatiga, hamda temperatura va bosimga bog`liq. Ayni moddaning ma'lum temperaturada 100 gr erituvchida erib to`yingan eritma hosil qiladigan og`irlik miqdori uning eruvchanlik koeffisiyenti (yoki eruvchanligi) deyiladi.
  
• 
  Ba'zi moddalarning 100 gr suvda 20° S dagi eruvchanligi
  
• 
  Modda Eruvchanligi
  
• 
  C6H12O6 200 gr
  
• 
  NaCL 35 gr
  
• 
  H3BO3 5 gr
  
• 
  CaCO3 0.0013 gr
  
• 
  AgJ 0.00000013 gr