|
Iqtisodiy tahlil qilish- dialektikaning muhim xususiyatidir
|
| bet | 2/11 | | Sana | 30.05.2024 | | Hajmi | 33,69 Kb. | | #257585 |
Bog'liq Mavzu iqtisodiy tahlilning rivojlanish tarixi va fan sifatida shIqtisodiy tahlil qilish- dialektikaning muhim xususiyatidir.
Iqtisodiy tahlil o`z faoliyatida dialektikaning asosiy tamoyillariga asoslanadi. Ular quyidagilardan iborat:
-doimo harakat;
-o`zaro aloqa va o`zaro boh`liqlik;
-sabab-oqibat;
-koordinatsiya va subkoordinatsiya;
-qarama-qarshilik;
-miqdor o`zgarishidan sifat o`zgarishi;
-inkorni- inkor va shu kabilardir.
Tahlilning hususiyati, zaruriyligi va qimmatli tomoni, u voqea hodisalarni dinamikasini o`rganadi.
Xodisa va jarayonlarni har tomonlama o’zaro bog’liq ravishda o’rganish va ularga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash tahlilning asosiy belgisidir.
Bilish – falsafa fanining fundamental uslubiy bo`limi bo`lib, u ob’ektiv borliqni inson ongida aks etishining o`rganilishini o`rgatadi.
Avvalo, mazkur nazariyada bilishning ob’ekti va sub’ekti tushunchasi aniqlanadi. Birinchi tushuncha mazmunida bevosita ob’ektiv xatti-harakat, amaliyot, insonning moddiy faoliyati ya’ni jamiyat rivojlanishining asosini tashqil etuvchilar yotadi.
Ikkinchi tushuncha esa insonning o`zi, jamiyat, insoniyat ya’ni bilish ob’ektiga ijodiy yondashuvchi shaxslarni bildiradi.
Bilish ob’ekti va sub’ektini dialektik birligi uning ishonchliligini va haqqoniyligini ta’minlaydi.
Amaliyot va uning seziluvchi predmetlari, moddiy buyumlashgan, ijtimoiy va ekologik mazmundagi tomonlari bilishning ob’ekti hisoblanadi.
Iqtisodiy xodisa va jarayonlarni hodisalarni bir-biriga bog`liqligini, o`zaro harakatlarini, aloxida yuzaga chiqishini va boshqa tomonlarini o`rganmasdan turib, ularni tuzilishi, harakat qonunlari, hususiyatlarini o`rganib bo`lmaydi. Bu esa muayyan iqtisodiy ob’ektni belgilarga ko`ra bo`laklarga bo`lib, so`ngra ularni umumiyligini ta’minlovchi jihatlarini tahlil yordamida aniqlab tegishli xulosalar olishda hamda ulardan amaliyotda foydalanishda juda muhimdir.
Tahlil(analiz) va umumiylik (sintez) iqtisodiy xodisa va jarayonlarni batafsil o’rganishning asosiy yo’li ekanligi.
Iqtisodiy tahlil dialektikani o`rganishning muhim vositasi hisoblanadi.
Bilish nazariyasining mantiqiyligi dialektik tarzda quyidagi formulada aks etadi, ya’ni: jonli mushohada, abstrakt tafakkur, amaliyot. Iqtisodiy hodisa va jarayonlarni bilish ham uch bosqichli bilish nazariyasiga asoslanadi. Bunda jonli mushohada bosqichida xo`jalik yuritishni bevosita iqtisodiy axborotlar tizimi orqali idrok kilinadi. Bu o`rinda iqtisodiy axborotlar tizimiga shunday talablar qo`yiladiki, bular bilish nazariyasining ikkinchi bosqichi - abstrakt tafakkurga ko`p jihatdan bog’liq.. Iqtisodiy jarayonlarni tahlil qilishda barcha jarayonlarni tafakkur kuchi bajaradi.
Iqtisodiy hodisalarni o`rganish jarayonida dialektik bilish usuli- Tahlil(analiz) va umumiylik (sintez) usullaridan foydalaniladi. Analiz grekcha «analysie » so`zidan kelib chiqqan bo`lib, bir butunni bo`laklarga bo`lib o`rganish, degan ma’noni bildiradi. «Sintez» - grekcha « synthisie » so`zidan olinib umumlashtirish, degan ma’noni bildiradi.
Zamonaviy fanlarning usul va uslublarini umumlashtirib shuni aytish mumkin-ki, bilish jarayonida quyidagi vositalardan keng foydalaniladi: analiz va sintez, eksprement, modellashtirish. Bularning barchasini amalga oshiradigan, asosini tashqil etadigan insonning o`zidir. U mohiyatiga ko’ra barcha holatlarni yuqori darajada analiz-sintez etadigan inson miyasining fikrlash qobiliyatidir.
Fikrlash, ijodiy jarayon sifatida tushuncha, hukm, hulosalarni o`z ichiga oladi.
|
| |
