|
Geodeziya va o‘lchov birliklari tushunchasi
|
| bet | 2/3 | | Sana | 11.10.2024 | | Hajmi | 20,14 Kb. | | #274553 |
Bog'liq geoz7. Geodeziya va o‘lchov birliklari tushunchasi:
Geodeziya — yerning o‘lchovlarini aniqlash va xaritalarni tuzish bilan shug‘ullanadigan fan. Bu fan yerning shakli, o‘lchamlari va gravitatsion maydonini o‘rganadi.
O‘lchov birliklari — turli kattaliklarni (uzunlik, burchak, vaqt, massa, kuch va h.k.) o‘lchashda ishlatiladigan birliklardir.
8. Geodeziyaga xos asosiy o‘lchov birliklari:
Uzunlik o‘lchov birliklari:
Metr (m) — xalqaro o‘lchov tizimidagi asosiy uzunlik birligi. Geodeziyada ko‘p foydalaniladi.
Kilometr (km) — uzoq masofalar uchun ishlatiladi (1 km = 1000 m).
Santimetr (cm) va millimetr (mm) — kichik masofalar uchun, masalan, aniqlik darajasi yuqori bo‘lgan o‘lchashlarda qo‘llaniladi.
Burchak o‘lchov birliklari:
Daraja (°) — umumiy geodeziya ishlarida foydalaniladi.
Minuta (') va sekunda (") — kichik burchaklarni aniq o‘lchashda qo‘llaniladi (1° = 60' va 1' = 60").
Radial (rad) — ilmiy hisob-kitoblarda ishlatiladi, ayniqsa, sferik geometriya va trigonometrik hisoblarda.
Vaqt o‘lchov birliklari:
Sekund (s), minut (min), soat (h) — vaqtni aniqlashda qo‘llaniladi, ayniqsa, sun’iy yo‘ldoshlar yordamida o‘lchashlar olib borilganda.
Massiv birliklari:
Kilogramm (kg) — yer massasi va tortish kuchini hisoblashda qo‘llaniladigan birlik.
Tonna (t) — katta massalar uchun.
Ko‘tarilish birliklari:
Metrlarda dengiz sathidan (MDM) yoki boshqa ko'tarilish sathidan foydalaniladi, ayniqsa yer yuzidagi nuqtalarning balandliklarini belgilashda.
9. Geodeziyaga qo‘llaniladigan maxsus birliklar:
Geografik kenglik va uzunlik: Yer yuzidagi nuqtalarning joylashuvini aniqlashda ishlatiladi. Bu birliklar darajalar bilan o‘lchanadi.
Grad (gon): Fransiya va boshqa davlatlarda qo‘llaniladigan burchak o‘lchov birligi (1 grad = 0,9°).
|
| |
