Reja: Ergonomika haqida tushuncha
MAVZU: FAOLIYAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASHNING ERGANOMIK KO‘RSATKICHLARINI TAHLIL QILISH.
REJA:
1. Ergonomika haqida tushuncha
2. Ergonomikaning ishlab chiqarishdagi o’rni
3. Mehnat xavfsizligining ergonomik asoslari
4. Yoritish axamiyati, yoritish normalari
5. Ishlab chiqarishda yechiladigan ergonomik vazifalar
6. Xulosa
7. Foydalanilgan adabiyotlar
Ergonomika atrof-muhitning insonga ta’sirini tekshiradi
Shuningdek ishchini muhitning zararli va xavfli ta’siridan himoya qilish yo’llarini ishlab chiqadi. Ergonomika mehnatni ilmiy tashkil qilishning bir qismi bo’lib, uning vazifasi fan va amaliyotning eng yangi yutuqlari asosida mehnat jarayonlarini takomillashtirishdan , mehnat unumini uzluksiz o’stirib borishdan, mehnat sharoitlarini yaxshilashdan, mehnat madaniyatini oshirishdan iborat.
Tashqi omillarning insonga ta’siri: Iqtisodiy munosabatlar va boshqa omillar Ijtimoiy munosabatlar, urush mojarolari tabiiy ofatlar fauna (hayvonot), flora (o‘simlik), texnologiya energiya mehnat mahsuli mehnat vositalari mehnat predmeti.
Mehnatni muhofaza qilish to‘rtta qismdan iborat: Mehnat xavfsizligining ergonomikasida mehnat jarayonlarida qulay sharoitlarni yaratish maqsadida insonning funksional imkoniyatlarini va afzalliklarini o‘rganadi. Bunda mehnat yuqori unumli va ishonchli bo‘ladi hamda intelektual va fizik rivojlanishga yangi imkoniyatlar ochadi.
1. mehnatni muhofaza qilishning umumiy masalallari: mehnatni muhofaza qilishning qonunlari asoslari, xavfsiz va sog‘lom ish sharoitlarini tashkil etish, mehnat sharoitini taxlil etish;
sanoat sanitariyasi va ishlab chiqarish gigigenasi;xavfsizlik texnikasining umuminjinerlik masalasi;sanoatda yong‘inga qarshi kurash chora-tadbirlari.
Mehnat xavfsizligining ergonomik asoslari
Yoritish ahamiyati va normalari
Yoritish sharoitlari yaxshilansa, ko’zni juda zo’riqtirish talab qilinadigan aniq ishlarda ham boshqa ishlarda ham mehnat unumi ortadi:
Birinchi xolda mehnat unumi 15% ortadi…
Yoritish normalarida quyidagilarga nisbatan talablar qo’yiladi:
1. Yoritilish darajasi : 2. Sifati: 3. avariyaviy yoritish: 4. yoritishning zaxira koeffitsienti: 5. Tozalash muddatlari
Ishlab chiqarishda echiladigan asosiy ergonomik vazifalarni qo‘yidagi tartibda sinflashimiz va turlarga bo‘lishimiz mumkin:
1. Psixologik yuklanishni kamaytirish.
2. Shinam ishchi muhitini tanlash.
3. Ishni qulayligini ta’minlash.
4. Ishlab chiqarishni qulay (ratsional) tashkil qilish.
5. Kadrlar bilan ishlash.
6. Fiziologik yuklanishni kamaytirish.
Psixologik yuklanishni kamaytirish: nazorat tizimlarini avtomatlashtirish; ishlab chiqarish jarayonlarini stabillashtirish; shinam havo iqlimini va yorug‘ligini yaratish shovqin va titrashga qarshi kurash tadbirlari ishlab chiqarish ziddiyatini yaxshilash Shinam ishchi muhitini tanlash: Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigienik normalari Ishlab chiqarish mikroiqlimi normalari mehnat xavfsizligi standartlari sistemasi "Ish zonasi mikroiqlimi" ga asosan belgilangan. Ular gigienik va texnik iqtisodiy negizlarga asoslangan. Sanoat korxonalari xonalarining xarakteri, yil fasllari va ish kategoriyasiga qarab, ulardagi harorat, nisbiy namlik va havo harakatining ish joylari uchun ruxsat etilgan normalari belgilangan.
Ishlab chiqarish xonalari ish xonasidagi havoning harorati, nisbiy namligi va harakat tezligining risoladagi normalari.
|
Yil fasli
Ish kategoriyalari
|
Havoning harorati, oC
|
Nisbiy namligi, %
|
| |
Harakat tezligi, m/s
|
Sovuq
|
Yengil - I
|
20 – 23
|
60 - 30
|
0,2
|
|
O‘rtacha og‘irlikdagi-IIa
|
18 – 20
|
60 - 40
|
0,2
|
|
|
O‘rtacha og‘irlikdagi-IIb
|
17 –19
|
60 - 40
|
0,3
|
|
|
Og‘ir-III
|
16 – 18
|
60 - 40
|
0,3
|
| |
Iliq davr
|
Yengil-I
|
20 – 25
|
60 - 40
|
0,2
|
|
|
O‘rtacha og‘irlikdagi-IIa
|
21 – 23
|
60 - 40
|
0,3
|
|
|
O‘rtacha og‘irlikdagi-IIb
|
20 –22
|
60 - 40
|
0,4
|
|
|
Og‘ir-III
|
18 – 21
|
60 - 40
|
0,5
|
| |
Issiq
|
Yengil-I
|
20 – 30
|
60 - 40
|
0,3
|
|
|
O‘rtacha og‘irlikdagi-IIa
|
20 – 30
|
60 - 40
|
0,4 - 0,5
|
|
|
O‘rtacha og‘irlikdagi-IIb
|
20 – 30
|
60 - 40
|
0,5 - 0,7
|
|
|
Og‘ir - III
|
20 – 30
|
60 - 40
|
0,5 - 1,0
|
|
bunda qulay bo‘lgan jihoz, mebel, asbob, maxsus kiyimlarni yaratish va ishlatish, hamma jihozlarni badiiy konstruksiyalarini yaxshilash kiradi. Ishni qulayligini ta’minlash Ishlab chiqarishni qulay (ratsional) tashkil qilish jihozlarni qulay joylashtirish ishchi zonani to‘g‘ri tashkil qilish tashish va o‘tish ishlarini kamaytirish ishlash va dam olishni to‘g‘ri tashkil qilish
maishiy xizmat qilishni to‘g‘ri tashkil qilish kasbiy tanlash instruktaj o‘tkazish tajriba almashish kasbiy o‘qitish malaka oshirish Kadrlar bilan ishlash jarayonlarni mexanizatsiyalash va avtomatizatsiyalash hamda yangi jihozlarni o‘rnatish; ishchi zonani to‘g‘ri ta’minlash; qulay harakatlanishni tanlash; boshqarish qurilmalarini to‘g‘ri tanlash va joylashtirish; boshqarishni markazlashtirish. Fiziologik yuklanishni kamaytirish
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, xayot faoliyatining ergonomik asoslari o’z ichiga insonni har tomonlama yuz berishi mumkin bo’lgan xavfli vaziyatlarga tushmasliklari uchun ularga qulay sharoit tashkil qilishdan iborat.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Xayot faoliyati xavfsizligi – maruzalar matni
2. Xayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya menejmenti- A.Nigmatov, Sh.Muhammedov, N.Xasanova T-2014
3.www.bilim.uz
4. www.ziyonet.uz
http://fayllar.org
http://fayllar.org
|
